Bitwa pod Glinianką
Bitwa pod Glinianką – walki polskiego 62 pułku piechoty ppłk. Władysława Grabowskiego z pododdziałami sowieckich 8., 10. i 17 Dywizji Strzelców w czasie pościgu prowadzonego w ramach operacji warszawskiej.
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
17–18 sierpnia 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Glinianką | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
operacja warszawska (pościg) | ||
| Wynik |
zwycięstwo polskie | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna Polska 1918–1921[1]
Sytuacja ogólna edytuj
4 lipca 1920 ruszyła II ofensywa sowieckiego Frontu Zachodniego pod hasłem: Na zachodzie ważą się losy wszechświatowej rewolucji – po trupie Polski wiedzie droga do wszechświatowego pożaru... Na Wilno – Mińsk – Warszawę – marsz![3][4]. W pierwszej dekadzie lipca przełamany został front polski nad Autą, a wojska Frontu Północno-Wschodniego gen. Stanisława Szeptyckiego cofały się pod naporem ofensywy czerwonoarmistów Michaiła Tuchaczewskiego[5][6]. Kolejne próby zatrzymania wojsk sowieckich prących na zachód nie przynosiły spodziewanych rezultatów. Obchodzący ugrupowanie obronne od północy III Korpus Kawalerii Gaja wymuszał dalszy odwrót wojsk polskich[7]. Tempo natarcia wojsk sowieckich, jak na owe czasy, wydawało się oszałamiające i wynosiło ok. 20–30 km na dobę[8]. Wojsko Polskie traciło kolejno „linię dawnych okopów niemieckich”, linię Niemna i Szczary[9], czy wreszcie linię Bugu[10][11][12]. Wojska polskie cofały się nadal, a kolejną naturalną przeszkodą terenową dogodną do powstrzymania sowieckiej ofensywy była Wisła[13]. W godzinach wieczornych 6 sierpnia Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego wydało rozkaz do przegrupowania i reorganizacji wojsk[14].
16 sierpnia ruszyła kontrofensywa znad Wieprza[15]. Zmieniło to radykalnie losy wojny. Od tego momentu Wojsko Polskie było w permanentnej ofensywie[16]. 15 Dywizja Piechoty gen. Władysława Junga uderzyła z położenia obronnego na przedmościu warszawskim.
Walczące wojska edytuj
 Wojsko Polskie
| ||
|---|---|---|
| 15 Dywizja Piechoty | gen. Władysław Jung | 1 Armia |
| ⇒ 62 pułk piechoty | ppłk Władysław Grabowski | 15 DP |
| → I/62 pułku piechoty | por. Teofil Lorek | 62 pp |
| — 3/62 pułku piechoty | ||
| — 4/62 pułku piechoty | sierż. Michał Nowak | |
| → II/62 pułku piechoty | ||
| → III/62 pułku piechoty | por. Kazimierz Szcześniak | |
| → 5/15 pułku artylerii polowej | ppor. Stefan Eitner | |
 Armia Czerwona
| ||
| ⇒ pododdz. 8 Dywizji Strzelców | 16 Armia | |
| ⇒ pododdz. 10 Dywizji Strzelców | ||
| ⇒ pododdz. 17 Dywizji Strzelców | ||
Walki pod Glinianką edytuj
17 sierpnia dowódca 15 Dywizji Piechoty gen. Władysław Jung postawił zadanie, by 62 pułk piechoty wzmocniony 5 baterią 15 pułku artylerii polowej przegrupował się do Glinianki[17]. Maszerujący w awangardzie I batalion por. Teofila Lorka osiągnął wieczorem Gliniankę. Jego 3 kompania zorganizowała ubezpieczenie postoju, a reszta batalionu zajęła kwatery w wiosce. Około 22.00 wieś zaatakowały, wycofujące się spod Warszawy, silne oddziały sowieckie. Zaskoczony batalion został wyparty z Glinianki, utracił cały tabor i dwa ckm-y[18].
Po uporządkowaniu pododdziałów dowódca I batalionu wyprowadził kontratak i odbił wioskę. Podczas szturmu poległ sierżant Jan Koper i 4 szeregowców[19]. Godzinę później z dworu Glinianka wyszedł kolejny sowiecki atak i Polacy ponownie zostali wyparci z wioski. Porucznik Lorek obsadził 4 kompanią sierż. Michała Nowaka drogi prowadzące z Glinianki na wschód, a sam z resztą batalionu postanowił obejść wieś od południa i dołączyć do głównych sił pułku. Pod Glinianką pozostała także grupa piechurów z różnych pododdziałów. Oddział ten z własnej inicjatywy zajął stanowiska na północ od Glinianki i stąd ostrzeliwał nieprzyjaciela ogniem broni maszynowej. W tym czasie II i III batalion 62 pp zostały zatrzymane ogniem prowadzonym z dworu Glinianka. Dowódca 62 pp ppłk Władysław Grabowski wydał rozkaz natychmiastowego uderzenia na Gliniankę III batalionem i dwoma kompaniami II batalionu. Wzmocnił też swój I batalion oddziałem zwiadowców. W Woli Karczewskiej batalion por. Lorka zaatakował napotkany oddział sowieckiej kawalerii, rozproszył go i zadał mu poważne straty[18].
O świcie 18 sierpnia wieś i dwór Glinianka od zachodu zaatakowały siły główne 62 pułku piechoty[20]. Atak poprzedziła nawała ogniowa dziewiętnastu ckm i 5 baterii 15 pułku artylerii polowej kierowana przez podporucznika Stefana Eitnera. W pierwszym rzucie uderzył III batalion porucznika Kazimierza Szcześniaka[21]. Wykorzystując zamieszanie w szeregach nieprzyjaciela, dowódca I/62 pp por. Lorek uderzył na dwór od południa. Zaatakowani z dwóch stron Sowieci stawili słaby opór, a gdy w walce na bagnety Polacy zdobyli dwór i stojącą obok baterię, zaczęli masowo rzucać broń. Ubezpieczająca atak 4 kompania dopełniła okrążenia i z worka zdołały wydostać się nieliczne grupki czerwonoarmistów[18][22].
Bilans walk edytuj
W ataku na dwór Glinianka 62 pułk piechoty wziął 783 jeńców, 4 działa i 27 ckm oraz kilkaset wozów taborowych, a 61 pułkowi piechoty przekazano około 600 jeńców. Jeńcy pochodzili z 8., 10. i 57 Dywizji Strzelców[22].
W walkach pod Glinianką Polacy stracili około 90 poległych i rannych, z tego w 4 kompanii aż 52[23].
Przypisy edytuj
- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Perkowicz 1925 ↓.
- ↑ Przybylski 1930 ↓, s. 155.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 49.
- ↑ Piłsudski i Tuchaczewski 1989 ↓, s. 173.
- ↑ Szeptycki 2016 ↓, s. 77.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 261.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 437.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 262.
- ↑ Tarczyński (red.) 1996 ↓, s. 14.
- ↑ Sikorski 2015 ↓, s. 63.
- ↑ Piłsudski i Tuchaczewski 1989 ↓, s. 97.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 438.
- ↑ Wyszczelski 2006 ↓, s. 375.
- ↑ Wyszczelski 1995 ↓, s. 193.
- ↑ Żeligowski 1990 ↓, s. 116.
- ↑ Radwański 1929 ↓, s. 14.
- ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 134.
- ↑ Radwański 1929 ↓, s. 16.
- ↑ Radwański 1929 ↓, s. 15.
- ↑ Radwański 1929 ↓, s. 17.
- ↑ a b Radwański 1929 ↓, s. 18.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 135.
Bibliografia edytuj
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Edward Perkowicz. Bitwa pod Warszawą w sierpniu 1920 i jej kryzys. „Bellona”. 19 (2), s. 242-287, 1925. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo – Wydawniczy.
- Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Leon Radwański: Zarys historii wojennej 62-go pułku Piechoty Wielkopolskiej. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium z polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów – Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
- Stanisław Szeptycki: Front Litewsko-Białoruski; 10 marca 1919 – 30 lipca 1920. Warszawa: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp.z o.o; Fundacja Patriotyczna Serenissima, 2016. ISBN 978-83-64649-19-6.
- Marek Tarczyński (red.): Bitwa Warszawska 13–28 VIII 1920. Dokumenty operacyjne. Warszawa: Rytm, 1996. ISBN 83-86678-37-2.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
- Lech Wyszczelski: Warszawa 1920. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08399-1.
- Lech Wyszczelski: Wojsko Polskie w latach 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006. ISBN 83-89729-56-3.
- Lucjan Żeligowski: Wojna w 1920. Wspomnienia i rozważania. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990. ISBN 83-11-07841-6.