Bodzanowice

	Bodzanowice
	Bodzanowice
	; Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Rodzaj miejscowości	wieś
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	oleski
Gmina	Olesno
Liczba ludności (31.12.2013)	995
Strefa numeracyjna	0-34
Kod pocztowy	46-312
Tablice rejestracyjne	OOL
SIMC	0139880
	Położenie na mapie gminy Olesno Bodzanowice
	Położenie na mapie Polski Bodzanowice
	Położenie na mapie województwa opolskiego Bodzanowice
	Położenie na mapie powiatu oleskiego Bodzanowice
	50°54′24″N 18°37′23″E/50,906667 18,623056
	Strona internetowa miejscowości

Bodzanowice (niem. Botzanowitz^[3]; Grunsruh (1938-1945)^[4] ) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie oleskim, w gminie Olesno.

Spis treści

NazwaEdytuj

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie stosowaną, polską nazwą Bodzanowice oraz nazwą zgermanizowaną Bodsanowitz^[5]. Polską nazwę Bodzanowice w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa^[6].

Ze względu na polskie pochodzenie nazwy w okresie reżimu hitlerowskiego w latach 1930-1945 nazistowska administracja III Rzeszy zmieniła zgermanizowaną nazwę na nową, całkowicie niemiecką - Grunsruh^[3]. Od 1946 Bodzanowice^[7].

PołożenieEdytuj

Bodzanowice leżą na Górnym Śląsku, przy granicy z historyczną Małopolską, którą wyznacza bieg rzeki Liswarty, oraz województwami opolskim i śląskim. Jest to największa wieś w gminie Olesno.

Części wsiEdytuj

Integralne części wsi Bodzanowice^[8]^[9]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0139910	Granicznik	przysiółek
0139927	Kiki	przysiółek
0139933	Obłąki	przysiółek
0139896	Paprotna	część wsi
0139904	Piaski	część wsi
0139940	Pustkowie	przysiółek

HistoriaEdytuj

Pierwsza wzmianka historyczna pochodzi z 1447. W 1753 Bodzanowice kupił szlachcic Henryk Leopold Reinchenbach. Po nim wieś odziedziczył jego syn - Karol Henryk Fabian. Sprzedał ją w 1780 za 80 tys. talarów. Po dawnych właścicielach wsi pozostał dworek. Około 1850 zbudowano w Bodzanowicach dwa wielkie piece, wydobywano rudę żelaza i wapień.

Region wieluński i częstochowski były terenami granicznymi zachodniej Polski od schyłku XIV wieku, a linię graniczną stanowiły rzeki Prosna i Liswarta. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, granica polsko-niemiecka na Liswarcie została ustalona w 1918 i potwierdzona traktatem wersalskim 28 czerwca 1919. Do 1945 na terenie wsi znajdowało się polsko-niemieckie przejście graniczne. We wsi istnieją budynki straży granicznej (dzisiaj znajdują się w nich mieszkania).

Około połowy sierpnia 1939 w rejon Wichrowa i Bodzanowic przegrupowano 4 Dywizję Pancerną pod dowództwem Hansa Reinhardta. Dywizja liczyła ok. 15 tysięcy żołnierzy, 308 czołgów, 38 samochodów pancernych oraz sprzęt logistyczny. Rozpoczęły się akcje dywersyjne, ostrzeliwane były polskie patrole i placówki straży granicznej. 26 sierpnia 1939 o godzinie 9.30 w Przystajni patrol Straży Granicznej odparł atak żołnierzy niemieckich, którzy przedostali się na stronę polską. W przededniu wojny na terenach przygranicznych zostały rozmieszczenie na rozkaz władz polskich jednostki 7 Dywizji Piechoty. Ich głównym zadaniem była obrona rejonu częstochowskiego na odcinku około 40 km Krzepice - Lubliniec. 31 sierpnia 1939 w Bodzanowicach żołnierze niemieccy skończyli budować most pontonowy, który w nocy przerzucili przez rzekę Liswartę.

EdukacjaEdytuj

Publiczna Szkoła Podstawowa w Bodzanowicach (ul. Szkolna 1)
Publiczne Przedszkole w Bodzanowicach (ul. Szkolna 1)

ParafiaEdytuj

Do Parafii Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Bodzanowicach należą wioski: Bodzanowice, Karmonki, Kucoby oraz Wichrów. Kościół Narodzenia NMP wspomniany jest w rejestrze świętopietrza z archiprezbiteriatu oleskiego z 1447. Najstarszy zachowany dokument pochodzi z 1666 i jest to pergamin zawierający akt nadania roli, łąk i lasu Kościołowi przez hrabiego Jerzego Adama Gaszynę. Probostwo prowadziło działalność rolniczą do 1954. Do dziś ziemie należące kiedyś do probostwa nazywa się zwyczajowo jako „farskie”. Drewniany kościół zbudowany w 1447 spalono wraz z zabudowaniami w czasie wojny trzydziestoletniej. W 1655 (wg Roczników Diecezji Opolskiej) o. Jakub Ślimański odbudował kościół, który został poświęcony w 1679. Ponieważ nie istniały kroniki parafialne, ok. 1758 ks. Piotr Paweł Koss, proboszcz (1723 - 1761) bodzanowickiej parafii, spisał dzieje parafii w języku łacińskim i datował odbudowę na rok 1648 (wg Instrumentum Benedictianis wydanym we Wrocławiu w 1649).

Kościół zbudowany we wsi w 1679 r. pod wezwaniem Narodzenia Najśw.Marii Panny, co potwierdzają protokoły wizytacyjne z lat 1679 i 1687, w czasie, gdy proboszczem był tam “Franciscus Slimonski”; protokół z 1679 r. podaje wymiary kościoła w łokciach: 30 x 15 (= 18,84 x 9,42 rn); protokół następny opisuje kościół dokladniej:

…po zmurszałyrn starym zbudowany na nowo przed ośmiu laty (…) nie jest konsekrowany, a jedynie pobłogosławiony. Jest cały drewniany, dość przestronny i jasny, przekrycie jest z desek całe w forrnie sklepienia, podłoga w prezbiterium ceglana, w nawie z belek (…) zakrystia drewniana, dosyć jasna (…) galeria 1 w nawie, kościół wewnątrz niemalowany (…) jest jedna krypta grobowa sklepiona, luteranie są grzebani w starym kościele (…) dzwonnica drewniana stara, stoi osobno z 2 dzwonarni, trzeci jest w wieżyczce nad kościołem…

W roku 1934 przeniesiony do Ciasnej; zwrócony prezbiterium ku południu; zrębowy, na podmurowanlu ceglanym. Wieża słupowa; nawa prostokątna; prezbiteriurn 3-bocznie zamknięte wewnątrz sklepienia; w połowie długości nawy belka z wypisanymi datami budowy i przenosin. Wyposażenie kościoła odnowione w XX wieku: ołtarz główny barokowy (II poł. XVTI w.) z rzeźbarni 2 świętych i z obrazem św.Trójcy; 2 ołtarze boczne (XVII w.); ambona barokowa (XVII w.); chrzcielnica drewniana barokowa (II poł. XVII w.); Stacje Drogi Krzyżowej (prawdopodobnie I połowa. XIX w.). Kościół spłonął w 1985 roku. W 1906 r. powstała w Bodzanowicach placówka Sióstr Służebniczek NMP. Budynek klasztorny znajdował się w obecnym Ośrodku Zdrowia. W 1934 z inicjatywy proboszcza ks. Izydora Przybysza wybudowano murowany kościół w stylu wiejskiego baroku oraz probostwo. Fundatorami dzwonów byli mieszkańcy Wichrowa. Kościół został poświęcony w 1935 przez delegata biskupa wrocławskiego ks. prałata Kubisa.

W dniu 20 stycznia 1945 r. przeszedł przez teren parafii front, a Bodzanowice włączono do państwa polskiego jako ziemie odzyskane. W 1948 odmalowano kościół. W 1954 na dwa lata parafię przejął ks. Karol Wypiór. Za jego proboszczostwa wprowadzono dodatkowe lekcje religii, rekolekcje wielkopostne, oraz jako nowość kazania pasyjne głoszone po Gorzkich Żalach. Również w 1954 wysiedlono decyzją władz Siostry Służebniczki. Zostały one wywiezione do miejscowości Wieliczka. W 1955 wybudowano i poświęcono w kościele organy. W 1956 powrócił do parafii ks. Izydor Przybysz oraz Siostry Służebniczki NMP. W dniu 6 czerwca 1965 Siostry Służebniczki NMP zostały przymusowo przeniesione ze swego domu zakonnego z centrum Bodzanowic na peryferie do zabudowań tzw. „Jegrowni”. W 1975 proboszczem parafii został ks. Marian Lubas. W 1977 ks. biskup Alfons Nossol poświęcił nowe dzwony, które powstały w firmie Eugeniusza Felczyńskiego w Przemyślu (poprzednie zagrabiono w czasie wojny). Ks. Lubas założył ogrzewanie na probostwie, w kościele oraz nowym domu katechetycznym (zakonnym), który powstał na bazie byłych zabudowań gospodarczych probostwa. W domu tym zamieszkały w 1981 Siostry Służebniczki. W 1984 zmarł ks. Izydor Przybysz. W marcu 1990 parafia została właścicielem zdewastowanego kościółka protestanckiego znajdującego się na terenie parafii. Ze względu na zły stan techniczny obiektu został on rozebrany, a z odzyskanego materiału powstała kaplica cmentarna. Kaplicę poświęcił w 1996 ks. biskup Jan Bagiński. W 1990 wichura zerwała połowę górnego dachu kościoła (dach został pokryty blachą miedzianą).

W kościele parafialnym znajdują się liczne zabytki. Do najcenniejszych należą:

ołtarz - tryptyk z pięcioma figurami pochodzącymi z końca XV w. szkoły Wita Stwosza
chrzcielnica i pieta z 1650 także szkoły Wita Stwosza.

Własnością parafii była także pochodząca z 1380 Madonna Królująca, która została przekazana w latach 80. do Muzeum Opolskiego.

Parafia Bodzanowice może poszczycić się wieloma powołaniami zarówno kapłańskimi jak i zakonnymi. Po wojnie księżmi zostali: ks. Edmund Kwapis, ks. Henryk Maj, ks. Norbert Dragon, ks. Franciszek Jędrak, ks. Alojzy Nowak, ks. Joachim Augustyniok, ks. Sylwester Pruski i o. Waldemar Stanuch. W 1958 księdzem został obecny ks. biskup ordynariusz diecezji gliwickiej Jan Wieczorek (sakra biskupia w 1981). Z parafii wyszło również 39 sióstr zakonnych w pięciu zgromadzeniach. Obecnie proboszczem parafii jest ks. Jacek Kuczma.

Znani związani z BodzanowicamiEdytuj

Jan Wieczorek - biskup gliwicki.
Helmuth von Pannwitz - ataman kozacki

PrzypisyEdytuj

↑ Miasto i gmina w liczbach. Urząd Miejski w Oleśnie. [dostęp 2014-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-06)].
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2015-03-26].
↑ ^a ^b M. Choroś, Ł. Jarczak, S. Sochacka, Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska, Opole-Kluczbork 1997, s. 28.
↑ Konstanty Prus: Spis nazw miejscowości Śląska Opolskiego. Katowice: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego, 1939, s. 19.
↑ Johann Knie 1830 ↓, s. 52.
↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.28.
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ GUS. Rejestr TERYT

BibliografiaEdytuj

Johann Knie: Alpabetisch, Statistisch, Topographische Uebersicht aller Dorfer, Flecken, Stadt und andern Orte der Konigl. Preus. Provinz Schliesen.... Breslau: Barth und Comp., 1830.

Linki zewnętrzneEdytuj

Oficjalna strona wsi
http://www.pspbodzanowice.strona.pl
Bodzanowice w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. I: Aa – Dereneczna. Warszawa 1880.

[Ludność2013-1] Miasto i gmina w liczbach. Urząd Miejski w Oleśnie. [dostęp 2014-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-06)].

[poczta-2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2015-03-26].

[autonazwa1-3] M. Choroś, Ł. Jarczak, S. Sochacka, Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska, Opole-Kluczbork 1997, s. 28.

[4] Konstanty Prus: Spis nazw miejscowości Śląska Opolskiego. Katowice: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego, 1939, s. 19.

[CITEREFJohann_Knie183052-5] Johann Knie 1830 ↓, s. 52.

[6] Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.28.

[MP-7] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)

[R2013-8] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[teryt-9] GUS. Rejestr TERYT

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]