Bitwa pod Chocimiem (1673)

Bitwa pod Chocimiem – bitwa stoczona 11 listopada 1673 pomiędzy Rzeczpospolitą Obojga Narodów a Imperium Osmańskim.

Bitwa pod Chocimiem
— wojna polsko-turecka 1672-1676 —
Bitwa pod Chocimiem, obraz Franciszka Smuglewicza
Czas	11 listopada 1673
Miejsce	Chocim
Terytorium	krańce Rzeczypospolitej (tereny dzisiejszej Ukrainy)
Wynik	wygrana Rzeczypospolitej
Strony konfliktu
I Rzeczpospolita Imperium Osmańskie
Dowódcy
Jan Sobieski Michał Kazimierz Radziwiłł Dymitr Jerzy Wiśniowiecki Husejn Pasza
Siły
22 tys. Wojsk Koronnych i 8 tys. Wojsk Wielkiego Księstwa Litewskiego, w tym 300 Lipków 35 tys. Turków i 120 dział
Straty
nieznaczne ok. 30 tys. zabitych i jeńców oraz 120 dział
Położenie na mapie Ukrainy miejsce bitwy
48°30′N 26°30′E

Bitwa pod Chocimiem w 1673 roku

Wojska koronne i litewskie pod dowództwem hetmana wielkiego koronnego Jana Sobieskiego odniosły zwycięstwo nad wojskami tureckimi pod wodzą Husejna Paszy (ok. 35 tys. umocnionych w dawnym – z czasów pierwszej bitwy chocimskiej w 1621 roku – obozie polskim). Dzięki błyskawicznemu szturmowi wojska polskie zdobyły obóz ze 120 działami i rozbiły pierwszą armię osmańską. Chocimska wiktoria, traktowana przez Polaków jako odwet za pokój buczacki, pozwoliła Sobieskiemu rok później wygrać elekcję i zasiąść na tronie Polski.

Opis bitwy

Wojska polskie, liczące około 30 tysięcy żołnierzy, pod dowództwem hetmana wielkiego koronnego Jana Sobieskiego, obległy twierdzę chocimską w pierwszych dniach listopada 1673 roku. Twierdza miała naturalne walory obronne, gdyż położona była w zakolu Dniestru. Od strony lądu zabezpieczona była wałami ziemnymi i licznymi szańcami obronnymi zbudowanymi w miejscu dawnego obozu polskiego sprzed pół wieku. Pierwsze ataki na pozycje tureckie przeprowadził Sobieski 10 listopada, miały one jednakże na celu jedynie rozpoznanie pola walki i rozmieszczenia sił przeciwnika. Właściwa bitwa rozegrana została następnego dnia, gdy Sobieski uderzył na Turków zmęczonych pogodą i bezsennością. Polski wódz wykorzystał fakt, że była mroźna pogoda, a Turcy nie byli do takiego klimatu przystosowani i przygotowani.

Po całonocnym markowaniu ataku przez oblegających, w śnieżnej zadymce, przy silnym wietrze i morderczym dla Turków zimnie, o brzasku 11 listopada Sobieski osobiście poprowadził swe wojska do szturmu na obóz turecki. Po salwie armatniej piechota i spieszeni dragoni wdarli się na wały, spychając nieprzyjaciela i wyrównując teren dla kawalerii. Po czym przez wyłomy w wałach i szańcach runęła husaria pod przywództwem hetmana Jabłonowskiego. Turcy odpowiedzieli kontratakiem kawalerii spahisów, lecz ci nie wytrzymali brawurowej szarży husarii i wkrótce walki rozgorzały wewnątrz twierdzy i obozu tureckiego, wśród gęstwy namiotów. Wobec paniki, jaka opanowała oddziały tureckie, Husejn Pasza zarządził ewakuację na drugi brzeg Dniestru. Lecz jedyny w Chocimiu most został uszkodzony ogniem polskiej artylerii i załamał się pod ciężarem uciekających. Tylko kilku tysiącom Turków spośród całej, 35-tysięcznej armii udało się przedostać do Kamieńca Podolskiego.

Reszta wojsk tureckich poległa bądź dostała się do niewoli. Straty Polaków były znacznie mniejsze, zdobyto silnie umocnioną twierdzę z wielkimi zapasami żywności i zaopatrzenia wojennego.

Bitwa chocimska zakończyła się pełnym zwycięstwem Rzeczypospolitej, nie przyniosło ono jednak przełomu w wojnie i nie doprowadziło do odzyskania Kamieńca Podolskiego. Natomiast wzrósł niepomiernie prestiż Rzeczypospolitej w Europie, a zwłaszcza respekt dla hetmana Jana Sobieskiego u Turków, którzy odtąd zwali Sobieskiego „Lwem Chocimskim”.

Skład wojsk polskich

• Husaria: 1670 (12 chorągwi)
• Pancerni: 11 105 (110 chorągwi)
• Dragonia: 5 828 (19 chorągwi)
• Jazda wołoska: 1 619 (19 chorągwi)
• Arkebuzeria: 342 (3 chorągwie)
• Piechota: 7 988 (23 chorągwie)
• Piechota węgierska: 500 (4 chorągwie)

Łącznie: 29 052 żołnierzy

Upamiętnienie

Walki rycerzy polskich pod Chocimiem zostały, po 1990 r., upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie napisem na jednej z tablic: „CHOCIM 2 IX – 9 X 1621/10 – 11 XI 1673”.

Zobacz też

• bitwa pod Chocimiem (1621)

Bibliografia

• Damian Orłowski, Chocim 1673, seria: „Historyczne bitwy”, Bellona, Warszawa 2007, 2008.

Linki zewnętrzne

• Liturgiczna tradycja zwycięstwa pod Chocimiem
• Opis bitwy pod Chocimiem
• Piorun Turkom – artykuł o bitwie pod Chocimiem