Bernard Law Montgomery

brytyjski dowódca, marszałek polny

Sir Bernard Law Montgomery, 1. wicehrabia Montgomery of Alamein, KG, GCB, DSO, PC, ps. „Monty” (ur. 17 listopada 1887 w Londynie, zm. 24 marca 1976 w Alton) – brytyjski dowódca wojskowy, marszałek polny British Army.

Bernard Law Montgomery
Monty
Ilustracja
sir Bernard Law Montgomery
marszałek polny marszałek polny
Data i miejsce urodzenia

17 listopada 1887
Londyn, Wielka Brytania

Data i miejsce śmierci

24 marca 1976
Alton, Wielka Brytania

Przebieg służby
Lata służby

19081958

Siły zbrojne

 British Army

Jednostki

8 Dywizja Pancerna

Stanowiska

dowódca: sił brytyjskich w Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie, sił lądowych podczas D-Day, sił brytyjskich w zachodniej Europie, zastępca naczelnego dowódcy sił NATO

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa:

II wojna światowa:

podpis
Odznaczenia
Order Podwiązki (Wielka Brytania) Krzyż Wielki Orderu Łaźni (Wielka Brytania) Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Łaźni (Wielka Brytania) Krzyż Komandorski Orderu Łaźni (Wielka Brytania) Order Wybitnej Służby (Wielka Brytania) Wielki Oficer Orderu Leopolda II (Belgia) Krzyż Wojenny (Belgia) (1940-1945) Czechosłowacki Wojskowy Order Lwa Białego „Za zwycięstwo” – Gwiazda I Klasy Order Lwa Białego I Klasy (CSRS) Złota Gwiazda Czechosłowackiego Orderu Wojskowego „Za wolność” Krzyż Wojenny Czechosłowacki 1939 Order Słonia (Dania) Order Salomona Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Krzyż Wojenny 1914-1918 (Francja) Medal Wojskowy (Francja) Wielki Komandor Orderu Jerzego I (Grecja) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Lwa Niderlandzkiego (Holandia) Krzyż Wielki Królewskiego Norweskiego Orderu Świętego Olafa Krzyż Wielki Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Medal Sił Lądowych za Wybitną Służbę (Stany Zjednoczone) Główny Komandor Legii Zasługi (USA) Order „Zwycięstwo” Order Suworowa I klasy (ZSRR)
Bernard Montgomery, ok. 1944
Naczelny dowódca British Army Bernard Law Montgomery oraz Archibald Wavell i Claude Auchinleck, 1946

Życiorys edytuj

Młodość edytuj

Bernard Law Montgomery urodził się 17 listopada 1887 w Londynie. Był czwartym z dziewięciorga dzieci biskupa anglikańskiego Henry’ego Montgomery’ego (1847-1932) i jego żony Maud z domu Farrar. Wkrótce na krótko rodzina Montgomerych zmieniła miejsce zamieszkania, co wiązało się z otrzymaniem nowej pracy przez ojca Bernarda. Gdy w 1897 powrócili do kraju, młody Bernard rozpoczął naukę w szkole w Canterbury. Krótko jednak zabawił w tej placówce, co wiązało się z kolejną zmianą miejsca zamieszkania. Montgomery z niechęcią wspominał swoje dzieciństwo, uważając je za nieszczęśliwe. Do Londynu powrócili dopiero w 1901. Młody Bernard poszedł do St Paul’s School, a następnie do Akademii Militarnej w Sandhurst. Po jej ukończeniu w 1908 został przydzielony w stopniu podporucznika do 1. batalionu w Królewskim Pułku Piechoty i został odesłany na służbę wojskową w Indiach[1].

I wojna światowa edytuj

Porucznik Bernard Montgomery rozpoczął walkę na frontach I wojny światowej jako dowódca plutonu Royal Warwickshire Regiment. W 1914 znalazł się pod Ypres. 13 października prowadził kontrnatarcie pod Bailleul, gdzie został poważnie ranny w prawe płuco, a następnie w kolano. Ze szpitala wyszedł w lutym 1915 jako „niezdolny do służby zamorskiej”. Został odznaczony Distinguished Service Order, awansowany na kapitana i mianowany szefem sztabu rezerwowej 91 Brygady Piechoty[2].

