Borek (powiat wolsztyński)
Borek – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, w gminie Przemęt.
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
115[2] |
| Strefa numeracyjna |
65 |
| Kod pocztowy |
64-234[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PWL |
| SIMC |
0375303 |
Położenie na mapie gminy Przemęt  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wolsztyńskiego  | |
 52°02′23″N 16°24′22″E/52,039722 16,406111[1]
| |
Położenie edytuj
Miejscowość Borek położona jest w południowo-wschodnim pasie wysoczyznowym, na skraju dwóch dużych rejonów: Wysoczyzny Leszczyńskiej i Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej. Administracyjnie należy do Gminy Przemęt w powiecie wolsztyńskim, Województwo wielkopolskie. Gmina Przemęt wraz z Borkiem zlokalizowana jest na granicy Pojezierza Lubuskiego i Pojezierza Wielkopolskiego.
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0375266 | Brzeźniak | część wsi |
Przyroda edytuj
Powierzchnia wsi składa się z:
- gruntów ornych – 129,6 ha
- łąk – 6 ha
- pastwisk – 12 ha
- lasów – 41 ha
- sadów – 1,2 ha
Ukształtowanie terenu jest wynikiem ostatniego zlodowacenia. Podczas wycofywania się, lodowiec pozostawił naniesione duże masy materiału, są to przede wszystkim piaski i żwiry. Spowodowało to powstanie moreny dennej i czołowej, w postaci drobnych pagórków. Miejscowość ma charakter rolniczy. Grunty orne IV-VI klasy bonitacyjnej.
Borek leży blisko granicy Przemęckiego Parku Krajobrazowego. Borek nie posiada bogatych złóż surowców mineralnych, na uwagę zasługują jednak kopaliny piasku i żwiru. W okolicach występuje fauna łowna: sarny, jelenie, dziki, zające, bażanty, kuropatwy, lisy.
Historia edytuj
Pierwsze wzmianki o wsi Borek pochodzą z roku 1394. Od końca XIV wieku miejscowość stanowiła własność rodziny Borkowskich. W zapiskach z roku 1510 wymieniana jest jako opustoszała wieś, należąca do szlachcica Brzoskiego. Istniał wtedy także dwór dziedzica i folwark, który w wieku XIX należał do dóbr rycerskich Kluczewo i jego kolejnych właścicieli.
W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako folwark Borek należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kosten rejencji poznańskiej[7]. Borek należał do okręgu wielichowskiego tego powiatu i stanowił część majątku Kluczewo, którego właścicielem był wówczas Quos[7]. Według spisu urzędowego z 1837 roku folwark Borek liczył 23 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 4 dymy (domostwa)[7].
Folwark został sprzedany prawdopodobnie po I wojnie światowej i przekształcony w indywidualne gospodarstwo rolne.
W roku 1913 powierzchnia folwarku wynosiła 174,1 ha (w tym 140,8 ha pól, 13,9 ha łąk, 12,1 ha pastwisk, 7,1 ha wód). Prowadzono wówczas hodowlę 7 koni, 14 krów i 13 świń.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa leszczyńskiego.
Folwark edytuj
Zespół folwarczny usytuowany jest ok. 2 km na północny wschód od wsi Kluczewo, po północnej stronie drogi do wsi Sączkowo. Podwórze zachowało się w niezmienionym kształcie, zabudowania przez wieki uległy kilkakrotnej przebudowie. W pierzei południowej wznosi się dom mieszkalny pracowników folwarku z 2 połowy XIX wieku, murowany z cegły, parterowy, z mieszkalnym poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym pokrytym dachówką ceramiczną. Elewacje są tynkowane, z zachowanymi częściowo detalami (boniowaniem w narożnikach i opaskami wokół otworów okiennych). W pierzei wschodniej zachowała się stodoła z końca XIX wieku, murowana z cegły, nakryta dachem dwuspadowym, na planie prostokąta, pierwotnie z podwójnym klepiskiem pośrodku. Stodoła nie jest tynkowana, urozmaicona jedynie romboidalnymi, ażurowymi otworami wentylacyjnymi. W pierzejach północnej i zachodniej wznoszą się budynki współczesne. Od strony drogi zachowało się ogrodzenie z murowanych ceglanych słupów, oddzielonych drewnianym płotem.
Brzeźniak (niem. Brzesniak) edytuj
W chwili obecnej do sołectwa Borek należy również folwark Brzeźniak (do roku 2000 należący do Barchlina). Znajduje się tam folwark polny istniejący już w roku 1772, należący do majątku Popowo Stare i jego kolejnych właścicieli. Wówczas na terenie folwarku znajdowało się 97 owiec i 8 wołów. Folwark został prawdopodobnie sprzedany po I wojnie światowej i przekształcony w indywidualne gospodarstwo rolne. Zespół folwarczny położony jest ok. 2,5 km na północny wschód od Barchlina i ok. 1 km na wschód od Borku. W zapiskach z roku 1831 uwidacznia się zarys kilku swobodnie rozmieszczonych budynków. W końcu XIX wieku pozostały jedynie 3 budynki (dawne zabudowania folwarku zostały rozebrane przez późniejszych właścicieli). Do dnia dzisiejszego zachował się jedynie niewielki parterowy budynek mieszkalny, murowany z kamienia polnego i cegły, o elewacjach licowanych kamieniem. Naroża oraz wąskie poziome pasy wykonane zostały z kamienia, reszta ściany oraz szczyty z cegły. Budynek kryty jest dachem dwuspadowym pokrytym dachówką.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 8229
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 79 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. (pol.).
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 213.
Bibliografia edytuj
- Goszczyńska J.: Majątki Wielkopolskie, tom V, Powiat Kościański, Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie, 1998