Birów (461 m) – skaliste wzgórze na Wyżynie Częstochowskiej we wsi Podzamcze koło Ogrodzieńca[1]. Znajduje się po północnej stronie zabudowanego obszaru tej miejscowości i jest bezleśne. Dzięki temu rozciąga się z niego panorama widokowa obejmująca cały horyzont[2]. Ze wzgórza widoczny jest m.in. pobliski, położony na Górze Janowskiego Zamek Ogrodzieniec wraz z najwyższym wzniesieniem Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej – skałą Czubatką, a także Zamek w Smoleniu i wzgórze Suchy Połeć[3].

Birów
Ilustracja
Góra Birów ze zrekonstruowanym grodem
Państwo

 Polska

Pasmo

Wyżyna Krakowsko-Częstochowska

Wysokość

461 m n.p.m.

Położenie na mapie gminy Ogrodzieniec
Mapa konturowa gminy Ogrodzieniec, w centrum znajduje się czarny trójkącik z opisem „Birów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Birów”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, po prawej nieco u góry znajduje się czarny trójkącik z opisem „Birów”
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego
Mapa konturowa powiatu zawierciańskiego, na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Birów”
Ziemia50°27′52″N 19°33′04″E/50,464444 19,551111

Birów posiada charakterystycznie zwieńczenie w postaci niecki otoczonej licznymi ostańcami skalnymi tworzącymi strome urwiska[2]. Dzięki takiemu ukształtowaniu terenu posiadała bardzo dobre cechy obronne i było miejscem osadnictwa wielu różnych kultur. Archeolodzy znaleźli tutaj resztki drewnianego Grodu na Górze Birów pochodzącego prawdopodobnie z końca XIII wieku i spalonego w pierwszej połowie XIV wieku podczas walk Władysława Łokietka z Czechami. W latach 2007–2008 gród odbudowano na nowo i udostępniono do zwiedzania jako jedną z atrakcji turystycznych. Prace prowadzone przez archeologów wykazały, że wzgórze Birów było zasiedlone przez ludzi już pod koniec neolitu, a także później, w epoce brązu. Archeolodzy znaleźli dowody zamieszkiwania tutaj przez ludzi kultury łużyckiej. Ślady wskazują, że ich osada być może padła łupem Scytów. Później wzgórze zamieszkiwane było w okresie późnorzymskim (II – V w n.e.), oraz w późnym średniowieczu[3].

Wspinaczka edytuj

Skałki na Górze Birów są rejonem atrakcyjnym dla wspinaczy. Znajduje się tu kilkadziesiąt dróg wspinaczkowych wyposażonych w stałą asekurację. Przeważają drogi trudne, o stopniu trudności przekraczającym VI w skali Kurtyki. Dzięki inicjatywie Michała Czubaka, poparciu gminy Ogrodzieniec, Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, sponsorów prywatnych oraz instytucjonalnych, w latach 2008–2009 przeprowadzono tu kompleksową wymianę asekuracji oraz wycinkę drzew i krzewów zasłaniających skały[4][5].

Wyróżnia się dwie grupy skał:

W północnych ścianach znajduje się kilka schronisk: Okno Skalne w Górze Birów, Schronisko w Górze Birów koło Podzamcza Północne, Schronisko w Górze Birów koło Podzamcza Wschodnie, Schronisko w Górze Birów koło Podzamcza Zachodnie[8].

Przypisy edytuj

  1. Mapa. Jura Krakowsko-Częstochowska. Część północna 1:52 000, Warszawa: ExpressMap, 2015, ISBN 978-83-88112-71-3.
  2. a b Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna [online] [dostęp 2018-06-03].
  3. a b Na podstawie tablic informacyjnych w obrębie grodu i broszury informacyjnej wydawanej wraz z biletem wstępu do grodu
  4. Góra Birów – Park Wspinaczkowy (informacja o rozpoczęciu działań) [online] [dostęp 2021-06-26].
  5. Skalne Miasto Podzamcza – podsumowanie. [dostęp 2021-06-26].
  6. a b Grzegorz Rettinger, Jura Środkowa. Przewodnik wspinaczkowy, wyd. 3, Kraków: wspinanie.pl, 2019, ISBN 978-83-947825-3-5.
  7. Baza topo portalu wspinaczkowego [online] [dostęp 2020-07-03].
  8. Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2020-07-03].