Berzyna
Berzyna (pol. hist. Byrzyna[4]) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, w gminie Wolsztyn, nad Jeziorem Berzyńskim[5].
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2014) |
382[2] |
| Strefa numeracyjna |
68 |
| Kod pocztowy |
64-200[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PWL |
| SIMC |
0916288 |
Położenie na mapie gminy Wolsztyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wolsztyńskiego  | |
 52°06′01″N 16°06′35″E/52,100278 16,109722[1]
| |
Historia edytuj
Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Wymieniona pierwszy raz w dokumencie zapisanym po łacinie z 1388 pod nazwą „Byrzino", 1397 "Birzini", 1420 "Byrzina", 1420 "Sbyrzina", 1473 "Berzina", 1523 "Pyrzyna”[4].
W 1445 była wsią szlachecką i należała do powiatu kościańskiego Korony Królestwa Polskiego. W 1510 odnotowano przynależność do parafii Komorowo[4].
Miejscowość była wsią szlachecką należącą do lokalnych rodów szlacheckich i w wyniku zastawów, sprzedaży oraz dziedziczenia zmieniała wielokrotnie właścicieli. W 1388 Mirosław i Dobiesław bracia ze Świekotek w imieniu Mikołaja z Berzyny wygrali spór sądowy z sołtysem ze Strzępina o 150 grzywien. W latach 1420-1451 właścicielem wsi był Abraham Kębłowski. W 1451 zapisał on swojej żonie Katarzynie po 400 grzywien posagu oraz wiana na miejscowości Kębłowo i wsiach Berzynie i Niałku Małym. W 1428 w sądzie ziemskim odbyła się sprawa o rozgraniczenie Berzyny i Niałka Wielkiego[4].
Wieś odnotowana została w historycznych rejestrach podatkowych dzięki czemu można odtworzyć panujące w niej stosunki społeczne i własnościowe. W 1510 miejscowość należała do pana Kębłowskiego i liczyła 7,5 łanów osiadłych, 4,5 łanów opustoszałych, których się nie uprawiało, z czego jeden łan był wolny od wszelkich świadczeń. W 1530 miał miejsce pobór podatków z 5 łanów. W 1563 pobór od 7 łanów, 6 groszy z karczmy. W 1566 pobrano podatek od 5 łanów. W 1581 pobór od 5 i 1/4 łana, 2 zagrodników, 2 komorników[4].
W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Berżyna należała do wsi większych w ówczesnym powiecie babimojskim[6]. Berzyna należała do wolsztyńskiego okręgu policyjnego tego powiatu i stanowiła część majątku Komorowo (część Wolsztyna), który należał do A. Gajewskiego[6]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Berzyna liczyła 232 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 16 dymów (domostw)[6].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.
Zabytki edytuj
We wsi krzyż przydrożny. Ludowy, z rzeźbą Chrystusa i płaskorzeźbą Matki Boskiej na słupie.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 3910
- ↑ Stan ludności na dzień 31 grudnia 2014 (Stan ludności Miasta i Gminy Wolsztyn wg miejscowości i płci). Urząd Miejski w Wolsztynie, 8 stycznia 2015. [dostęp 2015-02-11].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 18 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e Chmielewski 1982 ↓.
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-06-20].
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 186.
Bibliografia edytuj
- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I (A–H), hasło „Byrzyna”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 160–161. ISBN 83-04-00938-2.
- Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom V, Zeszyt 28, Warszawa 1970.