Biskupi utrechccy

lista w projekcie Wikimedia

Biskupi utrechccy – lista biskupów ordynariuszy i sufraganów katolickiej diecezji (archidiecezji) utrechckiej na przestrzeni stuleci.

św. Wilibrord – pierwszy biskup utrechcki
kard. Willem Jacobus Eijk – obecny arcybiskup metropolia utrechcki
Rezydencja arcybiskupów w Utrechcie z ok. 1640 r.
Pałac arcybiskupi w Utrechcie przy Maliebaan 40 (stan z 2008 r.)

Historia

edytuj

Pierwsi biskupi utrechccy są na wpół legendarni. Pierwszym znanym z imienia biskupem był św. Wilibrord (arcybiskup), jednak zorganizowania diecezji dokonał bp Alberyk I ok. 776 r. W 795 r. biskupstwo stało się sufraganią archidiecezji kolońskiej.

Od VIII w. biskupi utrechccy uzyskiwali coraz większą władzę na swoim terytorium, w tym prerogatywy zarezerwowane dla cesarza. Biskup Adalbold II otrzymał w 1024 r. Drenthe, przez co został jednym z książąt Rzeszy Niemieckiejksiążę biskup Utrechtu. Później jego świecka władza została rozciągnięta na terytorium prowincji: Utrecht i Overijssel.

W latach 14231448 w diecezji panowała schizma, której przejawem było sprawowanie urzędu ordynariusza przez dwóch biskupów równocześnie. W 1528 r. książę-biskup Henryk Wittelsbach dokonał sekularyzacji swoich dóbr, zrzekając się praw świeckiego władcy do nich na rzecz cesarza Karola V Habsburga.

W 1559 r. biskupstwo zostało podniesione do rangi archidiecezji, zostając siedzibą metropolii kościelnej, której jako sufraganię przydzielono biskupstwa w: Deventer, Haarlem, Leeuwarden, Groningen i Middelburg. Po śmierci abpa Fryderyka Schencka z Toutenburga w 1580 r. i zakazie wyznawania wiary katolickiej na terenie Republiki Zjednoczonych Prowincji archidiecezja została zlikwidowana, chociaż Hiszpanie dokonali wyboru dwóch nowych arcybiskupów, ale przebywali oni poza arcybiskupstwem.

Od 1602 r. opiekę duszpasterską nad katolikami w Holandii sprawowali wikariusze apostolscy, noszący tytuły arcybiskupów tytularnych.

W 1853 r. po przywróceniu katolickiej hierarchii biskupiej w Holandii reaktywowano urząd arcybiskupa utrechckiego, który otrzymał honorowy tytuł prymasa Holandii. od 1936 r. arcybiskupi utrechccy pełni również funkcję metropolitów.

Nie wiemy dokładnie, który z kościołów w Utrechcie pełnił funkcję pierwszej katedry. Od X w. do czasów reformacji była nią katedra św. Marcina z Tours. Obecna siedziba arcybiskupa katolickiego od 1853 mieści się w katedrze św. Katarzyny w Utrechcie. Jego oficjalna rezydencja, której jest własnością archidiecezji od 1898 r. znajduje się przy Maliebaan 40.

Pełna lista wszystkich biskupów utrechckich jest niemożliwa do ustalenia, ponieważ istnieje wiele niejasności i nieporozumień co do okoliczności, ludzi i danych, pełniących tę funkcję zwłaszcza we wczesnym średniowieczu. Poniższe zestawienie próbuje dać kompletny obraz wszystkich znanych ordynariuszy utrechckich, sprawujących tę funkcję, bądź będąc uważanych za takowych. Obejmuje ona również okres, kiedy formalnie archidiecezja nie istniała, a była zastąpiona przez wikariat apostolski i misję sui iuris.

Oficjalna lista jest uzupełniona przez duchownych, którzy zostali wybrani biskupami, ale nigdy nie objęli władzy w diecezji na skutek braku prekonizacji papieskiej.

Biskupi utrechccy (695-1595)

edytuj
L.p. Imię i nazwisko Lata rządów Informacje dodatkowe
1 Wilibrord 695-739 święty, arcybiskup Fryzów ze stolicą biskupią w Utrechcie.
2 Bonifacy 739-754 święty, arcybiskup wschodnich Franków ze stolicą w Utrechcie; bronił praw niezależności diecezji przed arcybiskupem kolońskim; zamordowany.
* Wera 739?-752 Postać legendarna, utożsamiany ze św. Wiro; być może był biskupem pomocniczym Utrechtu.
* Eoban 753-754 Postać legendarna; być może biskup pomocniczy Utrechtu.
3 Gregorius 754-775 Święty, kierował diecezją mimo braku święceń biskupich; mimo to wliczany do oficjalnej listy biskupów.
4 Alberyk I ok. 776-784 Święty, znany również jako Alfric
5 Theodard ok. 784-ok. 790
6 Hamacar ok. 790-806
7 Ricfried 806-815/816
8 Frederik I 815/816-835/837 Święty, zamordowany
9 Alberyk II 838-844
* Eginhard ok. 845
10 Ludger ok. 848-ok. 854
* Craft ok. 854 Zrzekł się godności
11 Hunger ok. 854-866 Święty, uciekł przed Normanami z Utrechtu
* Alfried ok. 866-867/879 Sprawował rządy w diecezji na wygnaniu, nie jest wliczany w oficjalną listę biskupów.
12 Adelbold I 867/879-898 Tak jak poprzednik sprawował rządy na wygnaniu.
13 Egilbert 899 Sprawował rządy spoza jej granic.
14 Radboud 899-917 Święty, spędził cały czas poza diecezją.
15 Balderik 918-975 Powrócił do Utrechtu jako pierwszy biskup po czterdziestu latach.
16 Folcmar 976-990 Zwany też jako Poppo.
17 Boudewijn I 990-995
18 Ansfried 995-1010 (?) Święty
19 Adelbold II 1010-1026 Uzyskał status odrębnego księstwa w Rzeszy oraz tytuł książęcy dla siebie i następców.
20 Bernold 1027-1054 Święty
21 Willem I van Gelre 1054-1076
22 Koenraad 1076-1099 Zamordowany
23 Burchard 11001112
24 Godebald 11141127
25 Andries van Cuijk 11281139
26 Hartbert van Bierum 1139-1150
* Fryderyk z Bergu 1150-1151 Nigdy nie objął rządów w diecezji, zostając przenoszony na archidiecezję kolońską.
27 Herman z Horn 1150-1156
28 Godfried van Rhenen 1156-1178
29 Boudewijn II (van Holland) 1178-1196
30 Arnold I 1196-1197
31 Dirk I 1196-1197
32 Dirk II van Are 1197-1212
33 Otto I z Geldrii 1212-1215
34 Otto II z Lippe 12161227
35 Wilbrand van Oldenburg 1227-1233 Przeniesiony do Paderborn.
36 Otto III z Holandii 1233-1249
37 Gozewijn van Randerath 1249-1250
38 Henryk I van Viande 1249-1267
39 Jan I z Nassau 12681290 Wybrany przez kapitułę, zaakceptowany przez papieża Mikołaja IV.
40 Jan II van Sierck 12911296 Przeniesiony do Toul
41 Willem II Berthout 1296-1301
* Adolf II Waldeck 1301 Kandydował na biskupstwo, ostatecznie został ordynariuszem Liège
42 Gwidon z Avesnes 1301-1317
43 Frederik II van Sierck 1317-1322
44 Jacob van Oudshoorn 1322
* Jan van Bronkhorst 1322 Ubiegał się o urząd biskupa
45 Jan III van Diest 1322-1340
* Jan van Bronkhorst 1341 Kandydował na urząd biskupa.
46 Nicolaas Capocci 1341 Zrezygnował z urzędu, później został biskupem Urgell i Frascati
47 Jan IV van Arkel 1342-1364 Przeniesiony do Liège
48 Jan V van Virneburg 1364-1371 Przeniesiony do Münster
* Zweder Uterlo 1371 Kandydat na urząd biskupa.
49 Arnold II van Horne 1371-1378 Przeniesiony do Liège.
* Reinoud van Vianen 1378-1380
50 Floris van Wevelinkhoven 1378-1393 Przeniesiony do Münster.
51 Frederik III van Blankenheim 1393-1423 Przeniesiony do Strasburgu.
* Rhabanus van Helmstatt 14241425 Wycofał się z ubiegania o diecezję, przeniesiony do Spiry, a następnie na urząd arcybiskupa Trewiru.
52 Zweder van Culemborg 1423-1432
53 Rudolf z Diepholz 1423-1455 Do 1432 r. współrządził diecezją, również biskup Osnabrücku.
* Walram z Moers 14341448 Był również biskupem Münster
54 Gijsbrecht van Brederode 1455-1456 Elekt, obalony.
55 David van Bourgondië 1456-1496 Przeniesiony na biskupstwo Thérouanne
* Engelbert z Kleve 14821483 Administrator, usunięty
56 Fryderyk IV z Badenii 1496-1516 Usunięty
57 Filips van Bourgondië 1517-1524
58 Henryk II z Bawarii 1524-1529 Wybrany przez kapitułę; ostatni książę-biskup oddał władzę świecką Karolowi V, przeniesiony na biskupstwo wormackie i fryzyjskie.
59 Willem van Enckevoirt 15291534 Kardynał od 1523 r. Również biskup Tortosy.
60 George van Egmond 1534-1559

Arcybiskupi utrechccy (1559-1600)

edytuj
L.p. Imię i nazwisko Lata rządów Informacje dodatkowe
* Adriaan van Renesse van Wulven 1559 Wybrany arcybiskupem, zmarł przed uzyskaniem zatwierdzenia papieskiego.
61 Frederik V Schenck van Toutenburg 15611580
* Herman van Rennenberg 1580-1585 Mianowany arcybiskupem, nigdy nie objął rządów w diecezji.
* Jan van Bruhesen 15921600 Mianowany arcybiskupem, nigdy nie objął rządów w diecezji.

Wikariusze Apostolscy Batawii (1601-1727)

edytuj
L.p. Imię i nazwisko Lata rządów Informacje dodatkowe
1 Sasbout Vosmeer 16021614 Arcybiskup tytularny Filippi
2 Philippus Rovenius 16141651 Arcybiskup tytularny Filippi
3 Jacobus de la Torre 1651-1661 Arcybiskup tytularny Efezu
4 Boudewijn Catz 16621663 Arcybiskup tytularny Filippi
5 Johannes van Neercassel 1663-1686 Arcybiskup tytularny Castorië
6 Petrus Codde 16881702 Arcybiskup tytularny Sebaste, zawieszony przez papieża Klemensa XI.
7 Theodorus de Kock 1702-1704 Zrezygnował na prośbę Stolicy Apostolskiej.
8 Gerhard Potcamp 1705
9 Adam Daemen 17071717 Arcybiskup tytularny Adrianopola, zrezygnował.
10 Johannes van Bijlevelt 1717-1727

Zarządcy Misji Sui iuris w Holandii z siedzibą w Brukseli (1727-1828)

edytuj
L.p. Imię i nazwisko Lata rządów Informacje dodatkowe
1 Joseph Spinelli 1727-1731
2 Vincentius Montalto 1731-1732
3 Silvester Valenti Gonzaga 1732-1736
4 Franciscus Goddard 1736-1737
5 Lucas Melchior Tempi 1737-1743
6 Petrus Paulus Testa 1744
7 Ignatius Crivelli 1744-1755
8 Carolus Molinari 1755-1763
9 Bartholomeus Soffredmi 1763
10 Thomas Maria Ghilini 1763-1775
11 Joannes Antonius Maggiora 1775-1776
12 Ignatius Busca 1776-1785
13 Michael Causati 1785-1786
14 Antonius Felix Zondadari 1786-1790
15 Caesar di Brancadoro 17921794
16 Ludovicus Ciamberlani 1794-1828

Zarządcy Misji Sui iuris w Holandii z siedzibą w 's-Gravenhage (1829-1853)

edytuj
L.p. Imię i nazwisko Lata rządów Informacje dodatkowe
1 Franciscus Capaccini 18291831
2 Antonius Antonucci 1831-1841
3 Innocentius Ferrieri 1841-1847
4 Joannes Zwijsen 1847-1848
5 Carolus Belgrado 1848-1853

Arcybiskupi utrechccy (od 1853 r.)

edytuj
L.p. Imię i nazwisko Lata rządów Informacje dodatkowe
62 Joannes Zwijsen 18531868 Również biskup ’s-Hertogenbosch
63 Andreas Ignatius Schaepman 1868-1882
64 Petrus Matthias Snickers 18831895 Wcześniej biskup Haarlem
65 Henricus van de Wetering 1895-1929
66 Joannes Henricus Gerardus Jansen 19301936
67 Johannes de Jong 1936-1955 Kardynał od 1946 r.
68 Bernardus Johannes Alfrink 1955-1975 Kardynał od 1960 r.
69 Johannes Gerardus Maria Willebrands 1975-1983 Kardynał od 1969 r.
70 Adrianus Simonis 1983-2007 Wcześniej biskup Rotterdamu. Kardynał od 1985 r.
71 Willem Jacobus Eijk od 2008 r. Wcześniej biskup Groningen-Leeuwarden

Zobacz też

edytuj