Wikipedia

Bielik wschodni

Bielik wschodni[4] (Haliaeetus leucoryphus) – gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), zamieszkujący środkową i południową Azję. Dawniej wyjątkowo zalatywał do Polski[5] (stwierdzony tylko raz – w roku 1943 w Pszczynie[6]). Jest zagrożony wyginięciem.

Bielik wschodni
Haliaeetus leucoryphus[1]
(Pallas, 1771)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

szponiaste

Rodzina

jastrzębiowate

Podrodzina

jastrzębie

Plemię

Accipitrini

Rodzaj

Haliaeetus

Gatunek

bielik wschodni

Synonimy
  • Aquila leucorypha Pallas, 1771[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Systematyka edytuj

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1771 roku Peter Simon Pallas, nadając mu nazwę Aquila leucorypha. Jako miejsce typowe wskazał dolny bieg rzeki Ural[7][8]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Haliaeetus[4][9]. Nie wyróżnia się podgatunków[9][10].

Morfologia edytuj

 
Bielik wschodni w locie
Wygląd
Samice większe od samców, lecz obie płci ubarwione jednakowo. Głowa i szyja brudnobiała. Wierzch ciała również brudnobiały. Dziób ciemny (bielik ma dziób jasny), nogi żółte. Koniec białego ogona z szerokim ciemnym pasem.
Wymiary średnie
długość ciała ok. 72–84 cm[2]
rozpiętość skrzydeł 180–215 cm[2]
masa ciała ok. 2,0–3,3 kg u samca, 2,1–3,7 kg u samicy[2]


Zasięg występowania edytuj

Bielik wschodni występuje od Kazachstanu (możliwe, że już nie gniazduje) poprzez południową Rosję, Tadżykistan, Turkmenistan (prawdopodobnie zabłąkane, niegniazdujące osobniki), Uzbekistan i wschodnią Mongolię po Chiny, północne Indie, Pakistan, Bhutan, Bangladesz i Mjanmę. Poza sezonem lęgowym odwiedza Afganistan, a na przelotach bywa również w Nepalu. Wędrówki nie są do końca poznane[11][12].

Ekologia i zachowanie edytuj

Biotop
Okolice jezior, rzek, słodkowodne mokradła; często na obszarze pustynnym lub stepie[2]. Spotykany zarówno na nizinach, jak i do wysokości 5000 m n.p.m. Przeważnie gniazduje na drzewach w pobliżu wody[11].
Gniazdo
Gniazdo buduje zarówno samiec, jak i samica. Umieszczone jest na drzewie, w Mongolii i południowym Kazachstanie zdarzają się gniazda ulokowane na ziemi obok jeziora. Jest to duża platforma z gałęzi, wyściełana suchą trawą, sitowiem, źdźbłami traw, delikatnymi gałązkami i zielonymi liśćmi[12].
 
Jaja z kolekcji muzealnej
Jaja
W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając 1–3 jaja[12]. W Indiach i Mjanmie niesie się od sierpnia do lutego[2].
Wysiadywanie, pisklęta
Jaja są wysiadywane przez 40–45 dni. Młode klują się w kilkudniowych odstępach, najmłodsze pisklę ginie. Oba ptaki z pary opiekują się pisklętami[12].
Pożywienie
Jest oportunistyczny, żywi się zarówno żywymi zwierzętami, jak i padliną. Przeważnie zjada ryby, ale np. w Górach Słonych ze względu na brak ryb zjada wyłącznie ptactwo wodne[12]. Prócz tego łapie żaby, gady (w tym żółwie i węże) i pisklęta[10][12]. Niekiedy kradnie zdobycz innym ptakom drapieżnym[10].

Status i ochrona edytuj

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2017 roku uznaje bielika wschodniego za gatunek zagrożony (EN – Endangered), wcześniej (od 1994 roku) miał on status gatunku narażonego (VU – Vulnerable). Liczebność światowej populacji szacuje się na 1000–2499 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji oceniany jest jako spadkowy. Za najbardziej prawdopodobne przyczyny spadków liczebności uznaje się utratę i degradację jego podmokłych siedlisk oraz niepokojenie przez ludzi[3].

Na terenie Polski bielik wschodni jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[13].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Haliaeetus leucoryphus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c d e f Orta, J., Christie, D.A. & Kirwan, G.M.: Pallas's Fish-eagle (Haliaeetus leucoryphus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2015. [zarchiwizowane z tego adresu (22 grudnia 2015)].
  3. ↑ a b Haliaeetus leucoryphus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ a b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-11].
  5. ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego: Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2022. [dostęp 2023-02-11].
  6. ↑ wynik wyszukiwania: Haliaeetus leucoryphus. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2023-02-11]. (ang.).
  7. ↑ D. Lepage: Pallas's Sea-Eagle Haliaeetus leucoryphus. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-11]. (ang.).
  8. ↑ P.S. Pallas, Reise durch verschiedene Provinzen des Russischen Reichs, t. 1, St. Petersburg 1771, s. 454 (łac.).
  9. ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-02-11]. (ang.).
  10. ↑ a b c Species account: Pallas's Fish Eagle Haliaeetus leucoryphus. Global Raptor Information Network, 2023. [dostęp 2023-02-11]. (ang.).
  11. ↑ a b Pallas's Fish-eagle Haliaeetus leucoryphus. BirdLife International. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-23)].
  12. ↑ a b c d e f Pallas’s fish-eagle (Haliaeetus leucoryphus). ARKive. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-01)].
  13. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bielik_wschodni&oldid=69558942”