Biała Fabryka Geyera

Biała Fabryka – budynek fabryki Ludwika Geyera znajdujący się przy ulicy Piotrkowskiej 282/284 w Łodzi, obecnie siedziba Centralnego Muzeum Włókiennictwa[2]. Od 2015 roku pomnik historii. Kompleks klasycystycznych budynków, jeden z najstarszych w Polsce zabytków przemysłowej architektury.

Biała Fabryka
Symbol zabytku nr rej. ZS-1/1 z 19.02.1964 oraz A/1 z 20.01.1971[1]
Ilustracja
Biała Fabryka Geyera
Państwo

 Polska

Miejscowość

Łódź

Adres

ul. Piotrkowska 282/284

Styl architektoniczny

Klasycyzm

Rozpoczęcie budowy

1835

Ukończenie budowy

1837

Pierwszy właściciel

Ludwik Geyer

Kolejni właściciele

Centralne Muzeum Włókiennictwa

Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Biała Fabryka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Biała Fabryka”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Biała Fabryka”
Ziemia51°44′44,041″N 19°27′43,776″E/51,745567 19,462160
Strona internetowa
Biała Fabryka (widoki z lotu ptaka)

Historia

edytuj
 
Biała Fabryka (widok z XIX wieku)
 
Fabryka w latach 50.–60. XX wieku

Budowa budynku wielkiej przędzalni i tkalni mechanicznej, która została ulokowana na posesji przy ulicy Piotrkowskiej 282/284, została rozpoczęta w 1835 roku. Ukończoną w 1837 roku fabrykę nazywano „Białą Fabryką”, gdyż w przeciwieństwie do późniejszych budynków fabrycznych była otynkowana[3]. Rok później do głównego budynku dobudowano trzypiętrowy pawilon fabryczny[4], a w roku 1848 drugi pawilon – również trzypiętrowy. Pod koniec roku 1838 Ludwik Geyer zainstalował w „Białej Fabryce” pierwszą w Łodzi maszynę parową o mocy 60 KM[5]. Rozpoczęła się w ten sposób mechanizacja przemysłu włókienniczego, czego oznaką było pojawienie się w Łodzi pierwszego komina fabrycznego[6]. W 1840 fabryka zatrudniała około 600 osób[5]

Budując założenie fabryczne Geyer skorzystał z pomocy rządu. Uzyskał w Banku Polskim preferencyjną pożyczkę w wysokości 400 000 złotych. Oprócz tego zaciągnął 175 769 złotych pożyczki kaucyjnej i 24 230 zł pożyczki z kasy miejskiej. Łącznie ze środkami własnymi pozwoliło to na uruchomienie w 1839 najnowocześniejszej fabryki na terenie Królestwa. Geyer zakupił maszyny u najlepszego wówczas producenta, braci Cockerill w Belgii[5]. Otwarta przędzalnia miała 7584 wrzeciona i 180 warsztatów tkackich. Same budynki fabryki stanowią przykład architektury przemysłowej. Wzniesione zostały w stylu klasycystycznym i były wzorowane na budownictwie mieszkalnym.

 
Biała Fabryka Geyera

W 1959 roku budynek został przejęty przez Muzeum Historii Włókiennictwa, które od 1 stycznia 1960 roku uzyskało status samodzielnej placówki muzealnej[7]. W 1975 roku nazwa instytucji została zmieniona na Centralne Muzeum Włókiennictwa[8]. W roku 2015 fabryka została uznana za pomnik historii[9].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 44 [dostęp 2011-08-29].
  2. Radziszewska 1997 ↓, s. 29.
  3. Radziszewska 1997 ↓, s. 29-30.
  4. Rynkowska 1970 ↓, s. 29–30.
  5. a b c Radziszewska 1997 ↓, s. 30.
  6. Rynkowska 1970 ↓, s. 30.
  7. Sławomir Krajewski, Jacek Kusiński: Spacer drugi. Ulica Piotrkowska. Łódź: Wydawnictwo Jacek Kusiński, 2008. ISBN 978-83-927666-8-1.
  8. Historia [online], Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi [dostęp 2018-12-26].
  9. Aleksandra Hac: Prezydent Komorowski: Łódzkie zabytki pomnikami historii. lodz.gazeta.pl, 2015-02-17. [dostęp 2018-02-22].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj