Barykada

Barykada (fr. barricade) – doraźna fortyfikacja przegradzająca w całości przejazd danym szlakiem komunikacyjnym, zbudowana w miejscu uniemożliwiającym jego bezpośrednie obejście i z materiałów dostępnych na miejscu lub zgromadzonych specjalnie w tym celu. Barykada z uwagi na jej charakter musi być broniona przed jej rozebraniem lub sforsowaniem przez przeciwnika.

Obrona Warszawy we wrześniu 1939 roku. Budowa barykady na ul. Nowogrodzkiej

Barykada ze zdobytym przez powstańców działem pancernym „Chwat” na placu Napoleona w Warszawie (1944)

Budowana spontanicznie przez ludność i powstańców w czasie powstań i rewolucji, ale także przez grupy społeczne niezadowolone z panującego porządku, prawa, wydanych uchwał i tym podobnych w czasie zamieszek ulicznych.

Zastosowanie

Stosowana głównie w walkach miejskich, ale niekiedy też w naturalnych zwężeniach terenowych – wąwozach, zamykająca przejazd pomiędzy ścianami budowli, sytuowana najczęściej w poprzek ulic, u wylotów z placów i tym podobnych. Do budowania barykad stosowano materiał z nawierzchni i podbudowy ulic (na przykład płyty chodnikowe, kostka brukowa), worki z piaskiem, cegły z rozbitych budynków, unieruchomione pojazdy i inne duże przedmioty (na przykład pojemniki na śmieci) po wypełnieniu ich piaskiem.

Dobrze wykonana barykada powinna zarówno uniemożliwiać jej sforsowanie przez pojedynczych przeciwników, jak i jego pojazdy. W tym celu powinna być „umocowana” do podłoża – zabezpieczona przed zepchnięciem przez specjalne konstruowane do tego celu pojazdy z lemieszem, na przykład polski policyjny BTR-60PB.

Barykady o charakterze militarnym konstruowano tak, aby stworzyć w nich również osłonięte stanowiska obserwacyjne i strzeleckie. Czasami w barykadach pozostawiano wąskie przejścia do celów komunikacyjnych oraz wyprowadzania kontrataków.

Bibliografia

• Marian Laprus (red.): Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, s. 34. ISBN 83-11-06229-3.