Az-Zib (arab. الزيب) – nieistniejąca już arabska wieś, która była położona w Dystrykcie Akki w Mandacie Palestyny. Wieś została wyludniona i zniszczona podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny, po ataku sił żydowskiej Hagany w dniu 14 maja 1948 roku.

Az-Zib
‏الزيب‎
Ilustracja
Pozostałości wioski Az-Zib
Państwo

 Mandat Palestyny

Dystrykt

Dystrykt Akka

Wysokość

25 m n.p.m.

Populacja (1945)
• liczba ludności


1910

Data zniszczenia

14 maja 1948

Powód zniszczenia

atak Hagany

Obecnie

Achziw, Geszer ha-Ziw, Sa’ar, Liman

Położenie na mapie Mandatu Palestyny
Mapa konturowa Mandatu Palestyny, u góry znajduje się punkt z opisem „Az-Zib”
Ziemia33°02′53,09″N 35°06′06,02″E/33,048081 35,101672
Strona internetowa

Położenie

edytuj

Az-Zib leżała w północnej części równiny przybrzeżnej Izraela, u ujścia rzeki Keziw do Morza Śródziemnego. Wieś była położona na wysokości 25 metrów n.p.m., w odległości 13,5 kilometrów na północ od miasta Akka. Według danych z 1945 roku do wsi należały ziemie o powierzchni 1260,7 ha. We wsi mieszkało wówczas 1910 osób[1].

własność gruntów powierzchnia gruntów (hektary)
Arabowie 1243,8
Żydzi
publiczne 16,9
Razem 1260,7
Rodzaj użytkowanych gruntów Arabowie (hektary)
uprawy nawadniane 198,9
uprawy zbóż 442,5
uprawa oliwek 200
uprawa cytrusów 297,2
zabudowane 6,2
nieużytki 315,9

Historia

edytuj

W miejscu tym pierwotnie istniał fenicki port morski Achziw[2]. Badania archeologiczne odkryły w tym rejonie pozostałości osad ludzkich z epoki brązu (XX wiek p.n.e.), okresu perskiego (X wiek p.n.e. i hellenistycznego (III wiek p.n.e.). Główne miejsce prowadzonych wykopalisk posiada osiem odkrytych warstw. Między innymi odkryto tutaj ruiny kananejskiej świątyni z XVI wieku p.n.e. poświęconej bogini Astarte[3]. Podczas podboju asyryjskiego w 732 roku p.n.e. miasto zostało zdobyte i spalone przez Asyryjczyków. Odkryty kamienny mur obronny o wysokości 2 metrów z V wieku p.n.e. jest dowodem, że miasto odbudowano. Wokół znaleziono pozostałości budynków oraz liczne przedmioty użytkowe i ceramikę. W okresie panowania helleńskiego, Achziw było miastem granicznym Ptolemeuszy. W wyniku kolejnych wojen przeszło pod kontrolę Seleucydów. O tym nadmorskim mieście wspomina żydowski historyk Józef Flawiusz, jest także wymieniane w żydowskich pismach rabinicznych, na przykład Midrasz Rabba Vajikra 37:4. Talmud babiloński wspomina o nim przedstawiając lokalizację Achziw w odniesieniu do historycznych granic Izraela. Prawdopodobnie podczas wojen żydowskich miasto zostało doszczętnie zniszczone. W 1970 roku odkryto kościół poświęcony św. Łazarzowi. Pochodzi on z okresu bizantyjskiego i prawdopodobnie został zniszczony przez pożar podczas najazdu perskiego w 614 roku[4]. W okresie panowania krzyżowców powstał tutaj zamek obronny Casal Lambertie or Imbert[5]. Pod panowaniem mameluków w miejscu tym pojawiła się arabska wieś Az-Zib[1].

W okresie panowania Brytyjczyków Az-Zib była dużą wsią, z istniejącą od 1882 roku szkołą podstawową dla chłopców[1]. W dniu 10 lutego 1935 roku na południe od wsi powstała żydowska kolonia Naharijja. W nocy z 16 na 17 czerwca 1946 roku żydowski oddział Palmach podjął próbę wysadzenia mostu kolejowego i drogowego przy Az-Zib. Żydowscy żołnierze zostali jednak dostrzeżeni i ostrzelani przez Brytyjczyków zanim zdołali podłożyć ładunki wybuchowe. Operacja nie powiodła się, a Żydzi utracili 14 zabitych i 5 rannych. Wydarzenie to upamiętnia pomnik[6].

Przyjęta 29 listopada 1947 roku Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181 przyznała te tereny państwu arabskiemu. Podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny, w dniu 14 maja 1948 roku siły żydowskiej Hagany zajęły tutejszą arabską wieś Az-Zib. Jej mieszkańcy uciekli na północ do Libanu[7]. Większość domów wyburzono[1].

Miejsce obecnie

edytuj

Teren wioski Az-Zib zajmuje Park Narodowy Achziw, natomiast pola uprawne zajęły utworzone w 1949 roku kibuc Geszer ha-Ziw i Sa’ar, oraz moszaw Liman. Palestyński historyk Walid Chalidi, tak opisał pozostałości wioski Az-Zib: „Wszystko co pozostało ze wsi to meczet, który został odnowiony dla potrzeb turystyki, dom Mukhtara (sołtysa), Husajna i Ataja, który teraz jest muzeum. Dom jest stosunkowo duży, wykonany z muru. Kamienny maczet ma kopułę i duży zdobiony łuk na frontowej elewacji[1].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e Welcome To al-Zeeb. [w:] Palestine Remembered [on-line]. [dostęp 2013-02-17]. (ang.).
  2. Achziw. [w:] Hecht Museum [on-line]. [dostęp 2013-02-17]. (ang.).
  3. Nahariyya, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2013-02-17] (ang.).
  4. Asher Ovadiah, Carla Gomez de Silva: Supplementum to the Corpus of the Byzantine Churches in the Holy Land, Part I. Jerusalem: British School of Archaeology, 1981, s. 200–261.
  5. Ejlat Mazar: Achziw. [w:] The Hebrew University of Jerusalem [on-line]. [dostęp 2013-02-17]. (ang.).
  6. Nahariya’s Early Years 1934-1949. [w:] Lieberman House - Museum of the history of Nahariya [on-line]. [dostęp 2013-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-15)]. (ang.).
  7. Benny Morris: The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited. Cambridge: Cambridge University Press, 2004, s. 227. ISBN 0-521-81120-1.