Bazylika kolegiacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu

Bazylika kolegiacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszukościół w Kaliszu, w Śródmieściu, przy placu św. Józefa, wzniesiony w 1353 z fundacji abpa Jarosława z Bogorii i Skotnik[2] w miejscu wcześniejszego, przebudowany po 1790, późnobarokowy, z gotyckim prezbiterium; kościół farny, od 1359 kolegiata, od 1978 bazylika mniejsza; wpisany do rejestru zabytków w 1965; narodowe sanktuarium św. Józefa z Nazaretu.

Bazylika kolegiacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu
41/A z dnia 18 stycznia 1965[1]
bazylika mniejsza, kolegiata
kościół farny, kościół parafialny
Ilustracja
Widok z południowego wschodu (2005)
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Miejscowość

Kalisz

Adres

pl. św. Józefa 7
62-800 Kalisz

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu

Wezwanie

Wniebowzięcia NMP

Przedmioty szczególnego kultu
Cudowne wizerunki

Obraz Świętej Rodziny

Położenie na mapie Kalisza
Mapa konturowa Kalisza, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Bazylika kolegiacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika kolegiacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Bazylika kolegiacka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu”
Ziemia51°45′48,49″N 18°05′35,99″E/51,763470 18,093330
Strona internetowa

Znajduje się tutaj obraz Świętej Rodziny, przed którym w czerwcu 1997 modlił się papież Jan Paweł II. Co roku świątynię odwiedza ponad 200 tys. pielgrzymów z całej Polski[3], głównie rzemieślników.

Architektura

edytuj

Gotyckie prezbiterium kościoła, powstałe prawdopodobnie na początku XIV wieku, przykryte jest sklepieniem gwiaździstym. Dzięki dokonanej przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława Bogorię Skotnickiego fundacji z 1359, do prezbiterium dobudowano trójnawowy korpus główny w stylu gotyckim. W 1783 ks. Stanisław Kłossowski, kustosz kolegialny, wyburzył przylegający do kościoła pałac arcybiskupów, w wyniku czego 3 sierpnia 1783 roku doszło do katastrofy budowlanej, w wyniku której zniszczeniu uległa fasada kościoła oraz część środkowa kościoła do prezbiterium i ściana południowo-wschodnia. Do 1790 do gotyckiego prezbiterium i dwóch zakrystii z kapitularzem dobudowano nową dłuższą nawę główną w stylu barokowym, wraz z wieżą. Po zniszczeniach, w 1948 zrekonstruowano zwieńczenie wieży.

W 2016 podczas prac remontowych odkryto wykonany z piaskowca gotycki maswerk z XIV wieku[4].

Historia sanktuarium

edytuj
 
Widok kościoła przed 1858
 
Barokowe wnętrze bazyliki

Początki kultu św. Józefa w Kaliszu sięgają 1670, kiedy miał zostać uzdrowiony – według wiernych, za przyczyną św. Józefa – chłop, mieszkaniec wsi Szulec, który w ramach wdzięczności ufundował obraz Świętej Rodziny, umieszczając go w kolegiacie. Znaczny rozwój kultu św. Józefa przypadł na drugą połowę XVII wieku i na XVIII wiek.

Do znacznego rozwinięcia i znaczenia kultu św. Józefa po II wojnie światowej przyczyniły się trzy wydarzenia: wyzwolenie księży – więźniów z niemieckiego obozu koncentracyjnego w Dachau (29 kwietnia 1945), utworzenie w Kaliszu Polskiego Studium Józefologicznego (24 września 1969) oraz wizyta papieża Jana Pawła II w kaliskim sanktuarium (4 czerwca 1997). Wiosną 1945 księża uwięzieni w Dachau złożyli obietnicę, że jeśli przeżyją obóz, to odbędą pielgrzymkę do Kalisza, do czego doszło w dniach 17–19 kwietnia 1948. Uroczystościom przewodniczyli kardynał August Hlond i były więzień, biskup Franciszek Korszyński[5].

Podczas homilii, jaką w Kaliszu wygłosił Jan Paweł II, zawierzył on świętemu Józefowi wszystkie polskie rodziny, a także sprawę ochrony życia nienarodzonych zarówno w Polsce, jak i na świecie. Początkowo patronem diecezji została Święta Rodzina, dopiero później „Święty Józef małżonek Maryi Dziewicy, Opiekun Zbawiciela”.

Papież Jan Paweł II powiedział w sanktuarium: (....) przynosicie ze sobą kopię obrazu świętego Józefa czczonego w Kaliszu, w Sanktuarium znanym na całą Polskę, chcecie, abym pobłogosławił ten obraz, który po powrocie do kraju ma w pielgrzymce nawiedzać poszczególne parafie waszej diecezji. Święty Józef jest wam szczególnie drogi i bliski. Dobrze, że wasza diecezja rozpoczyna swój program duszpasterski od rodziny. (...) Rodzina stanowi jedno z najcenniejszych dóbr ludzkości. (...).

3 grudnia 2017 roku w bazylice zainaugurowano z udziałem nuncjusza apostolskiego w Polsce abp. Salvatore Pennacchio „Nadzwyczajny Rok Świętego Józefa Kaliskiego”, potrwa on do 6 stycznia 2019 roku[6].

Obraz św. Rodziny

edytuj
 
Obraz Świętej Rodziny

Początek kultu wizerunku Świętej Rodziny jest dokładnie nieznany, podobnie jak jego autor. Przypuszcza się, że był to uczeń włoskiego malarza Tommasa Dolabelli, pracujący na dworach królów polskich w XVII wieku. W latach 1751–1779 kustosz kolegiaty kaliskiej zarejestrował i opublikował niemal 500 dowodów uzdrowień za przyczyną świętego Józefa, czczonego w obrazie Świętej Rodziny. W 1783 papież Pius VI wydał orzeczenie o cudowności obrazu, 31 maja tego samego roku w Rzymie dokonano koronacji kopii wizerunku Świętej Rodziny. 3 sierpnia 1783 gotycka świątynia zawaliła się wraz z frontową elewacją, katastrofa oszczędziła prezbiterium, zakrystię oraz ołtarz gdzie umieszczony był obraz[7]. Kolegiatę odbudowano w 1792 zmieniając jej styl na późnobarokowy[7] oraz m.in. wydłużając ją o 12 metrów i dobudowując wysoką wieżę oraz kaplicę dla obrazu Świętej Rodziny[8].

Relikwie świętych i błogosławionych

edytuj

W kolegiacie kaliskiej zachował się szereg zabytkowych relikwiarzy w postaci kartuszy, udekorowanych w rokokowym motywie rocaille[7]. Na przestrzeni lat w świątyni zgromadzono także wiele relikwii, wśród nich[7]:

Sanktuarium obecnie

edytuj
 
Sklepienie w sanktuarium św. Józefa

W ostatnich latach kult świętego Józefa Kaliskiego bardzo się rozszerza. Przybywają do sanktuarium liczne pielgrzymki z diecezji i całej Polski. Liczbę pielgrzymów szacuje się na około 200 tysięcy rocznie. Spotkania modlitewne w pierwsze czwartki miesiąca są także transmitowane przez Telewizję Trwam oraz Radio Maryja, co również jest związane z pielgrzymkami widzów i słuchaczy tych mediów do Kalisza.

Od czterech lat przy sanktuarium św. Józefa w okresie świąt Bożego Narodzenia budowana jest żywa szopka. Szopka umieszczana jest na tle przylegających do bazyliki średniowiecznych murów i baszty Dorotki. Jest stylizowana na wzór dawnych budowli. W środku umieszczono żłóbek, w którym leży narodzone Dziecię, przy nim czuwająca Maryja z Józefem, a pośród w osobnych zagrodach znajdują się m.in. lama, jak tybetański, owce kameruńskie, kozy syryjskie, kucyki i różne inne gatunki zwierząt.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2010-05-06].
  2. Władysław Kościelniak: Kalisz: ilustrowany przez autora przewodnik po mieście. Kalisz: Sztuka i Rynek, 2002, s. 48. ISBN 83-913102-3-X.
  3. Św. Józef – obrońca życia i opiekun rodzin. Pielgrzymka wdzięczności. Nasza-arka.pl. [dostęp 2009-11-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-26)].
  4. l, Niezwykłe odkrycie w kaliskiej bazylice. Ciekawostki. Aktualności. Fakty Kaliskie [online], faktykaliskie.pl [dostęp 2016-04-17].
  5. Kronika religijna, w: Tygodnik Powszechny, nr 15(160)/1947, s. 11.
  6. Nadzwyczajny Rok św. Józefa już trwa, „Ziemia Kaliska” (49), 8 grudnia 2017.
  7. a b c d Jacek Bąk: Dzieje Sanktuarium. Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu. [dostęp 2015-04-11]. (pol.).
  8. Ziemia Kaliska, Władysław Kościelniak: Wędrówki ze szkicownikiem, nr 39 z dn. 26 września 2014.

Linki zewnętrzne

edytuj