Bieszczadzka Brygada WOP
Bieszczadzka Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza (BiB WOP) – zlikwidowana brygada w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza pełniąca służbę na granicy polsko-czechosłowackiej i polsko-radzieckiej.
 Emblemat brygady | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1976 |
| Rozformowanie |
16 maja 1991 |
| Nazwa wyróżniająca |
Bieszczadzka |
| Tradycje | |
| Nadanie sztandaru |
17 czerwca 1985 |
| Rodowód | |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
płk Edward Korczyński |
| Ostatni |
płk Jan Łamański |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
Przemyśl |
| Formacja | |
| Podległość |
Dowództwo WOP |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytuj
Bieszczadzka Brygada WOP została sformowana w 1976 na bazie 26 Przemyskiego Oddziału WOP na podstawie zarządzenia MSW nr 05/org. z 29 stycznia 1976. Sztab brygady stacjonował w Przemyślu[1].
W 1989 brygadzie podporządkowano brygadzie Nadbużański Batalion WOP oraz GPK Dorohusk (drogowa, kolejowa)[1].
Bieszczadzka Brygada WOP funkcjonowała do 15 maja 1991[2].
Zarządzeniem nr 012 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7 maja 1991 w sprawie rozwiązania jednostek WOP oraz utworzenia jednostek organizacyjnych Straży Granicznej Minister Spraw Wewnętrznych polecił z dniem 16 maja 1991 rozwiązać Bieszczadzką Brygadę WOP w Przemyślu istniejącą według etatu nr 44/0139 o stanie osobowym na okres „W” 1510 żołnierzy i 56 pracowników cywilnych oraz na okres „P” 971 żołnierzy i 59 pracowników cywilnych[3]. Na jej bazie powstał oddział Straży Granicznej: Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej w Przemyślu[4]. Oddziałowi została przydzielona nazwa związana z regionem, w którym działał[a][5].
Zarządzeniem nr 012 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 7 maja 1991 w sprawie rozwiązania jednostek WOP oraz utworzenia jednostek organizacyjnych Straży Granicznej Minister Spraw Wewnętrznych polecił z dniem 16 maja 1991 rozwiązać Nadbużański Batalion Graniczny w Chełmie Bieszczadzkiej Brygady WOP istniejący według etatu nr 44/0137 o stanie osobowym na okres „W” 817 żołnierzy i 27 pracowników cywilnych oraz na okres „P” 481 żołnierzy i 26 pracowników cywilnych[3]. Na jego bazie powstał oddział Straży Granicznej: Nadbużański Oddział Straży Granicznej w Chełmie[4]. Oddziałowi została przydzielona nazwa związana z regionem, w którym działał.
Struktura organizacyjna
edytuj
- Dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia[b]
- Batalion odwodowy
- Strażnice WOP: Sołotwina, Korczowa, Medyka, Hermanowice, Lutowiska, Krościenko
- Cztery graniczne punkty kontrolne: Medyka (drogowa, kolejowa).
W 1990 skład Bieszczadzkiej Brygady WOP przedstawiał się następująco[1][6]:
- dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia
- Nadbużański Batalion WOP
- Batalion odwodowy
- Strażnica WOP Włodawa
- Strażnica WOP Dorohusk
- Strażnica WOP Hrubieszów
- Strażnica WOP Dołhobyczów
- Strażnica WOP Lubycza Królewska
- Strażnica WOP Lubaczów
- Strażnica WOP Korczowa
- Strażnica WOP Medyka
- Strażnica WOP Hermanowice
- Strażnica WOP Ustrzyki Dolne
- Strażnica WOP Lutowiska
- Graniczne placówki kontrolne:
Sztandar i medal
edytuj
17 czerwca 1985 podczas uroczystości odsłonięcia pomnika upamiętniającego zbrodnię w Jasielu na żołnierzach WOP, połączonej z rocznicą 40-lecia WOP, sztandar brygady został odznaczony odznaką „Za zasługi dla województwa krośnieńskiego” oraz odznaką „Zasłużony Bieszczadom”[7].
W 1985 został wybity medal o treści 40. rocznica powołania Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, wydany przez batalion Sanok Bieszczadzkiej Brygady WOP, zaś na jego awersie umieszczono inskrypcję Bohaterska obrona strażnicy WOP Jasiel 20.03.1946[8].
Wydarzenia
edytuj
- 1967 – 17 września została utworzona Orkiestra Bieszczadzkiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Pierwszym kapelmistrzem orkiestry został kpt. Kazimierz Czeredrecki (ppłk rez. Kazimierz Czeredrecki)[9].
- 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), cały wysiłek służb przede wszystkim strażnic i GPK, skierowano na ochronę granicy oraz utrzymanie porządku i bezpieczeństwa w strefie nadgranicznej, współpracując ściśle z organami milicji i Służby Bezpieczeństwa. W strażnicach normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Po wprowadzeniu ograniczeń w ruchu granicznym część niewykorzystanej kadry GPK przerzucono do strażnic w celu wspomożenia bezpośredniej ochrony granicy. Patrole wysyłane w teren zostały wzmocnione. Wyeliminowano służby składające się z jednego żołnierza. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną, sięgając niekiedy głębiej. Niektóre szlaki turystyczne zostały zamknięte, a ruch w strefie nadgranicznej został znacznie ograniczony. W stan gotowości były postawione wszystkie pododdziały odwodowe. Dla umocnienia bezpieczeństwa w strefie nadgranicznej organizowano stałe akcje penetracyjne terenu przez wszystkie służby, zwłaszcza lotne patrole na motocyklach lub samochodach osobowo-terenowych. Mimo utrudnionych warunków nie zaprzestano współpracy z ludnością pogranicza[10].
Oficerowie brygady
edytuj- płk Edward Korczyński (do 16.10.1978)
- płk Józef Milejski (do 1.11.1984)
- płk Jan Hurynowicz (do 1.10.1986)
- płk Tadeusz Markiewicz (do 20.11.1990)
- płk Jan Łamański (do 15.05.1991).
- kpt. Antoni Zaucha
- por. Antoni Szewczyk
- ppłk Stanisław Grzebyk
- ppłk Ryszard Łapiński.
Przekształcenia
edytuj8 Oddział Ochrony Pogranicza → 8 Rzeszowski Oddział WOP → 15 Brygada Ochrony Pogranicza → 26 Brygada WOP → Grupa Manewrowa WOP Przemyśl «» Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Przemyśl → 26 Oddział WOP → 26 Przemyski Oddział WOP → Bieszczadzka Brygada WOP → Bieszczadzki Oddział SG
Uwagi
edytuj- ↑ ASG, sygn. 445/7 s. 43–48.
- ↑ Strukturę organizacyjną brygady podano za (Jackiewicz 1998 ↓, s. 121).
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Jackiewicz 1998 ↓, s. 121.
- ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 122.
- ↑ a b Goryński 2012 ↓, s. 197.
- ↑ a b Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 stycznia 2020 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Straży Granicznej (Dz.U. 2020. poz. 305). dziennikustaw.gov.pl, 2020-02-26. [dostęp 2020-03-22]. (pol.).
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 62.
- ↑ Łach 2013 ↓, s. 543.
- ↑ W 40-lecie WOP. W hołdzie poległym z placówki granicznej w Jasielu7. „Nowiny”. Nr 139, s. 1–2, 1985-06-1. (pol.).
- ↑ Andrzej Romaniak: Medale, medaliony, plakiety. Katalog zbiorów. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2005, s. 95. ISBN 83-919305-8-0.
- ↑ a b Maria Markowska. Dęta jubilatka. „GRANICA – Pismo Wojsk Ochrony Pogranicza”. 41(1946), s. 10, 1987-10-11. ISSN 0324-928X.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 131.
- ↑ Jarmoliński 2013 ↓, s. 159.
Bibliografia
edytuj- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985, s. 1–356. (pol.).
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Warszawa–Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 92; 75-531 Koszalin, 2013.
- Grzegorz Goryński: Trudne początki – nieznane dokumenty dotyczące narodzin Straży Granicznej i ruchu związkowego. W: Biuletyn 1–2/2012. T. Z historii ochrony granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 2012, s. 153–204.