Bonapartyzm

tradycja polityczna zapoczątkowana przez Napoleona I

Bonapartyzm – XIX-wieczna francuska frakcja polityczna; także monarchistyczna ideologia polityczna, inspirowana dokonaniami Napoleona I.

Herb I Cesarstwa Francuskiego

Charakterystyka edytuj

Początek bonapartyzmu wiąże się z obaleniem Dyrektoriatu 9 listopada 1799. Napoleon, skupiając w swym ręku władzę, godził jedynowładztwo z koncepcjami rewolucyjnymi. Odwoływał się do woli narodu, uznając się reprezentantem jego dążeń (na początku jako konsul, a następnie cesarz). Bonapartyzm to odrzucenie parlamentaryzmu na rzecz władzy cesarza, który stoi na czele rządu[1].

Bonapartyzm w węższym sensie to frakcja polityczna dążąca do wskrzeszenia we Francji cesarstwa pod rządami rodziny Napoleona Bonaparte i jego bratanka Ludwika (Napoleona III). Bonapartyzm w szerszym sensie to ideologia polityczna głosząca potrzebę istnienia scentralizowanej, silnej nowoczesnej monarchii, która stawia sobie za zadanie odpowiadać potrzebom ludu[potrzebny przypis].

Bonapartyzm rozwinął się po 1815 wśród licznych we Francji zwolenników Napoleona I, którzy nigdy nie zaakceptowali klęski pod Waterloo i postanowień kongresu wiedeńskiego[potrzebny przypis].

Marksizm edytuj

Karol Marks poświęcił swoje dwie prace 18 brumaire’a Ludwika Bonaparte oraz Walki klasowe we Francji, 1848-1850 analizie zmagań politycznych we Francji w połowie XIX wieku. Marks zastosował w tych pracach termin Bonapartyzm w odniesieniu do sytuacji, w której rewolucja zostaje przejęta przez kontrrewolucyjnego przywódcę wojskowego (lub ich grupę), co doprowadza do zniekształcenia jej pierwotnych celów i wykorzystania jej dynamiki na rzecz osiągnięcia przez przywódcę swoich osobistych celów. Marks twierdził, że tego typu mechanizm wystąpił w przypadku przejęcia i ucementowania władzy zarówno przez Napoleona I, jak i Napoleona III Bonaparte[2]. Lew Trocki analizując przebieg rewolucji październikowej oraz jej późniejsze dzieje, przedstawiał Józefa Stalina jako Bonapartystę, odwołując się do terminu wprowadzonego przez Marksa[3][4].

Przypisy edytuj

  1. J.M. Majchrowski, Bonapartyzm, [w:] Słownik historii doktryn politycznych, red. M. Jaskólski, t. 1, Warszawa 1997, s. 252.
  2. Karol Marks, 18 brumaire'a Ludwika Bonaparte, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2011, ISBN 978-83-62467-35-8, OCLC 803635951 [dostęp 2022-10-16].
  3. Państwo radzieckie a kwestia termidora i bonapartyzmu, www.marxists.org [dostęp 2022-10-16].
  4. Leon Trotsky: Bonapartist Philosophy of the State (1939), www.marxists.org [dostęp 2022-10-16].

Pretendenci do tronu Francji z rodziny Bonaparte edytuj

Zobacz sekcję Pretendenci z domu Bonaparte w haśle Pretendenci do tronu Francji.

Bibliografia edytuj

  • Bluche, Frédéric, Le Bonapartisme, collection Que sais-je ?, Paris, Presses universitaires de France, 1981.
  • Choisel, Francis, Bonapartisme et gaullisme, Paris, Albatros, 1987.

Zobacz też edytuj

Linki zewnętrzne edytuj