Berezań (miasto)
Berezań (ukr. Березань) – miasto na Ukrainie w obwodzie kijowskim. Ośrodek przemysłu spożywczego. Był miastem królewskim Rzeczypospolitej Obojga Narodów[2]. Berezan położony był w pierwszej połowie XVII wieku w starostwie perejasławskim w województwie kijowskim[3]. Położone jest na rzece Nedrze we wschodniej części obwodu kijowskiego na odległości 75 km od Kijowa po szosie Kijów-Charków.
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Rejon | |||||
| Powierzchnia |
32,92 km² | ||||
| Populacja (2021) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+380 4576 | ||||
| Kod pocztowy |
07540-07543 | ||||
Położenie na mapie Kijowa i obwodu kijowskiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
 50°18′27″N 31°29′06″E/50,307500 31,485000
| |||||
| Strona internetowa | |||||
W mieście jest ważny węzeł kolejowy. Koleją odległość do Kijowa wynosi 65 km.
Historia edytuj
Zgodnie z główną wersją, nazwa Berezań pochodzi od nazwy rzeki Berezanki, która biegnie niedaleko miasta. Podobną na inna rzeka, która też jest blisko miasta Cuchoberezica. Nazwy tych rzek pochodzą od warunków naturalnych. Po brzegach rzeki Beraznki brzozowe lasy (Brzozy po ukr. Berezy). Przy Suchoberezice-suche brzegi. Teraz w przeszłości Berezanka się nazywa Nadrą.
Pierwsza pisemna wzmianka o Berezani spotkać można w „lustracji Perejasławskiego starostwa Kijowskiego wojewódstwa” od 1616 roku. Zgodnie z tą lustracją, mieszkańcy miasta żadnych obowiązków oprócz wojennego przed koroną nie maja. W lustracji od 1620 roku jest napisane, że w miasteczkach starostwa perejasławskiego Berezani, Bykowie, Jabłonowie oraz Myrgorodzie produkowana jest celitra, która przynosi obfity dochód rocznie. Akta Trybunału Lubelskiego z końca XVI-początku XVII wieków informują, że Berezań aktywnie przyjmowała uchodźców z prawobrzeżnej Ukrainy, przeważnie z miejscowości Chodorków. W pierwszej połowie XVII wieku przed powstaniem Chmielnickiego, Berezań do 1620 roku była miastem starostwa perejasławskiego i należała do Janusza Ostrowskiego. Po jego śmierci miasteczka Berezań, Byków, Jabłonów, Myrgorod byłe wydzielone ze starostwa perejasławskiego i rozkazem Zygmunta III przekazane zostały w celu produkcji celitry Janowi Czernyszewskiemu. W roku 1621 innym królewskim rozkazem produkcja celitry w województwie kijowskim i w całej Ukrainie była przekazana komornikowi Bartłomieju Obałkowskiemu. W latach 30 XVII wieku Berezań staje się centrem berezańskiej setki kozackiej pułku perejasławskiego. Na samym początku powstania Chmielnickiego, hetman zwrócił się do księcia Jeremii Wiszniewieckiego, który wtedy stał obozem blisko Berezani. Posłańcy przywieźli księciu list od Chmielnickiego w którym on tłumaczył powody insurekcji i zachęcał Wiśniowieckiego nie angażować się w walki między kozactwem i wojskami koronnymi. Wiśniowiecki tak się wściekł tym listem, że kazał posłańców torturować. W 1674 roku hetman Iwan Samojłowicz swoim uniwersałem przekazał we własność pułkownikowi perejasławskiemu Dmytraszce Rajczowi kupione już przez niego ziemie, w tym i miasteczko Berezań. W roku 1688 już inny hetman Iwan Mazepa jeszcze raz potwierdził swoim rozkazem prawo do własności Rajczewa. Zgodnie ze „ślidzstwem generalnym o majątkach” (listę majątków), która była sporządzana we wszystkich dziesięciu pułkach lewobrzeżnej Ukrainy w latach 1729–1731, w Berezani było 37 dworów i znajdowała się ona we własności rodziny pułkownika Dmytraszki Rajczu. W 1764 roku pułk perejasławski, w którym była berezańska setka, był wcielony w nowo tworzona wtedy malorosyjską gubernię. Po likwidacji pułkowego ustroju na lewobrzeżnej Ukrainie oraz reorganizacji małorosyjskiej guberni w Kijowskie, Czernihiwskie i Nowgorod-Siwerskie namiestnictwo w 1782 roku Berezań była wliczona w powiat perejasławski Kijowskiego namiestnictwa. W 1796 roku była wznowiona Małorosyjska gubernia, więc Berezań była częścią powiatu perejasławskiego do jej podziału w 1802 roku guberni Małorosujskiej na Czernigowską i Połtawską. Z 1802 roku Berezań była centrem wolosti Perejasławskiego powiatu guberni Połtawskiej. Wynikiem kolejnej reformy administracyjnej w latach 1922–1923, kiedy powiaty były zamienione na okręgi, a wolosti na rejony, Berezań została centrem rejonowym okręgu Kijowskiego. W 1932 roku po tym, jak okręgi zostały zlikwidowane, Berezań staje centrum rejonowym nowo powstałego obwodu Kijowskiego. Od 1962 do 1965 roku miasteczko Berezań wchodziło do składu Perejasław-Chmielnickiego rejonu obwodu kijowskiego. W 1994 roku Berezan była przeniesiona do kategorii miast kompetencji obwodowej obwodu Kijowskiego.
W 1843 roku w Berezani przebywał znany poeta i malarz Taras Szewczenko, w tym mieści on napisał swój utwór „Rozkopany grób”.
w 1927 roku w mieście w Berezani reżyser Arnold Kurdiuk nakręcił jeden z pierwszy pełnometrażowych filmów „Dżamalma”.
Geografia edytuj
Klimat umiarkowano-kontynentalny, z ciepłym trwałym latem ta czasami umiarkowaną niestabilną zimą, z niedużymi opadami śnieżnymi. Gleba przeważnie czarnoziem, płodne, niewiele jest wapna, łupków oraz słańców. Miasto otaczają iglaste i mieszane lasy, zagajniki brzozowe. Miejscowość jest bogata w resursy wodne: dwie rzeki Nedra oraz Trubiż-prytoki dniepra, liczne stawy oraz jezioro Centralne. Są pokłady torfu oraz nadającej się do produkcji cegły gliny, piaski drobnoziarniste, źródła wody mineralnej, z której wcześniej produkowano było piwo.
Demografia[4] edytuj
Kultura edytuj
W mieści działają szkoła muzyczna, kino, biblioteki, dom kultury.
W 1975 roku odbyły się uroczystości z okazji otwarcia Berezańskiego muzeum historycznego, który w 1980 roku otrzymał tytuł „ludowego”. Ekspozycje muzealne opowiadają o historii tej miejscowości i rejonu.
Największe święta obchodzone w tym miasteczku to obchody dnia urodzin Tarasa Szewczenki, Noc Kupały, 9 maja.
W mieście odbywa się coroczny muzyki ciężkiej „Metal Time fest”.
Osobowości edytuj
W mieście urodził się, mieszkał i pracował poeta Stepan Łysowec (7 stycznia 1904-lato 1978).
Miasto odwiedzali Hryhorij Skoworoda, Taras Szewczenko, Georgij Beregowyj oraz inne znane osobowości.
W mieście mieszka poeta, pisarz dziecięcy, tłumacz, krytyk literacki Iwan Andrusiak.
Transport edytuj
W mieście od lat 80. istnieje jedna linia autobusową, na jakiej jeżdżą para autobusów (marszrut: osiedle Cadowe-Uica Lenina-Ulica Gagarina-Ulica Frunze-ulica Radziecka-szpital miejski).
Przypisy edytuj
- ↑ a b Чисельність наявного населення України на 1 січня 2021 року [online] [dostęp 2021-07-14] (ukr.).
- ↑ Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów – Bracław). T. 3, Warszawa 1897, s. 228.
- ↑ Lustracye królewszczyzn ziem ruskich, Wołynia, Podola i Ukrainy z piérwszéj połowy XVII wieku / wydał Aleksander Jabłonowski, Warszawa 1877, s. 106.
- ↑ Główny urząd statystyczny obwodu Kijowskiego. (ukr.).
- ↑ Чисельність населення (за оцінкою) на 1 вересня 2019 року // Головне управління статистики у Київській області.
Linki zewnętrzne edytuj
- Berezań, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 141.
- Berezań (miasto), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 105.
- Berezań na stronie Rady Najwyższej Ukrainy