Bieszenkowicze

osiedle typu miejskiego na Białorusi

Bieszenkowicze (biał. Бешанко́вічы) – osiedle typu miejskiego na Białorusi, w obwodzie witebskim, centrum administracyjne rejonu bieszenkowickiego, położone 51 km na zachód od Witebska. 7,3 tys. mieszkańców (2010).

Bieszenkowicze
Бешанко́вічы
Ilustracja
Cerkiew Św. Proroka Eljasza
Herb Flaga
herb rejonu bieszenkowickiego Flaga
Państwo

 Białoruś

Obwód

 witebski

Wysokość

142 m n.p.m.

Populacja (2010)
• liczba ludności


7300[1]

Nr kierunkowy

+375 2131

Kod pocztowy

211350

Położenie na mapie obwodu witebskiego
Mapa konturowa obwodu witebskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Bieszenkowicze”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Bieszenkowicze”
Ziemia55°02′N 29°27′E/55,033333 29,450000

Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w hrabstwie bieszenkowickim w województwie połockim[2].

Etymologia nazwy

edytuj

Jak przypuszczają badacze toponimii, Bieszenkowicze wzięły swą nazwę od słowa bieszeń – mocny nurt na środku rzeki[3].

Zabudowa

edytuj

W 1969 i 1979 opracowano generalne plany rozwoju osiedla. Bieszenkowicze rozwijają się przeważnie w kierunku południowo-zachodnim. Centrum zabudowane jest piętrowymi i 2-piętrowymi domami mieszkalnymi. Rozwija się budownictwo domów jednorodzinnych.

Część przemysłowa znajduje się w częściach: południowo-wschodniej i północno-zachodniej.

Edukacja, kultura, media

edytuj

W osiedlu znajdują się 2 szkoły ogólnokształcące, sportowa i muzyczna. Działają też: muzeum historyczno-krajoznawcze, „Dom Myśliwego”, dom kultury, dom rzemiosła i biblioteka. Wydawana jest regionalna gazeta „Zara”.

Gospodarka

edytuj

Osiedle znane z tradycyjnych wyrobów garncarskich, tzw. „bieszenkowickiej ceramiki”. Ponadto występuje przemysł lekki i spożywczy, produkcja materiałów budowlanych.

  • AAT Bieszenkowickie zakłady lniane (ААТ Бешанковіцкі льнозавод»)
  • KUWP „Bieszenkowickie zakłady rymarskie (КУВП «Бешанковіцкая рымарская фабрыка»)
  • Bieszenkowickie zakłady wyrobów artystycznych (РУП «Бешанковіцкая фабрыка мастацкіх вырабаў»)
  • Mleczarnia
  • Fabryka materiałów budowlanych

Zabytki

edytuj
  • Katolicka kaplica cmentarna (kon. XIX w.)
  • Cmentarz chrześcijański
  • Cmentarz żydowski
  • Zespół pałacowo-parkowy Chreptowiczów (XVIII w.)
  • Cerkiew św. Proroka Eljasza (1870)
  • Wały żołnierzy Napoleona Bonaparte z 1812 roku po północnej stronie rzeki
  • Dąb Napoleona (30 m wysokości, 2 m średnicy), pod którym cesarz miał pozować do portretu Albrechtowi Adamowi. W 2010 r. zostały obcięte gałęzie i po drzewie pozostał 6 metrowy pień[4][5]

Zabytki zniszczone

edytuj

Historia

edytuj
 
Kościół Św. Kazimierza i Rafała, 1650
  • 1650: Kazimierz Leon Sapieha buduje kościół katolicki Św. Kazimierza i Rafała
  • kon. XVІІ w.: własność Ogińskich; szybki wzrost, budowa kamienic
  • 1708: w czasie wojny północnej w Bieszenkowiczach stacjonują wojska rosyjskie, trzykrotnie bywa car Piotr I
  • poł. XVІІІ w.: miasto z ok. 1,5 tys. dworów, 5-6 tys. mieszkańców
  • 1770-te: M. K. Ogiński buduje w Bieszenkowiczach pałac, zakłada park z szeregiem egzotycznych roślin, stawami, budynkami gospodarczymi
  • 1772: w wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej zadźwińska część miasta z 500 dworami trafia do Imperium Rosyjskiego
  • 1783: Ogiński oddaje w podarunku miasto I. L. Chraptowiczowi
  • 1793: w wyniku II rozbioru do Imperium Rosyjskiego trafia pozostała część miasta (w 1785 znajdowało się tam 1750 dworców)
  • kon. XVІІІ w.: status Bieszankowicz obniżony do rangi osiedla typu miejskiego w składzie powiatu lepelskiego; ponad jedna czwarta mieszczan zajmuje się wyłącznie gospodarką wiejską
  • 11 lipca 1812: zajęte przez wojska francuskie; kilka dni mieści się tu sztab Napoleona
 
Cerkiew unicka na przedmieściach, 1812
  • 20 października 1812: ponownie zajęte przez armię rosyjską; miejscowość silnie zburzona
  • wrzesień 1821: na przegląd gwardii rosyjskiej przyjeżdża car Aleksander I
  • 1868: 392 budynki, szkoła ludowa, dwa zakłady garbarskie, przedsiębiorstwo piwowarskie, 115 sklepów
  • poł. XІХ w.: wybrukowano główne ulice
  • 1881: po Dźwinie z Ułły do Witebska regularnie przybywał statek parowy, od 1892 – 4 statki parowe
  • 1897: według spisu powszechnego w miejscowości znajduje się 4423 mieszkańców, 1099 budynków, oddział poczty, telegraf, szkoła cerkiewno-parafialna, 3 szkoły ludowe, 127 sklepów i szpital
  • pocz. XХ w.: 7 budynków murowanych i 1243 drewniane. Bieszenkowicze stają się centrum włości. Są wówczas dużym skupiskiem Żydów, których liczba w 1900 wynosi 3182 osób. Encyklopedia Żydowska, wydana między 1901 i 1906 opisuje ludność miejscowości jako w 4/5 żydowską, wśród której jest 576 rzemieślników. Miejscowość posiada synagogę, wiele domów modlitwy, trzy towarzystwa dobroczynne i liczne szkoły religijne
  • 1914: w czasie I wojny światowej, w czasie okupacji Białorusi przez wojska niemieckie miejscowość znajduje się w strefie przyfrontowej; przeniesiono do niej centrum administracyjne powiatu lepelskiego
  • kwiecień—wrzesień 1918: centrum administracyjne powiatu bieszenkowickiego
  • 1919–1924: po zajęciu terytorium Białoruskiej Republiki Ludowej przez wojska sowieckie, miejscowość znalazła się w składzie guberni witebskiej Rosyjskiej FSRR
  • 1919–1923: w powiecie lepelskim
  • 1923–1924: w powiecie boczejkowskim
  • 1924–1930: włączone do Białoruskiej SRR, centrum rejonu Okręg witebski okręgu witebskiego
  • 27 września 1938: osiedle typu miejskiego w obwodzie witebskim
  • 6 lipca 1941: początek okupacji nazistowskiej; w Bieszenkowiczach i okolicach zostaje zabitych łącznie 10 276 osób, w tym cała ludność żydowska; miejscowość prawie całkowicie zniszczona
  • 25 czerwca 1944: zajęte przez wojska radzieckie z 1 Frontu Nadbałtyckiego
  • 20 stycznia 2006: flaga i herb oficjalnie ustanowione rozporządzeniem prezydenta Białorusi nr 36[8].

Demografia

edytuj

Liczba ludności:

  • 1868: 3205
  • 1897: 4423
  • 1939: 4300
  • 1968: 4500[9]
  • 1969: 4700
  • 1977: 5500
  • 2004: 8200
  • 2005: 8100
  • 2006: 8000
  • 2010:7300

Parafia rzymskokatolicka

edytuj

Pierwszy drewniany kościół ufundował Kazimierz Leon Sapieha w 1650 r. Kolejne świątynie były wznoszone w 1785 r. oraz 1876 r. W latach 60. XX w. władze sowieckie zniszczyły kościół. Parafia została reaktywowana w 2000 r., a w latach 2011-2019 wybudowano nową świątynię pw. Apostołów Piotra i Pawła.

Transport

edytuj

Węzeł dróg do Witebska, Szumilina, Lepla, Czaśników, Sienna. Przystań rzeczna na lewym brzegu Dźwiny. Połączenia autobusowe z Mińskiem i Witebskiem.

Znane osoby urodzone w Bieszenkowiczach

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года. belstat.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-18)]. (ros.).
  2. Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 83.
  3. Heraldyka / Bieszenkowicki Rejonowy Komitet Wykonawczy. beshenkovichi.vitebsk-region.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-26)].(ros.)
  4. Burza wokół napoleońskiego dębu w Bieszenkowiczach | Aktualności o polskiej nauce, badaniach, wydarzeniach, polskich uczelniach i instytutach badawczych [online], naukawpolsce.pap.pl [dostęp 2016-04-14].
  5. Napoleon, czyli najeźdźca [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2016-04-14].
  6. zdaniem historyka A. Sapunowa
  7. zdaniem historyka A. Turczynowicza
  8. Alaksandr Łukaszenka: УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ - 20 января 2006 г. № 36. Narodowy Internetowy Portal Prawny Republiki Białorusi, 2006-01-20. [dostęp 2010-04-04]. (ros.).
  9. БСЭ(ros.)

Bibliografia

edytuj
  • Bieszenkowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 223.
  • Бешенковичи // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г.П. Пашков [и др.] ; под общ. ред. И.И. Пирожника. – Мн., 2007. – 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9. С. 45.
  • Бешанковічы // Віцебшчына : назвы населеных пунктаў паводле легендаў і паданняў / склад. А.М. Ненадавец. – Мн., 2000. – С. 25—53.
  • Бешанковічы // Князева, В. Падарожжа па Беларусі : гарады і гарадскія пасёлкі / В. Князева. – Мн., 2005. – С. 58–59.
  • Бешанковічы // Рэспубліка Беларусь : вобласці і раёны : энцыклапедычны даведнік / аўт.-склад. Л.В. Календа. – Мн., 2004. – С. 110—112.
  • Бешенковичи // Республика Беларусь : энциклопедия : в 6 т. / редкол. Г.П. Пашков [и др.]. – Мн., 2006. – Т. 2. – С. 381—382.
  • Бешенковичи // Татаринов, Ю. Города Беларуси. Витебщина / Ю. Татаринов. – Мн., 2006. – С. 84—92.
  • Крачкоўскі, А. Казіміру Ягелончыку абавязаны... / А. Крачкоўскі // Зара (Бешанковічы). – 2007. – 10 жн.
  • Мишурный, А. Новая жизнь старого райцентра / А. Мишурный // Віцебскі рабочы. – 2006. – 9 снеж.
  • Яковлев, П. Бешенковичи : памяти ушедших – во имя живущих / П. Яковлев ; записали К. Белоус, Ю. Бестовицкий // Рэспубліка. – 2004. – 8 чэрв.

Linki zewnętrzne

edytuj