Bolesław Usow (ur. 18 sierpnia 1913[a] w Rypinie, zm. 30 lipca 1954 w Kwidzynie) – podporucznik Armii Krajowej, porucznik Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Bolesław Usow
Konar, Żar
porucznik porucznik
Data i miejsce urodzenia

18 sierpnia 1913
Rypin

Data i miejsce śmierci

30 lipca 1954
Kwidzyn

Przebieg służby
Lata służby

1939
1942–1945

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Armia Krajowa
Narodowa Organizacja Wojskowa
Narodowe Zjednoczenie Wojskowe

Jednostki

36 pułk piechoty
oddział partyzancki „Ojca Jana”

Stanowiska

zastępca dowódcy OP-44
dowódca OP-44
komendant Obwodu Jarosław NZW

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
(kampania wrześniowa)
działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce

Późniejsza praca

nadleśniczy

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari

Życiorys

edytuj

Syn Jana i Leokadii z domu Bonewicz. Ukończył szkołę powszechną w Brodnicy (1926) oraz gimnazjum w tym mieście (1934). Należał do Związku Harcerstwa Polskiego, w którym zdobył stopień instruktora. W latach 1934–1935 był słuchaczem Dywizyjnego Kursu Podchorążych Rezerwy 4 Dywizji Piechoty zorganizowanego przy 67 pułku piechoty[1]. Od 1935 studiował na Wydziale Leśnym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie[2]. Zmobilizowany podczas kampanii wrześniowej do 36 pułku piechoty, wziął udział w obronie stolicy[3].

Od końca 1939 zajmował stanowisko nadleśniczego w Hucie Krzeszowskiej (Ordynacja Zamojska). Wstąpił w struktury Armii Krajowej, w dniu 10 września 1943 aresztowany przez Gestapo i uwięziony w Biłgoraju. Torturowany w śledztwie, został uwolniony 24 września tr. po rozbiciu więzienia przez oddział Armii Krajowej kpt. Tadeusza Sztumberg-Rychtera „Żegoty”. W grudniu 1943, po wyleczeniu ran, wstąpił do działającego w Lasach Janowskich oddziału NOW-AK „Ojca Jana” - kpt. Franciszka Przysiężniaka. W styczniu 1944 został zastępcą dowódcy tego oddziału, a w czerwcu tr. objął jego dowództwo[4]. Dowodził w większości akcji oddziału, w tym w bitwie na Porytowym Wzgórzu[b]. 15 czerwca 1944 wyprowadził z niemieckiego okrążenia blisko 2,5 tysiąca partyzantów AK, AL i radzieckich. Po wkroczeniu Armii Czerwonej rozwiązał oddział (lipiec 1944), a sam pozostawał w dyspozycji Komendy Okręgu NOW[5]. W lutym 1945 awansowany do rangi porucznika, objął stanowisko komendanta Obwodu Jarosław Narodowego Zjednoczenia Wojskowego[c][6][4].

Unikając aresztowania wyjechał do Kwidzyna i został nadleśniczym Lasów Państwowych. Schwytany przez funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa w lutym 1946 i uwięziony w Lublinie. Zwolniony po dwóch tygodniach wskutek interwencji mieszkańców Huty Krzeszowskiej i płk. Mikołaja Kunickiego „Muchy” - dowódcy oddziału partyzanckiego, z którym wcześniej współdziałał. Powrócił do Kwidzyna, w 1948 ukończył studia na SGGW uzyskując tytuł inżyniera leśnika. Zginął tragicznie - potrącony przez samochód, gdy motocyklem wracał z pracy w terenie. Okoliczności tej tragedii nie zostały nigdy wyjaśnione. Spoczął w grobie rodzinnym na cmentarzu parafialnym św. Jakuba w Toruniu, nie założył rodziny[5]. W dniu 3 maja 1944 odznaczony Orderem Virtuti Militari 5 klasy - za walkę w szeregach Armii Krajowej[d][7].

14 czerwca 2022 roku w 78. rocznicę walk partyzanckich na Porytowym Wzgórzu w lasach janowskich została odsłonięta tablica upamiętniająca żołnierzy oddziału partyzanckiego NOW-AK ppor. Bolesława Usowa "Konara", którzy w czerwcu 1944 roku wzięli udział w bitwie z wojskami niemieckimi na Porytowym Wzgórzu[8].

Odznaczenia

edytuj
  1. Część źródeł podaje, że Bolesław Usow urodził się w dniu 18 lipca 1913 roku.
  2. Była to największa bitwa partyzancka na terenach polskich, która rozegrała się w dniach 13-15 czerwca 1944 roku i była wynikiem niemieckiej operacji Sturmwind I.
  3. Narodowa Organizacja Wojskowa współutworzyła wraz z częścią NSZ (scaloną z AK) Narodowe Zjednoczenie Wojskowe.
  4. Weryfikacja tego odznaczenia dokonana została przez londyńskie Koło Byłych Żołnierzy AK już po śmierci Bolesława Usowa.

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj