Bojko Borisow
Bojko Metodiew Borisow, bułg. Бойко Методиев Борисов (wym. [ˈbɔjko mɛˈtɔdiɛf boˈrisof]; ur. 13 czerwca 1959 w Bankji) – bułgarski polityk, oficer policji, karateka, przedsiębiorca i działacz samorządowy. W latach 2001–2005 wiceminister spraw wewnętrznych w rządzie Symeona Sakskoburggotskiego, poseł do Zgromadzenia Narodowego, w latach 2005–2009 burmistrz Sofii. Założyciel i przewodniczący partii GERB. Od lipca 2009 do marca 2013, od listopada 2014 do stycznia 2017 i od maja 2017 do maja 2021 premier Bułgarii.
Bojko Borisow (2019) | |
Pełne imię i nazwisko |
Bojko Metodiew Borisow |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
13 czerwca 1959 |
Premier Bułgarii | |
Okres |
od 4 maja 2017 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Premier Bułgarii | |
Okres |
od 7 listopada 2014 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Premier Bułgarii | |
Okres |
od 27 lipca 2009 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Burmistrz Sofii | |
Okres |
od listopada 2005 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Życiorys
edytujWykształcenie, działalność zawodowa i społeczna
edytujW 1982 został absolwentem Wydziału Ochrony Przeciwpożarowej Wyższej Szkoły Służb Specjalnych przy bułgarskim Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, którą ukończył ze stopniem podporucznika. Niedługo potem rozpoczął pracę w sofijskim departamencie policji, gdzie został dowódcą plutonu, a następnie – kompanii.
Jednocześnie kontynuował naukę na swojej macierzystej uczelni, wówczas już działającej pod nazwą Akademia Policyjna. W 1990 obronił na niej pracę doktorską poświęconą psychofizycznemu treningowi sił operacyjnych[1]. W tym samym roku otrzymał awans na majora, a także objął stanowisko szefa sofijskiej policji.
W 1991 utworzył agencję ochrony IPON-1, która stała się największym bułgarskim przedsiębiorstwem w tej branży. Z jej usług korzystali m.in. były przywódca komunistycznej Bułgarii Todor Żiwkow i były car Symeon Sakskoburggotski[2].
Od 1978 uczestniczył w turniejach karate i aktywnie angażował się w popularyzację tej dyscypliny sportowej. Pełnił m.in. funkcję trenera reprezentacji Bułgarii w karate, uzyskał również uprawnienia międzynarodowego sędziego. Jako piłkarz amator okazjonalnie występował w klubie piłkarskim Witosza Bystrzyca. W 2011 został niespodziewanie wybrany na najlepszego piłkarza roku w Bułgarii, ale – jak sam stwierdził – był to protest przeciwko bardzo słabym wynikom reprezentacji Bułgarii[3].
Działalność polityczna do 2009
edytujW latach 2001–2005 zajmował stanowisko sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Ówczesny premier Symeon Sakskoburggotski zaproponował mu start z list swojej partii (Narodowy Ruch Symeona Drugiego) w wyborach parlamentarnych w 2005. Bojko Borisow przyjął propozycję, uzyskując mandat deputowanego do Zgromadzenia Narodowego 40. kadencji.
Trzy miesiące później ze stanowiska burmistrza Sofii zrezygnował, również wybrany do parlamentu, Stefan Sofijanski. Bojko Borisow wziął udział w przedterminowych wyborach, w których zdecydowanie wygrał (uzyskał ponad 70% głosów)[4]. Liczni komentatorzy, w tym szczególnie z mediów zagranicznych, wskazując na skuteczną walkę z grupami przestępczymi, nazywało go „szeryfem”[5]. Pojawiały się głosy przewidujące, że Bojko Borisow będzie w przyszłości premierem Bułgarii[2]. Jako burmistrz Sofii doprowadził do zwiększenia budżetu miasta o 100%, ponadto w mieście znacznie wzrosła liczba inwestycji zagranicznych[1].
Pod koniec 2006, niezadowolony z kierunku, w którym zmierzał Narodowy Ruch na rzecz Stabilności i Postępu, zaangażował się w tworzenie nowej partii – Obywatele na rzecz Europejskiego Rozwoju Bułgarii (GERB). Bojko Borisow został nieformalnym liderem, w której formalne przywództwo objął Cwetan Cwetanow[6]. Formalne przewodnictwo w partii Bojko Borisow objął po kilku latach – 10 stycznia 2010[7].
GERB od czasu powstania zaczął zyskiwać na popularności kosztem m.in. rządzącej Bułgarskiej Partii Socjalistycznej, oskarżanej o przyzwolenie na korupcję i marnotrawienie funduszy europejskich[1]. Bojko Borisow, głoszący hasła zwalczania przestępczości zorganizowanej i reformy wymiary sprawiedliwości, poprowadził swoją partię do zwycięstw w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2007 (21,69%) i w 2009 (24,36%), a następnie do zdecydowanej wygranej wyborach parlamentarnych w 2009 (39,71%), w których również uzyskał mandat poselski[8]. GERB uzyskał wówczas 116 mandatów w 240-osobowym parlamencie, Bojko Borisow ogłosił wkrótce po głosowaniu, iż stanie na czele nowego rządu[9].
Działalność polityczna od 2009
edytuj27 lipca 2009 jego mniejszościowy i monopartyjny gabinet otrzymał wotum zaufania, poza macierzystym ugrupowaniem wsparli go deputowani Niebieskiej Koalicji, Porządku, Prawa i Sprawiedliwości oraz Ataki[10]. 20 lutego 2013 Bojko Borisow podał się wraz z całym rządem do dymisji, która została przyjęta przez parlament następnego dnia[11]. Do rezygnacji doszło po kilkunastu dniach protestów w reakcji na podwyżki cen energii elektrycznej i po skrytykowanej przez premiera interwencji policji, w wyniku której kilkanaście osób zostało rannych[12]. Ustępując, Bojko Borisow zadeklarował, że nie chce być częścią władzy, „pod rządami której policja bije ludzi na ulicach”[13]. 13 marca 2013 prezydent Rosen Plewneliew powołał nowy gabinet na czele z Marinem Rajkowem, którego mandat został wyznaczony do czasu organizacji wcześniejszych wyborów parlamentarnych[14][15].
Kierowany przez Bojka Borisowa GERB zwyciężył w wyborach z 12 maja 2013[16], jednakże ugrupowanie to znalazło się w opozycji wobec nowego rządu z Płamenem Oreszarskim na czele. Gabinet socjalistów przetrwał kilkanaście miesięcy, upadł w sierpniu 2014, co skutkowało kolejnymi przedterminowymi wyborami do Zgromadzenia Narodowego. W głosowaniu z 5 października 2014 GERB ponownie zajął pierwsze miejsce[17], a jego lider czwarty raz z rzędu został wybrany do parlamentu. Po kilku tygodniach rozmów koalicyjnych jego ugrupowanie podpisało umowę koalicyjną z Blokiem Reformatorskim, a także porozumienia z Alternatywą na rzecz Bułgarskiego Odrodzenia i Frontem Patriotycznym. Umożliwiło to powołanie nowego rządu, na czele którego stanął ponownie Bojko Borisow[18]. 7 listopada 2014 gabinet ten uzyskał wotum zaufania[19].
W listopadzie 2016, po porażce kandydatki partii GERB Cecki Caczewej w wyborach prezydenckich, Bojko Borisow podał się do dymisji z urzędu premiera[20]. 2 grudnia 2016 otrzymał od prezydenta ponownie mandat do utworzenia rządu, jednak nie podjął się tego. Również dwóch kolejnych wskazanych kandydatów nie było w stanie stworzyć nowego gabinetu[21]. Wskutek tego nowo zaprzysiężony prezydent Rumen Radew 24 stycznia 2017 rozpisał nowe wybory parlamentarne na dzień 26 marca 2017, a na premiera rządu przejściowego powołał Ognjana Gerdżikowa[22].
GERB zwyciężył w tych wyborach z wynikiem 32,7% głosów, co przełożyło się na 95 mandatów[23], Bojko Borisow ponownie zdobył mandat deputowanego[24]. Partia byłego premiera podjęła po wyborach rozmowy ze Zjednoczonymi Patriotami, skupiającymi partie narodowo-konserwatywne i nacjonalistyczne. Obie formacje w kwietniu 2017 podpisały porozumienie programowe[25], a następnie powołały trzeci rząd Bojka Borisowa, który rozpoczął urzędowanie 4 maja 2017[26].
W 2020 w kraju wybuchły masowe protesty, których uczestnicy domagali się dymisji premiera. Powodem było m.in. ujawnienie korzystania z państwowej ochrony przez Achmeda Dogana oraz konflikt z prezydentem Rumenem Radewem[27]. Przed wyborami krajowymi w kwietniu 2021 partia premiera zawarła koalicję ze Związkiem Sił Demokratycznych. Lista ta zajęła pierwsze miejsce w głosowaniu (z wynikiem 26,2%)[28]; Bojko Borisow uzyskał wówczas poselską reelekcję[29] (jednak odmówił objęcia mandatu[30]). Po wyborach nie doszło do powstania nowej większości rządowej. 11 maja 2021 Rumen Radew zarządził przedterminowe wybory na lipiec 2021, a premierem rządu technicznego mianował Stefana Janewa[31], który zastąpił Bojka Borisowa następnego dnia. Koalicja GERB-SDS zajęła drugie miejsce (za ugrupowaniem Jest Taki Lud); Bojko Borisow ponownie odmówił objęcia mandatu jeszcze przed rozpoczęciem 46. kadencji parlamentu[32]. W kolejnych wyborach z listopada 2021 został wybrany na deputowanego 47. kadencji[33], jednak ponownie zrezygnował z przyjęcia mandatu[34].
W marcu 2022 został zatrzymany w związku z postępowaniem karnym dotyczącym sprzeniewierzenia środków unijnych[35]; zwolniono go następnego dnia po zatrzymaniu[36]. W przedterminowych wyborach z października 2022 sojusz GERB-SDS odniósł zwycięstwo, Bojko Borisow ponownie uzyskał mandat poselski[37], także tym razem odmawiając jego objęcia[38].
W kolejnych wyborach z kwietnia 2023 koalicja ponownie zajęła pierwsze miejsce; lider partii GERB kolejny raz wszedł w skład parlamentu (zadeklarował wykonywanie mandatu)[39]. Również w wyborach z czerwca 2024 sojusz GERB-SDS uzyskał najwięcej mandatów, z których jeden przypadł jego liderowi[40].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Agnieszka Skieterska, Szeryf Bojko porządzi Bułgarią, „Gazeta Wyborcza” nr 157 z 7 lipca 2009.
- ↑ a b „Sheriff” mayor of Sofia gets involved in Bulgarian politics. wieninternational.at, 21 listopada 2007. [dostęp 2014-11-07]. (ang.).
- ↑ Bulgarian PM wins player of year but wants award annulled. bbc.com, 5 grudnia 2011. [dostęp 2014-11-07]. (ang.).
- ↑ Borisov becomes Sofia mayor. sofia-life.com, 12 listopada 2005. [dostęp 2014-11-07]. (ang.).
- ↑ Boyko Borissov – the Sheriff of the State. standartnews.com, 25 lutego 2002. [dostęp 2014-11-07]. (ang.).
- ↑ Leaders of Bulgaria. zarate.eu. [dostęp 2014-11-07]. (ang.).
- ↑ Бойко Борисов е новият председател на ГЕРБ. dariknews.bg, 10 stycznia 2014. [dostęp 2014-11-07]. (bułg.).
- ↑ Парламентарни избори 2009. cik.bg. [dostęp 2014-11-06]. (bułg.).
- ↑ Борисов: Поемам отговорността на премиер. dir.bg, 5 lipca 2009. [dostęp 2014-07-18]. (bułg.).
- ↑ New Bulgarian Prime Minister Boiko Borissov’s Cabinet takes office. sofiaecho.com, 27 lipca 2009. [dostęp 2014-11-07]. (ang.).
- ↑ Bulgarian parliament accepts resignation of Boyko Borisov’s government. thenews.com, 22 lutego 2013. [dostęp 2014-11-07]. (ang.).
- ↑ Bulgaria government to resign, PM Boiko Borisov says. bbc.com, 20 lutego 2013. [dostęp 2014-11-07]. (ang.).
- ↑ Bułgaria: obalili premiera i wybrali go ponownie. Ale zwycięzcy wyborów trudno będzie utworzyć rząd. wyborcza.pl, 13 maja 2013. [dostęp 2014-11-07].
- ↑ Bulgarian President Plevneliev names ambassador Marin Raikov as caretaker prime minister. sofiaglobe.com, 12 marca 2013. [dostęp 2014-11-07]. (ang.).
- ↑ Bulgarian president names new caretaker government. bbc.com, 12 marca 2013. [dostęp 2014-11-07]. (ang.).
- ↑ Избори за народни представители 2013. cik.bg. [dostęp 2014-11-07]. (bułg.).
- ↑ 100% протоколи: ГЕРБ-32.66%, а БСП-15.41%. novinite.bg, 6 października 2014. [dostęp 2014-10-06]. (bułg.).
- ↑ Between West Hall and East Hall: Seven Reasons Why Bulgaria’s New Cabinet Is Unprecedented. novinite.com, 6 listopada 2014. [dostęp 2014-11-07]. (ang.).
- ↑ Bulgarian MPs Approve New Cabinet, Ministers Sworn In. novinite.com, 7 listopada 2014. [dostęp 2014-11-07]. (ang.).
- ↑ Bulgaria’s PM Borisov Steps Down. novinite.com, 14 listopada 2016. [dostęp 2016-11-14]. (ang.).
- ↑ December 2016. rulers.org. [dostęp 2017-01-25]. (ang.).
- ↑ Ognyan Gerdzhikov is Bulgaria’s new interim PM, snap elections on March 26 (ROUNDUP). hbcbg.com, 25 stycznia 2017. [dostęp 2017-01-25]. (ang.).
- ↑ Крайни резултати от парламентарни избори 2017 г.. offnews.bg, 27 marca 2017. [dostęp 2017-03-27]. (bułg.).
- ↑ Ето кои стават депутати в новия парламент. novini.bg, 27 marca 2017. [dostęp 2017-03-27]. (bułg.).
- ↑ The Negotiating Process Between GERB and United Patriots Has Been Completed. novinite.com, 13 kwietnia 2017. [dostęp 2017-05-03]. (ang.).
- ↑ Bulgarian National Assembly Votes Third Boyko Borisov Government into Office. novinite.com, 4 maja 2017. [dostęp 2017-05-03]. (ang.).
- ↑ Magdalena Cedro, Michał Potocki: Drugi miesiąc protestów w Bułgarii: Oczy Europy szeroko zamknięte. gazetaprawna.pl, 7 września 2020. [dostęp 2021-04-07].
- ↑ Избори 2021: Преференции пренареждат листите в 7 области. monitor.bg, 6 kwietnia 2021. [dostęp 2021-04-07]. (bułg.).
- ↑ Преференции пренареждат някои одобрени от Борисов листи (пълен списък на новите депутати на ГЕРБ). dnevnik.bg, 6 kwietnia 2021. [dostęp 2021-04-07]. (bułg.).
- ↑ Breaking News: Bulgaria’s PM Boyko Borissov Resigns His Seat in Parliament. novinite.com, 8 kwietnia 2021. [dostęp 2021-04-09]. (ang.).
- ↑ Bulgarian Defence Expert to Lead Caretaker Cabinet Until July Polls. balkaninsight.com, 11 maja 2021. [dostęp 2021-05-12]. (ang.).
- ↑ Бойко Борисов няма да е депутат. svobodnaevropa.bg, 15 lipca 2021. [dostęp 2021-07-15]. (bułg.).
- ↑ Zdrawka Andonowa: Нови депутати за трети път: кои са и какво работят преди 47-ия парламент (пълен списък). dnevnik.bg, 17 listopada 2021. [dostęp 2021-11-17]. (bułg.).
- ↑ Борисов отново иска да не бъде обявен за избран за депутат. dnevnik.bg, 18 listopada 2021. [dostęp 2021-11-18]. (bułg.).
- ↑ Były premier Bułgarii zatrzymany za sprzeniewierzenie środków unijnych. bankier.pl, 17 marca 2022. [dostęp 2022-03-17].
- ↑ Ex-PM Borissov released following arrest. euractiv.com, 21 marca 2022. [dostęp 2022-03-27]. (ang.).
- ↑ Ralica Ficzewa: От новобранци до опитни парламентаристи: кои са новите депутати в 48-ия парламент. dnevnik.bg, 5 października 2022. [dostęp 2022-10-05]. (bułg.).
- ↑ Boyko Borissov will not be an MP in the New Bulgarian Parliament. novinite.com, 6 października 2022. [dostęp 2022-10-06]. (ang.).
- ↑ Ralica Ficzewa, Złatina Zechirowa: Нещо ново, нещо старо: кои са новите депутати в 49-ия парламент. dnevnik.bg, 4 kwietnia 2023. [dostęp 2023-04-04]. (bułg.).
- ↑ Ralica Ficzewa, Jordanka Weselinowa: Старите нови, новите стари: кои депутати влизат в 50-тото Народно събрание. dnevnik.bg, 12 czerwca 2024. [dostęp 2024-06-12]. (bułg.).
Bibliografia
edytuj- Бойко Методиев Борисов. government.bg, 20 lipca 2009. [dostęp 2014-11-07]. (bułg.).
- Бойко Борисов. personi.dir.bg. [dostęp 2014-11-07]. (bułg.).