Barwy broni i służb Wojska Polskiego II RP
Barwy broni i służb Wojska Polskiego II RP – opis patek, wypustek, proporczyków i otoków broni i służb Wojska Polskiego II RP.
Powołana w grudniu 1918 roku Komisja Ubiorcza opracowała projekt jednolitego polskiego munduru wojskowego. Celem odróżnienia rodzajów wojsk i służb zastosowano kolorowe patki i wypustki na kołnierzach[1]. Barwy te powtórzono w formie poziomych pasków w odwrotnym układzie barw na rogach kołnierza płaszcza. Podwójne barwy przyznano rodzajom broni, do których w 1919 roku zaliczano piechotę, jazdę, artylerię i wojska techniczne[a], lotnictwo, straż graniczną, żandarmerię, wojska taborowe i lekarzy wojskowych. Służby otrzymały patki barwy munduru z kolorowymi wypustkami i emblematami służby[b].
Przy ustalaniu koloru patek i wypustek uwzględniano tradycje wojskowego ubioru narodowego. Karmazynowe wypustki przy granatowych patkach generałów i oficerów Sztabu Generalnego nawiązywały do barw wyłogów i kołnierzy mundurów generalskich od czasów Sejmu Czteroletniego[1]. Granatowe patki piechoty z żółtą wypustką symbolicznie nawiązywały do munduru i wyłogów regimentów piechoty powstania kościuszkowskiego i listopadowego. Karmazynowe patki ułanów, karmazynowe z ciemnozieloną wypustką strzelców konnych i ciemnozielone patki z czarną wypustką artylerii oraz czarne z pasową wypustką saperów nawiązywały do barw mundurów i wyłogów tych formacji od XVIII wieku po 1831 rok[1].
W 1921 roku przywrócono oficjalnie barwne proporczyki w broniach jezdnych[2]
Barwy patek, wypustek, proporczyków, otoków, spodni i lampasów na spodniach edytuj
| Grafika | Opis |
|---|---|
|
Generałowie
Łapka granatowa, wypustka karmazynowa[3]. Karmazynowe wypustki przy granatowych łapkach generałów i oficerów Sztabu Generalnego nawiązywały do barw wyłogów i kołnierzy wszystkich mundurów generalskich od czasów Sejmu Wielkiego[1]. |
|
Piechota, Strzelcy podhalańscy
Łapka granatowa, wypustka żółta (słonecznikowa)[3]. W granatowej barwie łapek piechoty z żółtą wypustką utrwalone zostały symbolicznie dawne barwy munduru i wyłogów najdzielniejszych regimentów i pułków piechoty od powstania kościuszkowskiego po obronę Warszawy w 1831 roku[1] Otok jasnogranatowy[4] Spodnie ciemnogranatowe, lampasy żółte (słonecznikowe), wypustki żółte (słonecznikowe) |
|
Piechota Korpusu Ochrony Pogranicza
Łapka granatowa, wypustka ciemnozielona[5]. Otok granatowy[6] |
|
Bataliony strzelców i manewrowe
Łapka granatowa, wypustka seledynowa[3] |
|
Bataliony ciężkich karabinów maszynowych
Łapka granatowa, wypustka amarantowa[3] |
|
Ułani
Łapka karmazynowa[c]. Karmazynowe patki ułanów (zamiast proporczyków) nawiązywały do dawnych barw mundurów i wyłogów tych formacji od XVIII wieku po 1831 rok[1]. |
|
Szwoleżerowie
Łapka karmazynowa, wypustka biała[c] |
|
Strzelcy konni
Łapka karmazynowa, wypustka ciemnozielona. Karmazynowe patki (zamiast proporczyków) z ciemnozieloną wypustką strzelców konnych nawiązywały do dawnych barw mundurów i wyłogów tych formacji od XVIII wieku po 1831 rok[1][c]. |
|
Jazda tatarska
Łapka karmazynowa, wypustka jasnoniebieska[c]. Na patce godło w formie półksiężyca z wpisaną gwiazdką[7]. |
|
Artyleria
Łapka ciemnozielona, wypustka czarna. Ciemnozielone łapki z czarną wypustką artylerii nawiązywały do dawnych barw mundurów i wyłogów tych formacji od XVIII wieku po 1831 rok[1]. Otok ciemnozielony[4] Spodnie ciemnozielone, lampasy szkarłatne, wypustka szkarłatna |
|
Artyleria lekka
Łapka ciemnozielona, wypustka czarna[8] |
|
Artyleria ciężka
W 1919 roku łapka ciemnozielona, wypustka czarna[7] Łapka ciemnozielona, wypustka czerwona[8](wypustka szkarłatna[3]) |
|
Artyleria przeciwlotnicza
Łapka ciemnozielona, wypustka żółta[8] (wypustka ciemnożółta[3]) |
|
Artyleria najcięższa
Łapka ciemnozielona, wypustka malinowa[3] |
|
|
Artyleria górska
Łapka ciemnozielona, wypustka czarna |
|
Artyleria pomiarowa (1 i 2 Dywizjon Pomiarów Artylerii)
Łapka ciemnozielona, wypustka biała[8] |
|
Artyleria konna
W 1919 łapka ciemnozielona, wypustka karmazynowa[7]. W 1920 proporczyk czarno-amarantowy[9]. W 1927 roku proporczyk czarno-szkarłatny[8]. Otok czarny[10]. |
|
Artyleria zmotoryzowana
Proporczyk czarno-pomarańczowy[8] |
|
Saperzy (bataliony maszynowe i mostowe)
W 1919 roku łapka czarna, wypustka pąsowa. Czarne łapki z pąsową wypustką saperów nawiązywały do dawnych barw mundurów i wyłogów tych formacji od XVIII wieku po 1831 rok[1]. Otok czarny[4] Spodnie ciemnozielone, lampasy malinowe, wypustka malinowa |
|
Pułki saperów (bataliony mostowe, elektr.)
Łapka czarna, wypustka szkarłatna[3] |
|
Pułki saperów kolejowych
Łapka czarna, wypustka wiśniowa[3] |
|
Łączność (bataliony łączności i pułki radiotechniczne)
W 1919 łapka czarna, wypustka jasnoniebieska[7][d]. Łapka czarna, wypustka chabrowa[3]. Otok czarny[4]. Spodnie ciemnozielone, lampasy chabrowe, wypustka chabrowa. |
|
Lotnictwo
W 1919 łapka żółta[7]. Łapka ciemnożółta[3]. Otok ciemnożółty[4]. Spodnie niebieskie, lampasy ciemnożółte, wypustka ciemnożółta. |
|
Służba uzbrojenia
Łapka szmaragdowa, wypustka czarna[3] |
|
Służba intendentury
W 1919 patka barwy kurtki, wypustka jasnoniebieska. W 1920 patka barwy kurtki, wypustka karmazynowa. Łapka szafirowa, wypustka wiśniowa[3]. |
|
Lekarze
Łapka wiśniowa, wypustka granatowa[3] |
|
Aptekarze
Łapka wiśniowa, wypustka chabrowa[3] |
|
Dentyści
Łapka wiśniowa, wypustka błękitna[3] |
|
Lekarze weterynarii
Łapka wiśniowa, wypustka ciemnozielona[3] |
|
Żandarmeria
W 1919 łapka pąsowa (jaskrawo-jasna), wypustka żółta. Sznury naramienne żółte[7]. W 1927 łapka turkusowa, wypustka amarantowa[3]. Zmienione Dz.Rozk. 29/27 na łapki szkarłatne i wypustki żółte. Otok szkarłatny[4]. Spodnie ciemnogranatowe, lampasy szkarłatne, wypustka żółta. |
|
Służba sprawiedliwości
Łapka malinowa, wypustka czarna[3] |
|
Korpus kontroli
Łapka czarna, wypustka szkarłatna[3] |
|
Korpus oświatowy
Łapka różowa, wypustka błękitna[3] |
|
Korpus geografów
W 1919 łapka w barwie kurtki, wypustka pąsowa Łapka czarna, wypustka biała[3] |
|
Kapelani wojskowi
W 1919 łapka barwy kurtki, wypustka fioletowa[11]. Łapka fioletowa[5] |
|
Kapelmistrzowie
