Bohuslav Martinů

kompozytor czeski

Bohuslav Martinů ([ˈbɔɦuslaf ˈmaɾcɪnuː] ( odsłuchaj); ur. 8 grudnia 1890 w Poličce, zm. 28 sierpnia 1959 w Pratteln) – czeski kompozytor muzyki poważnej tworzący w stylu neoklasycznym[1][2]; wykładowca Uniwersytetu Princeton i Mannes School of Music[2].

Bohuslav Martinů
Ilustracja
Martinů w Stanach Zjednoczonych (1943)
Data i miejsce urodzenia

8 grudnia 1890[1]
Polička[1]

Data i miejsce śmierci

28 sierpnia 1959[1]
Pratteln[1]

Przyczyna śmierci

rak żołądka[2]

Instrumenty

skrzypce[1]

Gatunki

muzyka poważna[1]

Zawód

kompozytor[1]

Odznaczenia
Order Tomáša Garrigue Masaryka II Klasy
Strona internetowa
Wieża kościelna, w której kompozytor mieszkał jako dziecko. Ojciec Martinů był odpowiedzialny za alarmowanie mieszkańców miasta w razie pożaru[2].
Filharmonia w Zlinie nosi imię Bohuslava Martinů[2]

Martinů napisał dziesięć baletów[1], siedemnaście oper (w tym Mirandolinę), sześć symfonii, siedemnaście koncertów, a także wiele dzieł kameralnych, dużych utworów wokalno-instrumentalnych oraz pieśni. W 1968 Harry Halbreich opublikował chronologiczny katalog dzieł kompozytora, zawierający 387 pozycji[3].

Życiorys edytuj

Urodził się 8 grudnia 1890 w Poličce. Ze względu na szereg napotykanych przez niego trudności w kontaktach z ludźmi biografowie zakładają retrospektywnie, że mógł on cierpieć na zespół Aspergera należący do zaburzeń ze spektrum autyzmu[4]. Studiował w Konserwatorium Praskim, którego nie ukończył przenosząc się do szkoły organowej[1][2], a od 1913 był skrzypkiem Filharmonii Czeskiej[1]. W Poličce mieszkał do 16 roku życia[2]. Przed I wojną światową uczył gry na skrzypcach[2]. Po wojnie wznowił studia kompozycji kształcąc się u Josefa Suka[1]. W 1919 jako drugi skrzypek Filharmonii Czeskiej wyruszył w trasę koncertową po Europie[2]. W 1922 Teatr Narodowy w Pradze wystawił jego balet Istar.

Od 1923 do 1940 przebywał w Paryżu[1] gdzie zainteresował się muzyką Igora Strawinskiego, Grupy Sześciu, ekspresjonizmem oraz jazzem[2], a także utrzymywał kontakty z miejscowymi muzykami, m.in. z Albertem Rousselem[1]. W tym czasie swoimi utworami zwrócił uwagę m.in. Siergieja Kusewickiego.

Po wybuchu II wojny światowej pomagał emigrantom z Protektoratu Czech i Moraw przybyłym do Francji[2], zaś po kampanii francuskiej zamieszkał w Stanach Zjednoczonych[1][2]. Po zakończeniu wojny zaproponowano mu posadę wykładowcy w praskim konserwatorium, której nie objął ze względu na stan zdrowia oraz sytuację polityczną w Czechosłowacji. W 1953 i 1956 uzyskał stypendium Guggenheima[5].

Po powrocie do stolicy Francji przeniósł się do Nicei, a następnie do Szwajcarii. Zmarł w Pratteln 28 sierpnia 1959[1][2] z powodu raka żołądka. W 1989 jego ciało przewieziono do Polički[2].

W 1991 roku został pośmiertnie odznaczony Orderem Tomáša Garrigue Masaryka II klasy[6].

Wybrane utwory[2] edytuj

  • Istar (balet)
  • Kukiełka (cykl utworów fortepianowy)
  • La jazz
  • Suita jazzowa
  • Kot (balet)
  • Špalíček (balet)
  • II Kwartet smyczkowy
  • Koncert podwójny na dwie orkiestry smyczkowe, fortepian i kotły
  • Concerto grosso na orkiestrę kameralną

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p Kański 1973 ↓, s. 525.
  2. a b c d e f g h i j k l m n o Furtak 2015 ↓.
  3. Suchora 2012 ↓.
  4. Robert C. Simon, Bohuslav Martinů. A Research and Information Guide, Routledge 2014, s. 87.
  5. John Simon Guggenheim Memorial Foundation | Bohuslav Martinů. [w:] gf.org [on-line]. John Simon Guggenheim Memorial Foundation. [dostęp 2016-01-07]. (ang.).
  6. Seznam vyznamenaných, Pražský hrad [dostęp 2022-02-17] (cz.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj