Bazylika św. Wincentego a Paulo w Bydgoszczy
 |
Ten artykuł od 2014-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Bazylika mniejsza św. Wincentego a Paulo – rzymskokatolicka bazylika mniejsza pw. św. Wincentego a Paulo w Bydgoszczy. Wzniesiona w stylu neoklasycystycznym według projektu Adama Ballenstaedta. Wzorowana jest na rzymskim Panteonie.
 A/468/1-2 z dnia 30.05.1996[1]
| |||||||||
| kościół parafialny, zespół klasztorny misjonarzy | |||||||||
 Widok od frontu | |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| Miejscowość | |||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| Parafia | |||||||||
| Bazylika mniejsza • nadający tytuł |
od 7 października 1997 | ||||||||
| Wezwanie | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie Bydgoszczy  | |||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |||||||||
 53°07′36″N 18°01′01″E/53,126667 18,016944
| |||||||||
| Strona internetowa | |||||||||
Historia kościoła edytuj
W listopadzie 1923 władze Bydgoszczy ofiarowały Zgromadzeniu Księży Misjonarzy św. Wincentego a Paulo działkę (5270 m kw.) pod budowę kościoła i szkoły z internatem dla 200 uczniów[2]. W marcu 1924 rozpoczęto prace przygotowawcze według projektu architekta Adama Ballenstaedta z Poznania. Nowa, monumentalna świątynia, miała być pomnikiem wdzięczności Opatrzności Bożej za powrót Pomorza do Polski i upamiętniać 300-lecie powstania Zgromadzenia Księży Misjonarzy (1625). Stylistycznie budowla miała nawiązywać do form neoklasycystycznych, natomiast w detalu architektonicznym do form neobarokowych[3].
1 maja 1924 dekretem kard. Edmunda Dalbora erygowana została parafia pw. św. Wincentego a Paulo[4], w której 15 października 1925 pracę duszpasterską rozpoczęli księża misjonarze. Do końca 1927 wybudowano prezbiterium kościoła, a na początku 1928 rozpoczęto prace fundamentowe pod korpus nawowy. Na przełomie 1931/1932 ukończone zostały oba skrzydła domu misjonarskiego, w jednym z nich siedzibę miała szkoła dla chłopców. Pod koniec 1933 postawiono mury rotundy, na których w 1935 osadzona została żelbetowa kopuła. Do końca 1938 kościół został ukończony w stanie surowym[5].
16 września 1939 kościół został zajęty przez wojska niemieckie, a dom misjonarski przeznaczony na koszary policji. Kościół został sprofanowany, rozkradziono elementy wyposażenia. Przed wycofaniem się z Bydgoszczy, wojska niemieckie 19 stycznia 1945 podpaliły kościół[5]. Rozmiar strat oszacowano na 1 466 808,10 złotych według cen przedwojennych.
15 marca 1945 do Bydgoszczy przybyli pierwsi misjonarze z Krakowa. Kościół został odgruzowany i otwarty dla kultu. Od 27 maja 1945 w bazylice odbywają się regularne nabożeństwa. Rozpoczęto długotrwały proces odbudowy. W 1949 poświęcono kaplicę Matki Boskiej Częstochowskiej, w latach pięćdziesiątych otynkowano wewnętrzne ściany kościoła, w 1966 opracowano projekt kopuły zewnętrznej. Od 1967 pracami nad odbudową kościoła kierował prof. Wiktor Zin; w tym samym roku na kopule bazyliki ustawiono latarnię ze stalowym krzyżem o wysokości 6 m[6].
Według projektu Zina zamontowano we wnętrzu marmurowe pilastry o korynckich kapitelach, zbudowano chór muzyczny, zainstalowano mozaikowe lustra odblaskowe. Prof. Zin zaprojektował także mozaiki na sklepieniach, wystrój prezbiterium, oraz rozety w kasetonach kopuły i witraże[7].
W kolejnych latach prowadzono dalsze prace budowlane: ułożono w całym kościele marmurową posadzkę i otynkowano zewnętrzne ściany, stosując pierwotnie projektowany detal sztukatorski. W 2020 kosztem 0,5 mln zł przeprowadzono remont pochodzącej z 1967 latarni, w ramach którego zdemontowano czasowo wieńczący ją metalowy krzyż, który groził zawaleniem[6]. Po renowacji został on obity (podobnie jak latarnia) blachą miedzianą, a jego kontury pozłocono. W 2021 rozpoczęto także remont samej kopuły; pokrywająca ją blacha (o łącznej masie 20 ton)[8] z powodu reakcji z blachą miedzianą latarni przeciekała, w wyniku czego woda przedostawała się pod warstwę ocynkowanej blachy i spływała po wewnętrznej warstwie papy. Szacowany koszt prac to 4–4,5 mln zł[9]; w 2021 kosztem 1,3 mln zł pozyskanych głównie z dotacji ministerialnej wymieniono blachę na 4 z 24 oddzielonych żebrami pól tworzących kopułę, której powierzchnia wynosi ok. 2500 m kw.[10].
7 października 1997 roku papież Jan Paweł II podniósł kościół do godności bazyliki mniejszej.
Proboszczowie i superiorowie bazyliki edytuj
- ks. Antoni Mazurkiewicz CM (1924–1928)[5]
- ks. Ludwik Moska CM (1929–1937)
- ks. Jan Wagner CM (1937–1939)[5]
- ks. Edmund Włodarz CM (1940–1941)
- ks. Władysław Giemza CM (1945–1957)[5]
- ks. Paweł Teodorowski CM (1957–1962)[5]
- ks. Ludwik Sieńko CM (1962–1980)[5]
- ks. Antoni Strycharz CM (1980–1986)[5]
- ks. Czesław Żak CM (1986–1992)[5]
- ks. Edmund Karuk CM (1992–1996)[5]
- ks. Augustyn Konsek CM (1997–2004)[5]
- ks. Marek Bednarek CM (2004–2013)[5]
- ks. Mieczysław Kozłowski[11] CM (2013–2019)
- ks. Sławomir Bar CM (od 2019 roku)
Wyposażenie edytuj
- Ołtarz główny – zaprojektowany w całości przez Zina, składa się z monumentalnej grupy Ukrzyżowania i mozaiki. Ogromny krucyfiks, stojąca pod nim grupa Wincentego a Paulo z ubogimi, przedstawione są na tle mozaiki, która w abstrakcyjno-symbolicznym związku łączy się treściowo z Grupą Ukrzyżowania. Dopełnieniem treściowym i symbolicznym ołtarza są dwie mozaiki na ścianach prezbiterium przedstawiające związane ze Wincentym a Paulo dzieła miłosierdzia chrześcijańskiego.
- Ołtarze boczne – wokół rotundy kościoła, podobnie jak w rzymskim Panteonie, umieszczono osiem edykuł – kapliczek. Każda z nich stanowi osobny, boczny ołtarz flankowany dwiema korynckimi kolumnami. W niszach umieszczone są posągi świętych.
- Kopuła – najbardziej monumentalny element wnętrza. Zgodnie z projektem Wiktora Zina zamontowano w kasetonach kopuły rozety – stylizowane kwiaty polskie. W 108 kasetonach znalazły się 32 różne motywy rozet. Na żebrach kopuły umieszczono stylizowane „gwoździe”, rytmizujące wnętrze czaszy[7].
- Chór muzyczny i mozaika „Stworzenie Świata” – umieszczone nad wejściem w arkadzie zachodniej kościoła. Żelbetowa płyta nośna została umieszczona na wysokości 8 metrów nad posadzką kościoła. Do niej zamocowano podwieszaną mozaikę „Stworzenie Świata”. Mozaika jest najbogatszym, pod względem formalnym i treściowym, elementem wyposażenia świątyni. Kompozycja jest abstrakcyjnym przedstawieniem biblijnego opisu stworzenia świata z Księgi Rodzaju. Wydaje się jednak, że stanowi zbitkę kosmogonii, historii biblijnej i kosmogonii naukowej. Środkami wyrazu są linie i kolor. Kolorystyka została zredukowana do trzech kolorów – czerwieni, błękitu i żółci (złota)[7].
- „Drzwi Błogosławieństw” – składające się z 16 płaskorzeźb brązowe drzwi, umieszczone w zachodnim wejściu do kościoła. Ich autorem jest bydgoski rzeźbiarz Michał Kubiak. Awers drzwi przedstawia osiem błogosławieństw Chrystusa z Ewangelii Mateusza (5,3–11). Na rewersie umieszczone są m.in.: herb Bydgoszczy, monogram Wincentego a Paulo i herb Zgromadzenia[7].
