Biblioteka Celsusa[1] (tr. Celsus Kütüphanesi) – jeden z ważniejszych zabytków Efezu, który został zrekonstruowany i udostępniony zwiedzającym. Zlokalizowana jest przy skrzyżowaniu ulicy Marmurowej i Drogi Kuretów.

Biblioteka Celsusa
Ilustracja
Państwo

 Turcja

Miejscowość

Efez

Rozpoczęcie budowy

114

Ukończenie budowy

117

Położenie na mapie Turcji
Mapa konturowa Turcji, blisko lewej krawiędzi nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Biblioteka Celsusa”
Ziemia37°56′20,9″N 27°20′26,7″E/37,939139 27,340750
Wnętrze biblioteki
Fasada biblioteki

Budynek biblioteki powstał dla uczczenia pamięci Tyberiusza Juliusza Celsusa Polemenusa i jako miejsce jego pochówku. Gmach zbudował syn Celsusa, konsul Gajusz Juliusz Akwila[2], w latach 114-117. Odkryta podczas badań archeologicznych krypta z sarkofagiem mieści się pod posadzką w zachodniej części budynku. Nad nią umieszczono pomieszczenie, które pełniło funkcję biblioteki i czytelni. Salę o wymiarach 16,0 × 10,0 m otaczały podwójne mury, które rozdzielała pusta przestrzeń o szerokości ok. 1,0 m. Takie rozwiązanie miało pomóc zachować stałą wilgotność i temperaturę wnętrza. Zbiory biblioteczne, liczące około 12 tysięcy zwojów, umieszczono w szafach rozlokowanych w niszach ściennych. W centralnej części pomieszczenia najprawdopodobniej znajdował się posąg Ateny.

Budowę biblioteki rozpoczęto w zabudowanym wcześniej terenie, pomiędzy istniejącymi już budynkami. Dla nadania budowli pozorów znacznie większej monumentalności niż pozwalał na to wolny teren budowniczy zaprojektował budynek na podwyższeniu, na które prowadziło 9 stopni zajmujących całą szerokość fasady, którą dodatkowo wysunął do przodu w środkowej osi. To uwypuklenie jest przyczyną złudzenia optycznego, w wyniku którego elementy środkowe sprawiają wrażenie, że są wyższe i szersze. Dwupoziomowa fasada ma szerokość 21,0 m i wysokość 16,0 m. Ścianę budynku poprzedzają kolumny o kompozytowych kapitelach. W niszach ściennych, na dwóch poziomach, umieszczono posągi. Podczas prowadzonych prac wykopaliskowych odnaleziono cztery z nich. Oryginały są eksponowane w Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu, a w fasadzie umieszczono ich kopie. Są to alegorie cnót (od lewej): Sofia (mądrość), Areté (Dzielność), Ennoia (Myśl) i Episteme (Wiedza).

W 260 roku salę czytelni zniszczył pożar, ocalała fasada. Na przełomie IV i V wieku, na placu przed biblioteką zbudowano fontannę z basenem na wodę.

W latach 1970-1978 przeprowadzono rekonstrukcję budynku i udostępniono go zwiedzającym.

Przypisy edytuj

  1. Polski egzonim uchwalony na 109. posiedzeniu KSNG.
  2. Biblioteka Celsusa w Efezie. WSP Kraków. [dostęp 2015-01-05]. (pol.).
Biblioteka Celsusa