Bitwa pod Berezą

bitwa z okresu wojny polsko-bolszewickiej

Bitwa pod Bereząwalki polskiej 14 Dywizji Piechoty gen. Daniela Konarzewskiego z oddziałami sowieckich 17. i 19 Dywizji Strzelców w czasie ofensywy jesiennej wojsk polskich w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Bitwa pod Berezą
Wojna polsko-bolszewicka
Ilustracja
Czas

15–16 września 1920

Miejsce

pod Berezą

Przyczyna

polska ofensywa jesienna

Wynik

zwycięstwo Polaków

Strony konfliktu
 Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Daniel Konarzewski
Siły
14 Dywizja Piechoty 17 Dywizja Strzelców
19 Dywizja Strzelców
brak współrzędnych

Sytuacja ogólna edytuj

Realizując w drugiej połowie sierpnia 1920 operację warszawską, wojska polskie powstrzymały armie Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego[1]. 1 Armia gen. Franciszka Latinika zatrzymała sowieckie natarcie na przedmościu warszawskim[2][3], 5 Armia gen. Władysława Sikorskiego podjęła działania ofensywne nad Wkrą[4], a ostateczny cios sowieckim armiom zadał marszałek Józef Piłsudski, wyprowadzając uderzenie znad Wieprza[5]. Zmieniło to radykalnie losy wojny. Od tego momentu Wojsko Polskie było w permanentnej ofensywie[6].

Po wielkiej bitwie nad Wisłą północny odcinek frontu polsko-sowieckiego zatrzymał się na zachód od linii NiemenSzczara. Na froncie panował względny spokój, a obie strony reorganizowały swoje oddziały. Wojska Frontu Zachodniego odtworzyły ciągłą linię frontu już 27 sierpnia. Obsadziły one rubież Dąbrówka – OdelskKrynkiGrodno – Grodek Kamieniec Litewski[7]. Stąd Tuchaczewski zamierzał w przeprowadzić koncentryczne natarcie na Białystok i Brześć, by dalej ruszyć na Lublin. Uderzenie pomocnicze na południu miała wykonać między innymi 1 Armia Konna Siemiona Budionnego[8].

Reorganizując siły, Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego zlikwidowało dowództwa frontów i rozformowało 1. i 5. Armię. Na froncie przeciwsowieckim rozwinięte zostały 2., 3., 4. i 6. Armie[9]. 4 Armia gen. Leonarda Skierskiego została przerzucona z rejonu Łomży na wschód. Dywizje obsadziły front wzdłuż linii kolejowej BielskBrześćWłodawa. 14 Dywizja Piechoty obsadziła front od Wilamowicz do Brześcia. Po ściągnięciu posiłków z głębi Rosji bolszewicy uzyskali przewagę na odcinku frontu polskiej 4 Armii. Generał Skierski postanowił uprzedzić uderzenie sowieckie na Brześć[10]. 14 Wielkopolska Dywizja Piechoty rozpoczęła działania w kierunku na Kobryń[11].

Osobny artykuł: bitwa pod Kobryniem.

Walki pod Berezą edytuj

Realizując swoje plany wznowienia operacji zaczepnej, Sowieci koncentrowali dywizje do uderzenia. 14 września 14 Dywizja Piechoty stacjonowała na pozycjach w rejonie Charki, Tewle, Stryhowo (gmina Stryhowo). 56 pułk piechoty ugrupowany był następująco: II batalion, sztab pułku i 5 bateria w Andronowie; I batalion i 6 bateria w folwarku Legaty; III batalion i 4 kompania karabinów maszynowych w Legatach; 9 kompania wraz z 3 kompanią karabinów maszynowych rozmieściła swoje placówki na ubezpieczeniu w Imieninach. 11 kompania stacjonowała w Dubowie, a 4 bateria w Guśkach[12].

15 września Sowieci uderzyli na pozycje obronne 56 pułku piechoty, wspierane trzema bateriami 14 pułku artylerii polowej. Główne uderzenie skierowane było na 9 kompanię por. Kaczmarka. Zła ocena sytuacji, dokonana przez polskiego dowódcę, skutkowała wysokimi stratami w plutonie wysłanym na rozpoznanie. Na pomoc 9 kompanii dowódca pułku ściągnął pozostałe kompanie III batalionu[13].

Z Berezy w kierunku polskich stanowisk ruszyły tyraliery 57 Brygady Strzelców. Brygada niedawno otrzymała uzupełnienie, a w jej pułkach służyli głównie komuniści i ochotnicy z Moskwy i Piotrogrodu. Mimo ognia polskich sześciu baterii artylerii i grupy ogniowej złożonej z obsług ckm-ów trzech kompanii, pomimo wysokich strat, przeciwnik uparcie szedł do przodu. Jego natarcie zostało załamane dopiero około 100 m od polskich okopów. Wtedy do kontrataku przeszli Polacy. III/56 pp zajął Berezę, a w rejonie Laskowa stanął II/55 pp[13][14].

Kilka godzin później sytuacja odwróciła się. Z lasów położonych 700 m na wschód od Berezy sowieci wyprowadzili swój kontratak. Wykorzystując fałdy terenowe i ogień własnej artylerii, podeszli na odległość około 150 m od polskich stanowisk i ruszyli do szturmu. Po krótkiej walce opanowali Berezę. Równocześnie zaatakowane zostały pozycje 57 pułku piechoty. Ten ugiął się pod naporem czerwonoarmistów i oddał wieś Bosiacz[13].

Na zagrożone kierunki dowódca 14 DP gen. Konarzewski wysłał swoje odwody. Pod Bosiacz pomaszerował II/56 pp wzmocniony 5 baterią 14 pap, a do folwarku Imieniny został ściągnięty I/56 pułku piechoty. Następnego dnia nieprzyjaciel uderzył pod Laskowem i wyparł ze stanowisk II/55 pp. Dwa plutony 7/55 pp zostały oderwane od reszty batalionu i zajęły stanowiska w kierunku północnym na Laskowo, nadal utrzymując łączność z 9/56 pp w rejonie cmentarza[12]. Co prawda kontratakiem siłami I/55 pp odzyskano miejscowość, ale straty, szczególnie w kadrze oficerskiej, były wysokie. Atakował też II/56 pp. Jego siły główne uderzyły od zachodu na Bosiacz, a 6 kompania obeszła wieś od północy, kompletnie zaskakując przeciwnika. Po krótkiej walce zmuszono czerwonoarmistów do odwrotu. O 7.00 Berezę atakował już cały 56 pułk piechoty: I batalion nacierał od południa, III od zachodu. Wsparcie ogniowe zapewnił III dywizjon 14 pułku artylerii polowej. Atak I batalionu przełamał obronę sowiecką i zmusił nieprzyjaciela do odwrotu[13].

Bilans walk edytuj

W walkach pod Berezą obie strony poniosły ciężkie straty. 19 Brygada Strzelców przestała praktycznie istnieć[13].

Przypisy edytuj

Bibliografia edytuj