Bielowie herbu Ostoja

ród szlachecki

Bielowie – polski ród szlachecki pieczętujący się herbem Ostoja, należący do heraldycznego rodu Ostojów (Mościców)[1][2][3], wywodzący się z Błeszna (obecnie dzielnica Częstochowy, znajdująca się w południowej części miasta)[4].

Herb Ostoja, wersja średniowieczna.

Najstarsze świadectwa źródłowe dotyczące rodu edytuj

  • Pierwszym potwierdzonym w źródłach przedstawicielem rodu Bielów herbu Ostoja był Abel Biel, który w roku 1373 kupił od Bieńka ze Skowronowa i jego syna Marcina wieś Kakawę. Potwierdził tę transakcję książę Władysław Opolczyk w dniu 23 III tego roku[5][6][7].
  • Dnia 21 X 1382 roku został odnotowany Abel Biel jako świadek na dokumencie lokacyjnym w Wyszogrodzie. Pełnił wówczas funkcję starosty inowrocławskiego. Biel objął ten urząd po przejęciu Kujaw inowrocławskich przez księcia Władysława Opolczyka. W roku 1383 rozstrzygał spór między komturem nieszawskim Rüdgerem von Ostischau a Waszkiem z Markowa, chorążym bydgoskim i rycerzami z Branna. W latach 90. XIV wieku występował jako starosta krzepicki[5].

Majątki ziemskie należące do rodu edytuj

Poniżej wymienione są ważniejsze dobra ziemskie należące do Bielów herbu Ostoja.

Błeszno, Kakawa (dziś Kokawa), Wrzosowa, Biała Mała i Wielka, Wilkowiecko, Kamyk, Libidza, Mierzanów (osada młyńska, wieś dziś nieistniejąca[11]), Stare Borowno (dziś Kuźnica Kiedrzyńska[12])[7], Kuźnica Błeszyńska (dziś Słowik)[13], Kiedrzyn[14], Jaworzno[15].

Przedstawiciele rodu edytuj

Legenda zamku w Błesznie edytuj

 
Przykład wieży mieszkalnej

Zamek w Błesznie najpewniej został wzniesiony przez Abla Biela, który jest rejestrowany w źródłach w latach 1373-1414. Z badań archeologicznych i skromnych opisów źródłowych wynika, że głównym elementem fortyfikacji była kamienna wieża mieszkalna. Najstarsze zapiski dotyczące tego obiektu pochodzą z XV wieku. Dziś po tym zamku-wieży pozostały jedynie elementy kopca ziemnego na podmokłym terenie znajdującym się w południowej części Błeszna. Jeszcze dziś znana jest wśród najstarszych mieszkańców Błeszna żywa legenda związana z tym zamkiem[20]. Została ona opisana i opublikowana przez Juliana Zinkowa w dziele pt. Podania i legendy szlaku jurajskiego. Autor w tym opracowaniu napisał co następuje:

