Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa-Książka-Ruch”

polskie wydawnictwo
(Przekierowano z Biuro Wydawnicze „Ruch”)

Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa-Książka-Ruch” (RSW „Prasa-Książka-Ruch”) – polskie wydawnictwo utworzone w 1973 w wyniku połączenia Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa”, wydawnictwa „Książka i Wiedza” oraz Przedsiębiorstwa Upowszechniania Prasy i Książki „Ruch”.

Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa-Książka-Ruch”
Skrót

RSW „Prasa-Książka-Ruch”

Status prawny

spółdzielnia

Data założenia

1 stycznia 1973

Data zamknięcia

22 marca 1990

Prefiks wydawcy (ISBN): 978-83-01
Kompleks budynków „Ruchu” (centrala, magazyny i ekspedycja) przy ul. Towarowej 28 w Warszawie

RSW „Prasa-Książka-Ruch” była obok pośrednich dotacji budżetowych i składek członkowskich jednym z głównych źródeł bieżących dochodów PZPR wypłacając corocznie wysokie dywidendy (zwykle w miesięcznych ratach), których wysokość ustalał Komitet Centralny PZPR w czasie planowania budżetu partii. Mniejsze dotacje płynęły również do organizacji będących formalnymi współwłaścicielami koncernu. Inną formą wykorzystywania RSW przez PZPR było zatrudnianie w koncernie funkcjonariuszy partyjnych na fikcyjnych etatach. RSW była dotowana z budżetu państwa korzystając z kredytów udzielanych na warunkach preferencyjnych oraz znacznych ulg w podatkach.

Struktura organizacyjna edytuj

RSW była największym koncernem prasowym w Europie Środkowo-Wschodniej. Publikowało większość wysokonakładowych gazet i czasopism (w 1988 r. 45 gazet codziennych na czele z głównym organem PZPR – Trybuną Ludu i 235 czasopism o łącznym nakładzie 3,5 mln egz.). RSW wydawała także kalendarze, pocztówki, reprodukcje dzieł sztuki, płyty i kasety z muzyką, kasety wideo, a jej działalność obejmowała także działalność filmową. Działalnością kolportażową zajmowało się Przedsiębiorstwo Kolportażowe Ruch. RSW skupiała w sobie 7 wydawnictw i agencji książkowych wydających po kilkaset tytułów rocznie, głównie pozycji o tematyce społeczno-politycznej. Jej przybudówkami były także instytucje pozaprasowe, agencje (m.in. Polska Agencja Interpress, Centralna Agencja Fotograficzna, Krajowa Agencja Wydawnicza i Młodzieżowa Agencja Wydawnicza). RSW „Prasa-Książka-Ruch” miała 17 własnych drukarni (stan na 1990), sieć kolportażu, 4 centralne ośrodki wczasowe, a także podlegały jej organizacje takie jak CHZ „Ars Polona”, Przedsiębiorstwo Filatelistyczne i Ośrodek Badań Prasoznawczych. Przedostatnim prezesem koncernu był Wiesław Rydygier. W listopadzie 1989 zastąpił go Sławomir Tabkowski.

Struktura własnościowa edytuj

W 1989 roku liczba udziałów poszczególnych organizacji w spółdzielni przedstawiała się następująco:

  1. PZPR – 100 (95,2%)
  2. Liga Kobiet Polskich – 1 (0,95%)
  3. Związek Harcerstwa Polskiego – 1 (0,95%)
  4. Związek Socjalistycznej Młodzieży Polskiej – 1 (0,95%)
  5. Związek Młodzieży Wiejskiej – 1 (0,95%)
  6. Zrzeszenie Studentów Polskich – 1 (0,95%).

Na początku 1990 roku po rozwiązaniu PZPR, a przed uchwaleniem przez Sejm ustawy o likwidacji RSW udziały objęły:

  1. SdRP – 51%
  2. ZSMP – 9%
  3. ZMW – 9%
  4. ZSP – 9%
  5. Liga Kobiet Polskich – 12%
  6. Fundacja Wschód-Zachód – 10%.

Likwidacja edytuj

22 marca 1990 roku Sejm uchwalił ustawę o likwidacji RSW[1], która ustalała zasady podziału koncernu. 30 marca zatwierdził ją Senat. 6 kwietnia premier Tadeusz Mazowiecki powołał Komisję Likwidacyjną ds. RSW „Prasa-Książka-Ruch”, a dwa tygodnie później jej pierwszych pełnomocników terenowych. Z podziałem majątku po RSW wiązało się szereg kontrowersji co do jego zasad i niejawnie podejmowanych decyzji. Wyprowadzanie majątku do przedsiębiorstw prywatnych z koncernu zaczęło się jeszcze przed 1989 r. Jednym z jego bardziej znanych form było dotowanie przez RSW „Prasa-Książka-Ruch” na polecenie KC PZPR spółki Transakcja, co w przekonaniu niektórych z procesu prywatyzacji koncernu czyniło klasyczny przypadek tzw. uwłaszczenia nomenklatury.

RSW zostało podzielony przez Sejm w 1990 i 1991 r., jako nowi właściciele preferowane były partie polityczne. „Solidarność” i Porozumienie Centrum przejęły „Express Wieczorny”, Kongres Liberalno-Demokratyczny i część działaczy Unii Demokratycznej nabyło „Życie Warszawy”, Konfederacja Polski Niepodległej tygodnik „Razem”, a SdRP „Trybunę”[2].

„Sprawozdanie z likwidacji majątku byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej” wśród przedsiębiorstw, w których RSW „Prasa-Książka-Ruch” zaangażowała swoje kapitały przed ustawą o jej likwidacji wymienia następujące firmy:

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o likwidacji Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa-Książka-Ruch” (Dz.U. z 1990 r. nr 21, poz. 125).
  2. Wojciech Czuchnowski, Iwona Szpala, Haszysz w slipkach, Kaczyński w "Expressie": jak prezes z towarzyszami gazetę Szwajcarom sprzedali [online], wyborcza.pl, 28 marca 2017 [dostęp 2017-03-29].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj