Ballet comique de la Reyne

Ballet comique de la Reyne (Komiczny Balet Królowej) – przedstawienie choreograficzne, dramatyczne, muzyczne z zastosowaniem technik scenicznych w prologu, dwóch częściach i z wielkim baletowym finałem. Wystawione na dworze Katarzyny Medycejskiej. Przedstawienie jest uznawane za pierwszy balet.

• Choreografia: Baltazarino di Belgioioso (Balthazar de Beaujoyeux);
• strofy: La Chesnaye;
• muzyka: L. de Beaulie, Salmon, Beaujoyeux i inni;
• sceny i kostiumy: Jaques Patin.

Premiera: Paryż, 15 października 1581, Salle du Petit Bourbon.

Osoby i wykonawcy

• Circé – Mlle de Saint-Mesme
• Le gentilhomme (aktor) – M. de la Roche
• Glaucus – M. de Beaulie
• Thetys – Mlle de Beaulieu
• Nymphes – Mlles de Vitry, de Surgeres, de Laverny, d’Estavay
• Pan – M. de Jutigny
• Mercure – M. du Pont
• dwie Najady – Królowa Francji i Księżna di Lorena
• dwór Henryka III

Streszczenie

Widowisko opierało się na dziesiątej księdze Odysei Homera opowiadającej o czarodziejce Kirke. Akcja rozgrywała się w wielkiej, prostokątnej sali wyobrażającej jej pałac, na drugim końcu zasiadał król z dworem.

Prolog (ouverture)

Kawaler, więzień czarodziejki, ucieka z jej pałacu, kiedy dociera na wprost króla prosi go o pomoc recytując długą kwiecistą tyradę.

Pierwsza część

Trzy syreny i tryton wchodzą tańcząc i śpiewając, podczas gdy wjeżdża, ciągnięta przez trzy koniki morskie, wielka fontanna wypełniona najadami, trytonami i muzykami. Glauco i Tetis, w towarzystwie dwunastu najad, kierują się w stronę króla i śpiewają w duecie, towarzyszą im ukryci w sklepieniu sali: chór i orkiestra. Pojawia się dziesięciu skrzypków grających entrée de ballet dołącza do nich dwanaście par tańczących paziów z najadami. Wchodzi Kirke i jednym gestem swojej czarodziejskiej różdżki wszystkich unieruchamia, nawet samego Merkurego, który właśnie sfruwał z nieba. Pod koniec aktu widać w dali park przepełniony mężczyznami zamienionymi w zwierzęta, a Merkury leży u stóp Kirke.

Druga część

Wchodzą driady i ośmiu satyrów grających na fletach, śpiewając składają hołd królowi. Z boku pojawia się grota boga Pana i nimfa Opi prosząca go o wyzwolenie lasu z zaklęcia. Po wejściu czterech Cnót, na wielkim wozie wjeżdża Minerwa i zwraca się do króla z tyradą, towarzyszy jej chór dziesięciu głosów. Wezwany przez boginię schodzi z nieba Jowisz, dołącza się do nich Pan z ośmioma satyrami i wszyscy ruszają w stron zamku Kirke. Rozwścieczona czarodziejka, wśród pisku swych zwierząt wkracza na pole walki, lecz zostaje porażona piorunem Jowisza. Bogowie, boginie, satyrzy i nimfy składają hołd królowi i przekazują mu zakutą w kajdany Kirke. Grupa driad tańczy skomplikowane entrée, na zakończenie którego Jowisz śpiewa partię solową.

Grand ballet

Grand ballet otwiera królowa prowadząca grupę najad, dołącza się do nich cały dwór, wykonując układ choreograficzny skomponowany z kombinacji czterdziestu przeplatających się między sobą figur geometrycznych, ułożonych tak aby królowa zajmował zawsze główne miejsce. Po wielkim ukłonie wszystkich tancerzy przed tronem, królowa ceremonialnie wręcza władcy dar, a wszystkie damy imitują ją wręczając podobny swym partnerom.

Podsumowanie

Widowisko zostało wystawione z okazji zaślubin Małgorzaty di Lorena z księciem di Joyeuse. Był to najdroższy spektakl jaki wystawiono w XVI w., za niebagatelną sumę 3 600 000 franków, przemieniono sale Luwru w czarodziejski ogród. Zachowało się do naszych czasów luksusowo wydane libretto, w którym Baltazino di Belgioioso definiuje balet jako: „geometryczną mieszaninę wielu osób tańczących wspólnie przy dźwiękach wielu instrumentów”.

Zobacz też

• taniec historyczny
• taniec dworski