Parafia edytuj
Od 1925 parafia zarządzana jest przez Zgromadzenie Księży Misjonarzy św. Wincentego a Paulo[5]. Oprócz pracy duszpasterskiej, katechizacji w szkołach, kapłani podejmują także posługę w szpitalach, prowadzona jest kuchnia dla ubogich, świetlica dla dzieci z patologicznych rodzin. Przy parafii działa klub sportowy[12].
Od 1928 przy bazylice działa parafialny chór Vincentinum[13] – obecnym dyrygentem jest Dariusz Rynkowski[14].
Od 1982 do 1986 mieściła się tu bydgoska siedziba Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Uwięzionym i ich Rodzinom[15].
W czasie pandemii Covid-19 kaplica akademicka została przekształcona w noclegownię dla bezdomnych. Kontynuacją tych działań stało się uruchomienie 18 października 2021 w lewym skrzydle bazyliki Ogrzewalni u Miecia - noclegowni dla 50 osób z recepcją, pralnia i łaźnią, nazwanej ku czci dawnego proboszcza ks. Mieczysława Kozłowskiego. W razie większych potrzeb funkcję noclegowni dla kobiet i dzieci będzie pełnić Dom Miłosierdzia im. św. Małgorzaty Marii Alacoque przy ul. Nasypowej[16].
Galeria edytuj
-
Front -
Jesienią -
Nocą -
Fasada wschodnia -
Kolumnada -
Wieża zegarowa -
Rzeźba patrona św. Wincentego a Paulo -
Ołtarz główny -
Zbliżenie ołtarza -
Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej -
Portal -
Kartusz papieski -
Od Brdy -
Wieża z krzyżem -
Front nocą
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2010-10-12].
- ↑ n, Historia Parafii [online], Bydgoska Bazylika pw. św. Wincentego a Paulo [dostęp 2018-12-05] (pol.).
- ↑ Bydgoszcz niepodległa. Kadry, przedmioty i gmachy XX-lecia
- ↑ n, Patron Parafii [online], Bydgoska Bazylika pw. św. Wincentego a Paulo [dostęp 2018-12-05] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Jacek Owczarz, Historia Parafii [online], Bydgoska Bazylika pw. św. Wincentego a Paulo [dostęp 2023-06-20] (pol.).
- ↑ a b Rozpoczął się remont latarni na kopule bydgoskiej bazyliki. 2020-10-20. [dostęp 2020-10-20].
- ↑ a b c d Ewa Urbańska, Dwie bazyliki - próba retrospektywnego spojrzenia na kościół św. Wincentego a Paulo w Bydgoszczy : między estetyką nieukończenia i "trwałej budowy" z lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku a skończonym obiektem po roku 2000, [w:] Integracja sztuki i techniki w architekturze i urbanistyce, Bydgoszcz: Wydawnictwa Uczelniane Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego, 2016, s. 111-123, ISBN 978-83-65603-15-9.
- ↑ Widać pierwsze efekty remontu kopuły bazyliki mniejszej pw. św. Wincentego a Paulo
- ↑ Latarnia na bydgoskiej bazylice jak nowa. Co za efekt!
- ↑ Kopuła bazyliki będzie jak nowa. Remonty bydgoskich kościołów
- ↑ n, Duszpasterze [online], Bydgoska bazylika pw. św. Wincentego a Paulo [dostęp 2018-12-05] (pol.).
- ↑ Bydgoska bazylika wyróżniona w ogólnopolskim konkursie "Aktywna Parafia 2023" [online], Bydgoszcz Nasze Miasto, 19 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-20] (pol.).
- ↑ Jacek Owczarz, Chór Vincentinum [online], Bydgoska Bazylika pw. św. Wincentego a Paulo [dostęp 2023-06-20] (pol.).
- ↑ Jacek Owczarz, Dyrygent [online], Bydgoska Bazylika pw. św. Wincentego a Paulo [dostęp 2023-06-20] (pol.).
- ↑ Bydgoskie miejsca "Solidarności"
- ↑ Ogrzewalnia, bar mleczny, lekarz i pielęgniarka. Wszystko dla bezdomnych w bydgoskiej bazylice
Bibliografia edytuj
- ks. Zbigniew Sroka CM – „Bazylika św. Wincentego a Paulo w Bydgoszczy – przewodnik”;
- ks. A. Konsek CM, ks. A. Strycharz CM – „Bydgoska Bazylika Mniejsza św. Wincentego a Paulo 1924–1999”; Bydgoszcz 1999;
- Janusz Umiński – „Bydgoszcz – przewodnik”; Bydgoszcz 1996;