Boris Gaponow
Boris (Dow) Pantielejmonowicz Gaponow, ros. Борис Пантелеймонович Гапонов, gruz. ბორის გაპონოვი, hebr. דב גפונוב (ur. 20 lutego 1934 w Eupatorii, zm. 25 lipca 1972 w Ramat Gan[1]) – żydowski poeta, tłumacz literatury gruzińskiej i rosyjskiej, leksykograf języka hebrajskiego[2].
 Pomnik Borisa Gaponowa przy wejściu do Wielkiej Synagogi w Kutaisi | |
| Data i miejsce urodzenia |
20 lutego 1934 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
25 lipca 1972 |
Życiorys edytuj
Urodził się w Eupatorii na Krymie. Gdy miał 7 lat, jego rodzina ewakuowała się do Kutaisi, uciekając przed wojną[2]. Rodzice Gaponowa byli komunistami. Od dziadka, rabina, nauczył się podstaw języka hebrajskiego – gramatyki i alfabetu[3]. Następnie uczył się hebrajskiego samodzielnie, z audycji radiowych i różnych publikacji, które udawało mu się zdobyć[3].
Szkołę średnią ukończył w 1953[1]. W 1956 zaczął studiować język perski w Instytucie Języków Orientalnych w Moskwie, jednak ze względu na trudną sytuację materialną zmuszony był wkrótce przerwać studia. Zatrudnił się jako współpracownik literacki gazety zakładowej wydawanej w fabryce samochodów w Kutaisi[2].
U progu lat 60. zaczął tłumaczyć na hebrajski poezję rosyjską i gruzińską[2]. W 1964 napisał do izraelskiego poety Abrahama Szlonskiego list z prośbą o przesłanie mu egzemplarza dokonanego przezeń przekładu dzieł Puszkina. Szlonski wysyłał do Gaponowa również inne książki po hebrajsku[3].
W 1969 ukazał się w Izraelu, dokonany przez Gaponowa, przekład Rycerza w tygrysiej skórze – gruzińskiego eposu narodowego autorstwa Szoty Rustawelego. Przekład został wyróżniony prestiżową Nagrodą im. Saula Czernichowskiego, jednak władze radzieckie nie zezwoliły Gaponowowi na wyjazd w celu odebrania nagrody[3].
Wkrótce Gaponow zapadł na ciężką chorobę[3]. Po przejściu w Leningradzie operacji usunięcia guza mózgu pozwolono mu wyjechać z ZSRR i 27 maja 1971 przybył razem z matką do Izraela. Pozostałe miesiące życia spędził w szpitalu, nigdy nie odzyskawszy zdolności mówienia. W tym czasie ukończył hebrajski przekład powieści Lermontowa Bohater naszych czasów[4].
Obok twórczości poetyckiej i translatorskiej zajmował się również pracą naukową. W 1969 wygłosił w Leningradzie odczyt poświęcony motywom biblijnym w twórczości Rustawelego (opublikowany pośmiertnie w 1979). Przez 15 lat pracował nad słownikiem frazeologicznym języka hebrajskiego. Był członkiem Izraelskiej Akademii Nauk[5].
Pisał również wiersze w języku rosyjskim[2].
Nagrody edytuj
W 1969 za przekład Rycerza w tygrysiej skórze otrzymał Nagrodę im. Saula Czernichowskiego. W 1972 otrzymał Nagrodę Prezydenta Izraela. W 1989 został pośmiertnie uhonorowany gruzińską Nagrodą Państwową im. Szoty Rustawelego[1].
Upamiętnienie edytuj
W 1989 imię Gaponowa nadano ulicy w Kutaisi[5]. W pobliżu wejścia do Wielkiej Synagogi w Kutaisi znajduje się pomnik poety w formie ławeczki pomnikowej.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Biographical Dictionary of Georgia: ბორის გაპონოვი. National Parliamentary Library of Georgia. [dostęp 2016-08-25]. (gruz.).
- ↑ a b c d e Гапонов Борис. Электронная Еврейская Энциклопедия. [dostęp 2016-08-25]. (ros.).
- ↑ a b c d e Boris Gaponov, 38, translator, dies. New York Times, 26 lipca 1972. [dostęp 2016-08-25]. (ang.).
- ↑ Boris Gaponov, Prize Winning Poet, Dead at 38. Jewish Telegraphic Agency, 26 lipca 1972. [dostęp 2016-08-25]. (ang.).
- ↑ a b Dawit Berdzeniszwili: ბორის გაპონოვი (დოვ) (1934-1972). Nateba.net. [dostęp 2016-08-25]. (gruz.).