Do Francji wrócił w 1916 i wziął udział w krwawej bitwie nad Sommą. Ofensywa brytyjska zakończyła się porażką. 91 Brygada Montgomery’ego, przemianowana na 104. Brygadę Piechoty, straciła 30% żołnierzy[3].

18 lipca 1918 został awansowany na podpułkownika i mianowany szefem sztabu 47 Dywizji Piechoty. Dowódcy wojsk Ententy zaplanowali na sierpień ostateczną ofensywę, która miała doprowadzić w ciągu trzech miesięcy do zakończenia wojny. Dywizja Monty’ego odegrała kluczową rolę w pierwszym ataku[4].

Okres międzywojenny edytuj

Pierwsze kilkanaście powojennych miesięcy Monty spędził w Brytyjskiej Armii Renu pełniącej rolę wojsk okupacyjnych w Nadrenii. Przetrwał radykalne cięcia w armii, ale musiał wrócić do stopnia kapitana. 1 stycznia 1921 został szefem sztabu 17 Brygady Piechoty stacjonującej w Corku w Irlandii. Po uzyskaniu przez Irlandię niepodległości i wojnie domowej w tym kraju przeniesiony został do Plymouth, gdzie objął stanowisko szefa sztabu 8 Brygady Piechoty, a wkrótce potem na identyczne stanowisko w 49 Dywizji Piechoty w Yorku[5].

W styczniu 1931 został dowódcą swego macierzystego Royal Warwickshire Regiment, z którym udał się na Bliski Wschód. W Jerozolimie zastał armię w stanie kompletnego rozprzężenia. Zaprowadził dyscyplinę, wdrożył rygorystyczny system szkoleniowy i zlikwidował tradycyjne niedzielne parady. Po serii wykładów w indyjskiej Szkole Wojskowej w Kwecie wrócił do Anglii[6].

W 1937 otrzymał tymczasowy stopień brygadiera, a wraz z nim stanowisko dowódcy 9 Brygady Piechoty w Portsmouth[7]. W razie wybuchu wojny z Niemcami jego brygada miała wejść w skład Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego (BEF).

W listopadzie 1938 został ponownie wysłany do Mandatu Palestyny, gdzie tłumił arabskie powstanie (1936–1939). Do Anglii wrócił pod koniec lata 1939 i 29 sierpnia został dowódcą 2 Dywizji Piechoty[8].

II wojna światowa edytuj

Szlak bojowy w czasie II wojny światowej rozpoczął od kampanii francuskiej 1940. Jako głównodowodzący 2 Korpusu BEF czas tzw. drôle de guerre poświęcił na szkolenie oficerów i żołnierzy. Przewidując, że uderzenie niemieckie spowoduje klęskę, zwracał uwagę przede wszystkim na ćwiczenie działań obronnych w odwrocie[9].

Bronił Dunkierki i ułatwił ewakuację żołnierzy alianckich na Wyspy Brytyjskie. W latach 1940–1942 był dowódcą korpusu w kraju.

W 1942 został skierowany do Egiptu. Początkowo jego kandydatura nie była brana pod uwagę przez brytyjskie władze. Dopiero po nagłej śmierci delegowanego nad Nil Williama Gotta w katastrofie lotniczej zaproponowano Montgomery’emu dowództwo nad 8. Armią[potrzebny przypis]. Stojąc na jej czele zahamował postępy Afrika Korps zdążającego w kierunku Nilu. We wrześniu 1942 zatrzymał atakujące wojska niemiecko-włoskie pod Alam el-Halfa, a w listopadzie dysponując znaczną przewagą liczebną zwyciężył w II bitwie pod El Alamein. Starcie jest powszechnie uważane za punkt zwrotny w wojnie w Afryce Północnej, czemu towarzyszył słynny komentarz Churchilla: „To nie jest koniec, to nawet nie jest początek końca, ale jest to, być może, koniec początku!”.

W 1943 dowodził 8. Armią podczas lądowania na Sycylii, a następnie kontynentalnej części Włoch.

Wraz z gen. Eisenhowerem i innymi wysokimi rangą oficerami opracował plan lądowania aliantów w Normandii, podczas którego był dowódcą sił lądowych. Po wylądowaniu sił pierwszego rzutu dowodził rajdem na Caen i ponosząc serię porażek oswobodził miasto miesiąc po planowanym terminie – 8 lipca.

W sierpniu 1944 został awansowany do stopnia marszałka. We wrześniu 1944 kierował operacją Market Garden. Winą za niepowodzenie obarczył niesłusznie Stanisława Sosabowskiego. Swój szlak bojowy zakończył 2 maja 1945 nad Bałtykiem w Lütjenburgu.

Został brytyjskim przedstawicielem w Międzysojuszniczej Radzie Kontroli. Karierę wojskową zakończył w 1958, piastując stanowisko zastępcy naczelnego dowódcy sił NATO.

Krytyka edytuj

Bernard Law Montgomery był kontrowersyjną postacią, a jego umiejętności dowódcze oceniane są bardzo rozbieżnie. Część historyków zwycięstwo pod El Alamein przypisuje w głównej mierze przewadze liczebnej i technicznej sprzymierzonych, a nie jakości dowodzenia, wskazując na duże straty własne i bardzo późno odniesione zwycięstwo – po prawie dwóch i pół roku porażek w Afryce i zwycięskim marszu dużo słabszego Afrika Korps. Z kolei działania Montgomery’ego w Europie Zachodniej w 1944 spotykają się z ostrą krytyką wielu historyków wojskowości. Jego autorskie operacje, takie jak Goodwood i Totalize, były pyrrusowymi zwycięstwami aliantów, gdyż zakończyły się wysokimi stratami własnymi, zmarnowaniem środków, niewielkimi postępami i wykonaniem tylko części zakładanych celów. Z kolei największe przedsięwzięcie Montgomery’ego, tj. operacja Market Garden, okazało się jedną z największych porażek sprzymierzonych na froncie zachodnim w latach 1944–1945. Mimo to Montgomery określił ją jako w 90% udaną[10]. W innych sytuacjach, tak jak w Ardenach, był zbyt ostrożny i pozwalał wrogowi wymknąć się z zaciskającego się okrążenia. Ten strach przed kolejną porażką mógł być jednak spowodowany presją ze strony prasy i przełożonych po poprzednich niepowodzeniach[11].

Śmierć edytuj

Zmarł 24 marca 1976 w Alton. W jego pogrzebie wzięło udział wiele wojskowych delegacji zagranicznych, w tym delegacja Polski pod przewodnictwem gen. dyw. Jana Śliwińskiego i gen. bryg. w st. spocz. Franciszka Skibińskiego.

Odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. Biografia Bernard Law Montgomery – postacie II wojny światowej, www.sww.w.szu.pl [dostęp 2018-04-17].
  2. Brighton 2011 ↓, s. 46–48.
  3. Brighton 2011 ↓, s. 51.
  4. Brighton 2011 ↓, s. 56.
  5. Brighton 2011 ↓, s. 70.
  6. Brighton 2011 ↓, s. 72.
  7. London Gazette”. 34426, s. 5181, 13 sierpnia 1937. 
  8. Brighton 2011 ↓, s. 79.
  9. Brighton 2011 ↓, s. 86.
  10. Cornelius Ryan, O jeden most za daleko, Tadeusz Wójcik (tłum.), Poznań: Rebis, 2007, ISBN 978-83-7301-908-9, OCLC 832750777.
  11. Bernard Law Montgomery – www.wp39.pl [dostęp 9 kwietnia 2010].
  12. Krzysztof Filipow: Order Virtuti Militari 1972-1945. Warszawa: Bellona, 1990, s. 139.
  13. Zbigniew Puchalski: Dzieje polskich znaków zaszczytnych. Warszawa: Wyd. Sejmowe, 2000, s. 246.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj