Biret

nakrycie głowy

Biret (z łaciny birretum, czapeczka[1]) – nakrycie głowy znane już w XIII wieku we Francji, a w Polsce popularne od wieku XV. Przybierało różne formy (beret). Najczęściej jednak niewielkie, kwadratowe i ściśle związane z funkcjami:

  • okrągłe nakrycie głowy – oznaka doktorska na wyższych uczelniach;
  • część oficjalnego stroju sędziów, prokuratorów i adwokatów;
  • nakrycie głowy duchownych Kościoła katolickiego i rzadziej pastorów, może mieć 3 (w Polsce) lub 4 rogi oraz ewentualnie pompon z wełny. Birety były wykonywane z dwóch rodzajów materiałów: jedwabnych i wełnianych. Jedwab przysługiwał w okresie letnim kardynałom i biskupom, zaś prałatom di mantelletta i di mantellone przez cały rok. Birety z materiałów wełnianych noszą zwykli księża i klerycy przez cały rok oraz kardynałowie i biskupi w okresie zimowym; używane kolory:
    • czarny – prezbiterzy bez dodatkowych godności, diakoni-celibatariusze oraz obłóczeni klerycy. Wełniane, z czarnym podbiciem. Przepisy nie pozwalały na obszycia w innym kolorze, niż kolor samego biretu.
    • czarny z fioletowym pomponem – prezbiterzy posiadający tytuł prałata lub kanonika. Prałaci di mantelletta podbicie mieli w kolorze karmazynowym, zaś prałaci di manttellone w fioletowym.
    • czarny z czerwonym pomponem – protonotariusze pierwszych trzech klas.
    • fioletowy – biskupi i arcybiskupi także zakonni, prałaci domowi – rzeczywiści Jego Świątobliwości oraz infułaci, administratorzy apostolscy oraz niektórzy niebędący biskupami wyżsi dostojnicy Kurii Rzymskiej, jedwabny lub z sukna, z zielonym podbiciem.
    • czerwony – kardynałowie, także zakonni (jakkolwiek kardynałowie należący do katolickich Kościołów wschodnich często zachowują nakrycie głowy własnego Kościoła). Wykonane z jedwabiu falistego albo z sukna, z podbiciem szkarłatnym, zamiast pomponu jest jedwabna pętelka. Biretu otrzymanego na konsystorzu nigdy nie nosili, lecz dla okazania szacunku związanego z jego pochodzeniem, kładli go na zaszczytnym miejscu w swojej antykamerze pomiędzy dwoma świecznikami. Birety kardynałów in pectore spoczywały w prywatnej papieskiej kaplicy pod szklanymi kloszami[2].
    • biały – używany w niektórych zakonach posiadających białe habity (papież mimo białej sutanny nie nosi biretu, w zastępstwie może używać camauro)
    • w Polskim Narodowym Katolickim Kościele w RP administrator może używać biretu czarnego z niebieskim pomponem
    • w Kościele Starokatolickim Mariawitów duchowni używają szarych biretów.
Biret
Biskup w birecie

Galeria edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. biret, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-09-29].
  2. Nakrycia głowy – I komu to przeszkadzało?, ikomutoprzeszkadzalo.pl [dostęp 2016-10-11] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-12].

Bibliografia edytuj

  • Anna Drążkowska, Ozdoby i nakrycia głowy na ziemiach polskich od X do końca XVIII wieku, Toruń 2012

Linki zewnętrzne edytuj