Biała odmiana człowieka
Biała odmiana człowieka (europeidzi[1]) – jedna z grup wydzielanych w podziałach antropologicznych gatunku ludzkiego. Po raz pierwszy podziału na odmiany, w którym kryterium był kolor skóry, dokonał Georges Cuvier w roku 1812[2]. Odmiana biała obejmuje ludzi przystosowanych do klimatu umiarkowanego o małym nasłonecznieniu[3]. Pierwotnie tereny zamieszkiwane przez odmianę białą były w większości pokryte lasami. Tułów proporcjonalny do długości kończyn oraz mała ilość pigmentu w skórze ułatwiająca syntezę witaminy D uznawane są za przystosowania do warunków środowiska w naturalnym miejscu występowania odmiany białej[4].
Klasyfikacje edytuj
Klasyfikacja zaproponowana przez Cuviera została wykorzystana przez kolejnych naukowców. W roku 1947 E.A. Hooton[5] zaproponował podział ludzkości na trzy rasy główne, które podzielił dalej na podrasy zasadnicze, podrasy złożone i typy mieszane. Do podras rasy głównej białej Hooton zaliczył:
Podrasy zasadnicze edytuj
- Śródziemnomorska:
- Typ morfologiczny górnopaleolityczny.
- Typ morfologiczny irańsko-wyżynny.
- Typ morfologiczny klasyczny śródziemnomorski.
- Alpejska.
- Ajnoska.
- Celtycka.
- Nordyczna.
- Wschodniobałtycka.
Podrasy złożone edytuj
- Armenoidalna.
- Dynarska.
Typy mieszane podras zasadniczych edytuj
- Nordyczno-alpejski.
- Nordyczno-śródziemnomorski.
Klasyfikacja z wyróżnieniem trzech podstawowych ras została stworzona również w ramach polskiej szkoły antropologicznej przez Jana Czekanowskiego. Klasyfikacja ta została skrytykowana przez antropologów będących zwolennikami populacyjnej koncepcji rozumienia rasy[2].
Białą rasę [Ripley] dzielono na rasy nordycką, alpejską i śródziemnomorską. W ujęciu polskiej szkoły antropologicznej według Czekanowskiego [1934] była jeszcze rasa armenoidalna, a alpejska zwana była laponoidalną. W późniejszym ujęciu według Michalskiego [1955] dodano rasy kromanionoidalną, berberyjską, orientalną i ajnuidalną[6]. Pierwotnie występować miała na obszarze całej Europy, północnej Afryki oraz południowo-zachodniej Azji, ale wraz z rozwojem cywilizacji przedstawiciele rasy białej osiedlali się na nowych terenach.
Antropolodzy do rasy białej zaliczali też zazwyczaj populacje zamieszkujące Indie, Cejlon, a także niekiedy Ajnów – ludność z północnej Japonii i Sachalinu. Pewne cechy rasy białej wykazywać mieli też mieszkańcy Polinezji.
Charakterystyka edytuj
Według tych teorii, przedstawiciele rasy białej człowieka charakteryzują się następującymi cechami antropologicznymi:
- Skóra jasna różnych odcieni.
- Oczy różne, lecz często jasne.
- Włosy faliste lub proste, często jasne.
- Brak fałdy nakątnej.
- Twarz ortognatyczna.
- Nos wąski, wystający.
- Silne owłosienie ciała.
- Wysoki wzrost.
- Mała zawartość melaniny.
Przedstawiciele rasy białej, krzyżując się z osobami innych ras, dawać mieli początek osobnikom ras mieszanych, określanych mianami:
- Metysów – tj. mieszańców odmiany białej z odmianą żółtą (zwłaszcza Indianami).
- Mulatów – tj. mieszańców odmiany białej z odmianą czarną.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ biała odmiana człowieka, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-04-30].
- ↑ a b Antropologia fizyczna. Malinowski Andrzej (red.). Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980, s. 217–270. ISBN 83-01-02569-7.
- ↑ Johan Moan: Why Skin Colours Differ - Department of Physics. Uniwersytet w Oslo, 2011. Cytat: Some humans migrated eastward from Africa towards Indonesia, continually remaining in the tropics, and kept their dark skin colour. Others migrated north. This occurred several times, and each time their skin colour became lighter. This happened so that they would be able to get enough Vitamin D. White skin needs only one-sixth as much sun as black skin to make enough Vitamin D. (ang.).
- ↑ Malinowski Andrzej. Rasy i rasizm w sporcie i na jego obrzeżach. „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji w Poznaniu”. 3, s. 53–61, 2007.
- ↑ E. Hooton: Up from the Ape. 1946.
- ↑ Jasicki B., Panek S., Sikora P., Stołyhwo E.: Zarys antropologii. Warszawa: PWN, 1962.