Biskupi chełmińscy

Biskupi chełmińscybiskupi diecezjalni i biskupi pomocniczy diecezji chełmińskiej.

Diecezja chełmińska, założona w 1243, a następnie powiększona o archidiakonat pomorski w 1821, istniała w swojej niezmienionej formie do 1992. Wtedy to papież Jan Paweł II po utworzeniu diecezji toruńskiej z jej południowych rubieży i przekazaniu terenów nadmorskich do archidiecezji gdańskiej (jej podstawowe terytorium w ramach Wolnego Miasta Gdańska wydzielono również z diecezji chełmińskiej w 1925) zmienił ostatecznie jej nazwę z chełmińskiej na pelplińską.

Od XIII do XVIII wieku siedzibą biskupów chełmińskich był zamek w Lubawie. U schyłku XVIII w., po I rozbiorze i konfiskacie dóbr biskupich i kapitulnych siedziba ordynariusza została przeniesiona do Chełmży. W 1821 bullą De salute animarum teren diecezji został znacznie poszerzony, a siedzibą biskupów od 1824 został Pelplin.

Biskupi

edytuj

Biskupi diecezjalni

edytuj
Okres pełnienia funkcji Imię i nazwisko Wizerunek Uwagi
1245–1263 Heidenryk
1264–1274 Fryderyk von Hausen  
1275–1291 Werner
1292–1301 Henryk
1303–1311 Herman po jego śmierci nastała dziewięcioletnia sediswakancja
1319–1323 Mikołaj Afri
1323–1349 Otton
1349–1359 Jakub
1359–1363 Jan Schadland   następnie biskup diecezjalny Hildesheim, późniejszy biskup diecezjalny Wormacji i biskup diecezjalny Augsburga
1363–1385 Wikbold Dobilstein
1385–1390 Reinhard von Sayn
1390–1398 Mikołaj Schieffenburg następnie biskup diecezjalny kamieński
1398–1402 Jan Kropidło   następnie biskup diecezjalny kujawsko-pomorski
1402–1416 Arnold Stapil
1416–1457 Jan Marienau
1457–1479 Wincenty Kiełbasa
1480–1495 Stefan z Niborka
1496–1507 Mikołaj Chrapicki
1508–1530 Jan Konopacki
1530–1538 Jan Dantyszek   następnie biskup diecezjalny warmiński
1538–1549 Tiedemann Giese   następnie biskup diecezjalny warmiński
1549–1551 Stanisław Hozjusz   następnie biskup diecezjalny warmiński, późniejszy wielki penitencjarz, kardynał
1551–1562 Jan Lubodzieski
1562–1571 Stanisław Żelisławski
1574–1595 Piotr Kostka
1595–1600 Piotr Tylicki   następnie biskup diecezjalny warmiński, późniejszy biskup diecezjalny kujawsko-pomorski i biskup diecezjalny krakowski
1600–1610 Wawrzyniec Gembicki   następnie biskup diecezjalny kujawsko-pomorski, późniejszy arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski i Litwy
1611–1613 Maciej Konopacki
1614–1624 Jan Kuczborski
1624–1635 Jakub Zadzik   następnie biskup diecezjalny krakowski
1635–1639 Jan Lipski   następnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski i Litwy
1639–1646 Kasper Działyński
1646–1652 Andrzej Leszczyński   następnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski i Litwy
1653–1655 Jan Gembicki   następnie biskup diecezjalny płocki, późniejszy biskup diecezjalny kujawsko-pomorski
1656–1657 Jan Leszczyński wcześniej biskup kijowski, zmarł przed ingresem
1658–1661 Adam Koss
1662–1674 Andrzej Olszowski   następnie arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski i Litwy
1676–1681 Jan Małachowski   następnie biskup diecezjalny krakowski
1681–1693 Kazimierz Jan z Bnina Opaliński
1693–1694 Kazimierz Jan Szczuka
1699–1712 Teodor Andrzej Potocki   następnie biskup diecezjalny warmiński, późniejszy arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski i Litwy
1719–1721 Jan Kazimierz de Alten Bokum
1723–1730 Feliks Ignacy Kretkowski
1731–1733 Tomasz Franciszek Czapski
1736–1739 Adam Stanisław Grabowski   następnie biskup diecezjalny kujawsko-pomorski, późniejszy biskup diecezjalny warmiński
1739–1746 Andrzej Stanisław Załuski   następnie biskup diecezjalny krakowski
1747–1758 Wojciech Stanisław Leski
1759–1785 Andrzej Ignacy Baier
1785–1795 Karol von Hohenzollern następnie biskup diecezjalny warmiński
1795–1814 Franciszek Ksawery Rydzyński
1824–1832 Ignacy Matthy
1834–1856 Anastazy Sedlag
1857–1886 Jan Nepomucen Marwicz
1886–1898 Leon Redner
1899–1926 Augustyn Rosentreter
1926–1944 Stanisław Okoniewski  
Carl Maria Splett administrator apostolski w latach 1939–1945
Andrzej Wronka   administrator apostolski w latach 1945–1946
1946–1972 Kazimierz Kowalski
1973–1980 Bernard Czapliński
1981–1992 Marian Przykucki   następnie arcybiskup metropolita szczecińsko-kamieński

Biskupi pomocniczy

edytuj
Okres pełnienia funkcji Imię i nazwisko Wizerunek Uwagi
1645–1652 Piotr Jan Sokołowski
1650–1659 Jan Rakowski
1659–1677 Maciej Bystram
1687–1700 Tomasz Bogoria Skotnicki
1703–1727 Seweryn Szczuka
(1728) Franciszek Ignacy Wysocki nominat
1728–1749 Maciej Aleksander Sołtyk
1750–1784 Fabian Franciszek Pląskowski
1785–1806 Iwo Onufry Rogowski
1818–1831 Jan Jerzy Wilkxycki
1836–1848 Jan Stanisław Kutowski
1850–1854 Stanisław Dekowski
1856–1881 Jerzy Jeschke
1905–1906 Jan Trepnau  
1907–1927 Jakub Klunder  
1928–1942 Konstantyn Dominik  
1948–1973 Bernard Czapliński następnie biskup diecezjalny chełmiński
1962–1995 Zygfryd Kowalski
1982–1985 Edmund Piszcz następnie administrator apostolski diecezji warmińskiej, późniejszy biskup diecezjalny warmiński (także arcybiskup metropolita)
1985–1987 Henryk Muszyński   następnie biskup diecezjalny włocławski, późniejszy arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski
1986–1992 Andrzej Śliwiński   następnie biskup diecezjalny elbląski
1988–1992 Jan Bernard Szlaga   następnie biskup diecezjalny pelpliński

Bibliografia

edytuj
  • Frydrychowicz R., Die Culmer Weihbischöfe. Ein Beitrag zur Diözesangeschichte, Danzig 1905.

Linki zewnętrzne

edytuj