Łapka granatowa[3] |
|
Tabory
W 1919 łapka czekoladowo-brązowa, wypustka jasnoniebieska[7]. Łapka błękitna, wypustka brunatna[3]. Od 1930 proporczyk błękitny (kawaleryjski). Otok błękitny[4]. Spodnie ciemnogranatowe, lampasy błękitne, wypustka amarantowa. |
|
|
Pociągi pancerne
w 1919 roku łapka czarna bez wypustki[7]. Od 1927 roku łapka ciemnozielona, wypustka wiśniowa[3]. Od 1930 roku proporczyki trójkątne, czarne z pomarańczowym paskiem[12]. Otok czarny[4]. |
|
Czołgi
Łapka ciemnozielona, wypustka czarna Od 1927 roku łapka granatowa, wypustka czarna[3]. Od 1930 proporczyki trójkątne, czarno - pomarańczowe[12]. Otok pomarańczowy[4]. Spodnie ciemnogranatowe, lampasy pomarańczowe, wypustka pomarańczowa. |
|
Samochody pancerne
W 1919 roku łapka czarna, wypustka żółta[7]. Od 1927 roku proporczyki typu kawaleryjskiego, czarno - pomarańczowe[12]. Spodnie ciemnogranatowe, lampasy pomarańczowe, wypustka pomarańczowa. |
| przykłady:
|
Oficerowie administracyjni
Łapka brunatna, wypustka przypisana do rodzaju wojsk[3]:
|
Uwagi edytuj
- ↑ Wojska techniczne w owym czasie to saperzy, bataliony mostowe i maszynowe, łączność, wojska samochodowe, pancerne, kolejowe i pociągi pancerne
- ↑ do służb zaliczano lekarzy weterynarii, korpus sądowniczy, topografów i geodetów, intendenturę, prowianturę, oficerów rachunkowych i kancelaryjnych oraz duchowieństwo
- ↑ a b c d W 1921 roku przywrócono barwne proporczyki w broniach jezdnych
- ↑ Radiotelegraf, telefony polowe, telefony
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i Żygulski (jun.) 1988 ↓, s. 116.
- ↑ Żygulski (jun.) 1988 ↓, s. 118.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Dziennik Rozkazów MSWojsk. nr 22 z 4 sierpnia 1927 roku
- ↑ a b c d e f g h i j Dziennik rozkazów MSWojsk. nr 32 z 6 października 1930 roku
- ↑ a b S. Komornicki, A. Jońca Wojsko Polskie 1939–1945: barwa i broń Interpress, Warszawa 1984 s. 131
- ↑ Muzeum Polskich Formacji Granicznych. [dostęp 2012-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-01)].
- ↑ a b c d e f g h i Przepis Ubioru Polowego Wojsk Polskich r. 1919
- ↑ a b c d e f Karol Lucjan Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej 1914 - 1939. s. 153.
- ↑ Dz. Rozk. 27/20 poz. 636
- ↑ a b Dziennik Rozkazów MSWojsk. nr 6 z 24 lutego 1928 roku
- ↑ Przepis ubioru 1920 ↓, s. 16.
- ↑ a b c Marian Żebrowski: Zarys historii polskiej broni pancernej 1918–1947. s. 164 -167.
Bibliografia edytuj
- Karol Lucjan Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej 1914 - 1939. Londyn: 1975.
- Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie 1939–1945: barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984. ISBN 83-223-2055-8.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918–1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 83-204-3299-5.
- Marian Żebrowski: Zarys historii polskiej broni pancernej 1918–1947. Londyn: Zarząd Zrzeszenia Kół Oddz. Broni Pancernej, 1971.
- Zdzisław Żygulski (jun.), Henryk Wielecki: Polski mundur wojskowy. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988. ISBN 83-03-01483-8.