Bitwa pod Czyżówką
Bitwa pod Czyżówką – część wielkiej bitwy wołyńsko-podolskiej; walki polskiej 8 Brygady Jazdy ppłk. Stanisława Grzmota-Skotnickiego z oddziałami sowieckimi w czasie ofensywy jesiennej wojsk polskich na Ukrainie w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| |||
| Czas |
1 października 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
Bitwa Wołyńsko–Podolska | ||
| Wynik |
zwycięstwo 8 Brygady Jazdy | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna Polska 1918–1921[1]
Geneza edytuj
2 września, jeszcze w czasie walk pod Zamościem, Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego zdecydowało, iż 3. i 6 Armia, po stosownym przegrupowaniu, około 10 września podejmą większą akcję zaczepną w kierunku wschodnim celem „nie tylko odrzucenia nieprzyjaciela poza granice Małopolski, lecz także rozbicia i zdezorganizowania jego sił tak, aby później można było utrzymać front przy użyciu słabych sił własnych"[2]. 3 Armia gen. Władysława Sikorskiego przystąpiła do działań 10 września[3]. Wstępnym etapem był zagon grupy motorowej mjr. Włodzimierza Bochenka wyprowadzony z Włodawy, który przeprawił się przez Bug i następnego dnia opanował Kowel. Za nim ruszyło natarcie sił głównych armii, w tym jej grupa manewrowa – Korpus Jazdy gen. Juliusza Rómmla[4]. 16 września, działający na styku sowieckich 12 i 14 Armii Korpus Jazdy płk. Juliusza Rómmla, przy słabym oporze przeciwnika, sforsował Styr na południe od Łucka i ruszył na Równe[5]. Będąc w pościgu za cofającymi się wojskami 12 Armii Nikołaja Kuźmina, 28 września dotarł do Słuczy w rejonie Zwiahla[6][7].
Walczące wojska edytuj
 Wojsko Polskie
| ||
|---|---|---|
| dowództwo Korpusu Kawalerii | płk Juliusz Rómel | 6 Armia |
| ⇒ 8 Brygada Jazdy | ppłk Stanisław Grzmot-Skotnicki | 2 Dywizja Jazdy |
| → 2 pułk ułanów | ppłk Wincenty Jasiewicz | 8 Brygada Jazdy |
| → 108 pułk ułanów | rtm. Piotr Głogowski | |
 Armia Czerwona
| ||
| oddzialy Armii Czerwonej | 12 Armia | |
Działania grupy wypadowej edytuj
Po osiągnięciu przez Korpus Jazdy płk. Juliusza Rómmla linii Słuczy, dowódca korpusu zarządził wykonanie serii wypadów za rzekę, aby rozpoznać siły przeciwnika[6]. 1 października 8 Brygada Jazdy ppłk. Stanisława Grzmota-Skotnickiego przekroczyła Słucz pod Mogilnią, położoną nad Mogilewką, jej dopływem. 108 pułk ułanów rtm. Piotra Głogowskiego maszerował dwoma kolumnami na Czyżówkę[b] i Iwanówkę[c] położoną nad rzeką Wiersznicą. Po drodze niszczył drobne grupy zdemoralizowanej sowieckiej piechoty. W Czyżówce 1 szwadron napotkał silny opór nieprzyjacielskiej piechoty. Dowódca szwadronu podporucznik Centkiewicz zdecydował się na frontalny atak oddziałem złożonym z 30 spieszonych ułanów, a dwie niewielkie grupy konne pod wodzą wachmistrza Zenona Moszyńskiego i plutonowego Franciszka Dziaduły wysłał na skrzydła, z zadaniem uderzenia na obsługi sowieckich karabinów maszynowych. Atak poprowadzony z trzech stron uzyskał powodzenie i polscy ułani w walce wręcz wyrzucili Sowietów z miejscowości[8].
W tym czasie 2 pułk ułanów, działając pod ogniem nieprzyjaciela, naprawił uszkodzony most na Słuczy pod Czyżówką[9], ruszył na Romanówkę i zdobył ją. Następnie oba pułki zaatakowały Iwanówkę[10]. W czasie domarszu, kilka kilometrów od Mogilnej, 3 szwadron natrafił na opór sowieckiej piechoty. Rotmistrz Głogowski zdecydował się na szarżę 3 szwadronem, a sam z oddziałem sztabowym maszerował dalej na Iwanówkę. Dochodząc do Iwanówki, mając do dyspozycji 20 ułanów, dowódca pułku osobiście poprowadził szarżę na nieprzyjaciela. Wioskę zdobyto, a pościg kontynuował pododdział podchorążego Aleksandra Grabowieckiego. W Iwanówce dowódca pułku zbierał rozproszone szwadrony. Po udanym wypadzie oba pułku wróciły za Słucz[11].
Bilans walk edytuj
Wypad za Słucz potwierdził, że piechota sowiecka jest zdemoralizowana i nie stanowi poważniejszego zagrożenia dla jazdy polskiej. Jego rezultaty zachęciły dowódcę korpusu płk. Juliusza Rómmla do zorganizowania zagonu na Korosteń. 8 Brygada Jazdy w czasie działań pod Czyżówką wzięła do niewoli ponad 600 jeńców, zdobyła 3 taczanki i 15 ckm-ów[10].
Uwagi edytuj
- ↑ Obecnie Rejon nowogrodzki (obwód żytomierski)
- ↑ Obecnie rejon nowogrodzki (obwód żytomierski)
- ↑ Położoną na północny wschód od Czyżówki, obecnie jej część
Przypisy edytuj
- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 68.
- ↑ Wyszczelski 2009 ↓, s. 306.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 69.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 184.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 92.
- ↑ Wyszczelski 2009 ↓, s. 329.
- ↑ Suchorowski 1929 ↓, s. 11.
- ↑ Herkner 1929 ↓, s. 34.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 93.
- ↑ Suchorowski 1929 ↓, s. 12.
Bibliografia edytuj
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Władysław Seweryn Herkner: Zarys historii wojennej 2-go Pułku Ułanów Grochowskich im. gen. Józefa Dwernickiego. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Tadeusz Suchorowski: Zarys historii wojennej 20-go Pułku Ułanów imienia Króla Jana III Sobieskiego. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Lech Wyszczelski: Kampania ukraińska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-066-0.