W pobliżu Błeszna stał obszerny zamek. Dzierżył go bogaty rycerz. Utrzymywał on oddział własnego wojska, z którym nieraz na wezwanie króla wyruszał na wojenne wyprawy. Do wojskowej służby zaprawieni byli również liczni dworzanie. W zamku znajdowała się oddzielna kaplica, do której ów pan często zachodził i zatapiał się w gorącej modlitwie. Wszyscy uważali go za nadzwyczaj pobożnego. Kiedyś wynikła jednak poważna różnica zdań między nim a królem, po czym pokłócili się ze sobą. Rycerz podniósł bunt przeciw królowi. Ten wysłał liczny oddział wojska dla poskromienia buntownika. Rycerz stawił mu czoło całą siłą, jaką tylko rozporządzał. Doszło do zbrojnego starcia, w którym zwycięzcą został właściciel zamku. Wówczas ten uniósł się pychą i wobec swych żołnierzy oraz wziętych do niewoli królewskich jeńców oświadczył, że jest równy Bogu. W tej samej chwili ziemia rozwarła się szeroko i pochłonęła zamek oraz wszystkich jego mieszkańców, a cały ten teren zalała woda i utworzyło się grząskie bagno. Nad tym trzęsawiskiem mrocznymi nocami błąkały się płomyki. Mówiono, że to dusze rycerza-bluźniercy i jego sług[21].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. VII, s. 173.
  2. A. Boniecki, Herbarz polski, Warszawa 1889-1913, t. I, s. 212.
  3. S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, Warszawa 1904-1931, t. I, s. 174.
  4. T. Jurek (red.), Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010-2019, Kraków, część I, s. 130-131.
  5. a b c d J. Sperka, Otoczenie Władysława Opolczyka w latach 1370-1401, Katowice 2006, s. 175-177
  6. T. Jurek (red.), Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010-2019, Wieluń, s. 88.
  7. a b J. Laberschek, Częstochowa i jej okolice w średniowieczu, Kraków 2006, s. 117.
  8. A. Jaśkiewicz, Jasna Góra, wyd. 1, Warszawa 1986, s. 7
  9. J. Korytkowski, Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych. Podług źródeł archiwalnych, Gniezno 1883, T. 1, s. 119-120
  10. T. Jurek (red.), Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010-2019, Kraków, część I, s. 65.
  11. T. Jurek (red.), Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010-2019, Kraków, część IV, s. 425.
  12. T. Jurek (red.), Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010-2019, Kraków, część I, s. 191.
  13. T. Jurek (red.), Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010-2019, Kraków, część III, s. 383-384.
  14. J. Laberschek, Bielowie herbu Ostoja i ich zamek w Błesznie na tle polityki obronnej panujących w drugiej połowie XIV wieku, [w:] Zeszyty Historyczne, T. 1, Częstochowa 1993, s. 303.
  15. J. Laberschek, Bielowie herbu Ostoja i ich zamek w Błesznie na tle polityki obronnej panujących w drugiej połowie XIV wieku, [w:] Zeszyty Historyczne, T. 1, Częstochowa 1993, s. 302.
  16. J. Laberschek, Bielowie herbu Ostoja i ich zamek w Błesznie na tle polityki obronnej panujących w drugiej połowie XIV wieku, [w:] Zeszyty Historyczne, T. 1, Częstochowa 1993, s. 301-302.
  17. a b c J. Laberschek, Bielowie herbu Ostoja i ich zamek w Błesznie na tle polityki obronnej panujących w drugiej połowie XIV wieku, [w:] Zeszyty Historyczne, T. 1, Częstochowa 1993, s. 291-306.
  18. condam de Blaschno - niegdyś z Błeszna.
  19. a b J. Laberschek, Częstochowa i jej okolice w średniowieczu, Kraków 2006, s. 119.
  20. J. Laberschek, Częstochowa i jej okolice w średniowieczu, Kraków 2006, s. 116-117.
  21. J. Zinkow, Podania i legendy szlaku jurajskiego: od Wielunia po Ogrodzieniec, Pilicę, Częstochowa: COIT; Warszawa: „Omnipress”, 1986, s. 12-14.

Bibliografia edytuj

  • K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. VII, s. 173.
  • A. Boniecki, Herbarz polski, Warszawa 1889-1913, t. I, s. 212.
  • S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, Warszawa 1904-1931, t. I, s. 174.
  • J. Laberschek, Bielowie herbu Ostoja i ich zamek w Błesznie na tle polityki obronnej panujących w drugiej połowie XIV wieku, [w:] Zeszyty Historyczne, T. 1, Częstochowa 1993, s. 291-306.
  • J. Laberschek, Częstochowa i jej okolice w średniowieczu, Kraków 2006, s. 97, 99, 117-121, 125-138, 151.
  • J. Korytkowski, Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych. Podług źródeł archiwalnych, Gniezno 1883, T. 1, s. 119-120.
  • J. Sperka, Otoczenie Władysława Opolczyka w latach 1370-1401, Katowice 2006, s. 175-177.
  • T. Jurek (red.), Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Kraków 2010-2019.