Bolesław Mościcki (pułkownik)

polski wojskowy

Bolesław Euzebiusz Mościcki (ur. 14 grudnia 1877[1] w Wysokiem Mazowieckiem, zm. 19 lutego 1918 w okolicach Łunińca) – pułkownik kawalerii Wojska Polskiego.

Bolesław Mościcki
Ilustracja
pułkownik pułkownik
Pełne imię i nazwisko

Bolesław Euzebiusz Mościcki

Data i miejsce urodzenia

14 grudnia 1877
Wysokie Mazowieckie

Data i miejsce śmierci

19 lutego 1918
okolice Łunińca

Przebieg służby
Lata służby

1902–1918

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego

Formacja

I Korpus Polski

Stanowiska

dowódca 1 Pułku Ułanów I Korpusu Polskiego w Rosji

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości z Mieczami Krzyż Walecznych (1920–1941) Kawaler Orderu Gwiazdy Rumunii Krzyż Wojenny 1914-1918 (Francja) Order św. Jerzego IV klasy (Imperium Rosyjskie) Broń Złota „Za Waleczność”
Bolesław Mościcki

Życiorys edytuj

Bolesław Mościcki urodził się 14 grudnia 1877 w Wysokiem Mazowieckim w domu drobnej szlachty. Był synem powstańca styczniowego Ludwika Mościckiego oraz prawdopodobnie Józefy z d. Minczewska (niektóre źródła jako matkę Bolesława podają Paulinę z d. Zaręba)[2]. Bolesław uczęszczał do gimnazjum w Łomży, którego jednak nigdy nie ukończył[3]. Następnie trafił do Zagłębia Dąbrowskiego, gdzie uczył się pracy górnika, po czym zdał egzamin dający prawo do ochotniczej służby wojskowej, a następnie wstąpił do szkoły piechoty w Czugujewie. Po ukończeniu w 1902 szkoły oficerskiej został przydzielony na własną prośbę do oddziałów jazdy zaamurskiej w Mandżurii[4]. W szeregach tej formacji przebył wojnę rosyjsko-japońską a później w latach 1915–1917 część I wojny światowej. Po zakończeniu wojny rosyjsko-japońskiej dowodził szwadronem kawalerii, wydzielonym do walki z tunguską partyzantką. W latach 1911–1913 uczęszczał do oficerskiej szkoły kawalerii w Petersburgu. Ukończył ją jako rotmistrz. Od kwietnia 1915 brał udział w I wojnie światowej. Był dowódcą szwadronu 2 Zaamurskiego Pułku Kawalerii. Odznaczył się w boju pod Horodenką i został nagrodzony oficerskim Krzyżem Św. Jerzego. W czerwcu 1916 otrzymał złotą szablę za szarżę konną pod Neterpincami. Awansowany do stopnia podpułkownika, objął zastępczo dowództwo pułku. Wiosną 1917 został mianowany został pułkownikiem i dowódcą 1 Zaamurskiego Pułku Kawalerii[5].

19 lipca 1917 w Porohach koło Nadwórnej objął dowództwo polskiego 1 Pułku Ułanów, na wniosek jego oficerów[6]. Trzy dni później oddział przybył do Stanisławowa, gdzie walczył z Kozakami i maruderami rabującymi miasto. 24 lipca pod Krechowcami stoczył zwycięską bitwę z oddziałami bawarskimi, uzyskując następnie miano 1 pułku Ułanów Krechowieckich.

 

Z listu płk Mościckiego do Rady Stanu w Warszawie, przekazanego jej za pośrednictwem władz Stanisławowa a napisanego w chwili wyjścia z miasta, którego bronili ułani 1 pułku przed maruderami armii rosyjskiej (pisownia oryginalna):

"Dowódca pułku przesyła te kilka słów, które chciał wypowiedzieć przy pożegnaniu: polscy ułani spełnili jedynie swój obowiązek żołnierski i stanęli w obronie honoru armji rosyjskiej, w szeregach której, związani przysięgą i poczuciem obowiązku żołnierskiego walczą. Korzystając ze szczególnej okoliczności, prosimy Radę sławetnego miasta Stanisławowa o przesłanie wyrazów Czci, Miłości, Wierności i synowskiego przywiązania do Ukochanej, Zbolałej i Zniszczonej Ziemi Ojczystej Naszej. Jedynym promieniem jasnym, który nam żyć każe, jest głębokie przekonanie, że ta ukochana Polska Nasza zmartwychwstaje teraz z gruzów i podnosi się do nowego życia, wspaniała, niepodległa i silna. …Przodownikowi i budzicielowi militarnego a rycerskiego ducha Polaków, generałowi Piłsudskiemu, wiernemu synowi Ojczyzny – czołem! …Niech żyje przyszła potężna polska armja, ostoja Wolności, Niepodległości Ojczyzny naszej! A gdy ta Święta, nareszcie zjednoczona, świtać światu będzie, to wszyscy Jej synowie, po świecie rozsiani, w Niej swe miejsce odnajdą i Jej tylko służyć będą. …Niech zagrzmi nad wszystkimi nasze hasło najświętsze: niech żyje Wolna, Niepodległa, Zjednoczona Polska"

Wraz z pułkiem wszedł we wrześniu w skład I Korpusu Polskiego w Rosji, organizującego się wokół Bobrujsk i toczącego tam następnie od początku 1918 walki z bolszewikami. Został wysłany 11 lutego 1918 jako przewodniczący delegacji, która miała przedostać się przez front bolszewicko-niemiecki na ziemie polskie i nawiązać kontakt z Radą Regencyjną w celu omówienia możliwości ewakuacji korpusu[7]. Delegacja, eskortowana przez ułanów, musiała staczać potyczki z bolszewikami. 18 lutego Mościcki zdecydował, że delegacja będzie przekradać się dalej bez eskorty, a sam przebrał się w strój szlachcica[7]. Następnego dnia 19 lutego 1918, w lesie w okolicy wsi Dub (okolice Łunińca), grupa została wykryta i chorąży Maruszewski został schwytany, a Mościcki poległ z rąk bolszewików i uzbrojonych chłopów[7]. Został pochowany w Mińsku Litewskim. Zgodnie z ułańskimi zwyczajami, podczas uroczystości pogrzebowych za trumną płk. Mościckiego szedł jego koń Krechowiak okryty kirem.

24 sierpnia 1921 zwłoki pułkownika przewieziono do kościoła św. Krzyża w Warszawie i tu odbył się powtórny uroczysty pogrzeb[8]. Trumna spoczęła w podziemiach kościoła.

Bolesław Mościcki był wujem Zdzisława Wilhelmiego.

Upamiętnienie edytuj

Imieniem Bolesława Mościckiego nazwano macierzysty 1 Pułk Ułanów Krechowieckich im. Pułkownika Bolesława Mościckiego.

Jego życiorys opisał Karol Koźmiński w książce pt. Kamienie na szaniec, wydanej w 1937[9].

Ordery i odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. Niektóre źródła podają rok 1882
  2. Marek Gałęzowski, Bolesław Mościcki, Bronisław Romer, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2021, s. 4, ISBN 978-83-8229-165-0, OCLC 1255213363 [dostęp 2022-03-21].
  3. Marek Gałęzowski, Bolesław Mościcki, Bronisław Romer, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2021, ISBN 978-83-8229-165-0 [dostęp 2022-05-09].
  4. Piotr Nehring, Bitwa pod Krechowcami. 400 ułanów przeciw wozom pancernym, czyli krechowiacy pułkownika Mościckiego, „wyborcza.pl”, 14 maja 2018 [dostęp 2018-05-15] (pol.).
  5. Bolesław Euzebiusz Mościcki, hasło z XXII tomu Polskiego Słownika Biograficznego autorstwa Mieczysława Wrzoska
  6. Bagiński 1920 ↓, s. 79.
  7. a b c Bagiński 1920 ↓, s. 230-233.
  8. a b c d e f Ogłoszenie. „Kurier Warszawski”. Nr 230, s. 11, 21 lipca 1921. 
  9. Co słychać w świecie kulturalnym. „Kamienie na szaniec”. 12 bohaterskich żywotów. „Dzień Dobry”. Nr 224, s. 7, 15 sierpnia 1939. 
  10. M.P. z 1930 r. nr 300, poz. 423.
  11. Tablica została zrekonstruowana, także ze szczątków tablicy zniszczonej przez hitlerowców i umieszczona w miejscu jej pierwotnego zawieszenia

Bibliografia edytuj