Boromeuszki

Boromeuszki, Kongregacja Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza – żeńskie zgromadzenie zakonne na prawie papieskim założone w 1652 roku przez Emanuela Chauvenela, z woli Josepha Chauvanela.

Boromeuszki

Pełna nazwa	Kongregacja Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza
Skrót zakonny	SCB
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Założyciel	Emmanuel Chauvenel
Data założenia	18 czerwca 1652
Data zatwierdzenia	1652

Różne gałęzie boromeuszek, tworzące federację, prowadzą działalność charytatywną m.in. w Niemczech, Austrii, Rumunii, Izraelu, Włoszech, Zambii i Egipcie. W Polsce działa gałąź trzebnicka (Kongregacja Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza w Trzebnicy) oraz gałąź mikołowska (Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza w Mikołowie).

Boromeuszki w Polsce

Kaplica Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego sióstr Boromeuszek w Bytomiu (2018)

W połowie XIX w. niemieckie boromeuszki przybyły na tereny Śląska przynależące wtedy do państwa pruskiego. Pierwszą ich placówką był dom w Nysie, gdzie podjęły pracę w szpitalu biskupim przy kościele św. Apostołów Piotra i Pawła. Intensywny rozwój Zgromadzenia spowodował ustanowienie niezależnego Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza na Śląsku z domem macierzystym w Nysie (1857). Pierwszą przełożoną generalną została M. Helena Tichy (1822–1886). W 1871 r. Dom Generalny sióstr został przeniesiony z Nysy do Trzebnicy.

W 1900 roku Maria Kasch (1855–1936) przekazała na własność zakonu swój dom rodzinny w Dąbrówce Wielkiej siostrom boromeuszkom w Trzebnicy na podstawie umowy spisanej z przełożoną M. Alojzją. Boromeuszeki wprowadziły się do posiadłości Marii Kasch 5 września 1900 roku, gdzie przebywają do dzisiaj. W roku 1903 dom został przystosowany do potrzeb nowo powstałego zgromadzenia zakonnego dzięki pomocy materialnej mieszkańców wsi. W 1911 roku Maria Kasch wróciła do dawnej posiadłości rodzinnej w Dąbrówce Wielkiej, gdzie przebywała wraz z siostrami do swojej śmierci.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości powstała w 1923 r. prowincja polska (zależna od generalatu w Trzebnicy). Zarząd prowincji mieścił się początkowo w Cieszynie, a od 1931 r. w Rybniku. Prowincja w 1939 r. utworzyła Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza z Domem Generalnym w Mikołowie.

Boromeuszki w Prusach i w Niemczech

Siostry Boromeuszki od roku 1861 były rezydentkami Klasztoru St. Aloysiusstift (St. Aloysius-Stift). Klasztor ten założony w 1857 w Grünhoff przez Ludolpha von Beckedorffa, podległy biskupom wrocławskim, był pierwszym na Pomorzu Zachodnim żeńskim klasztorem katolickim od czasu reformacji i po przyjęciu na Sejmiku trzebiatowskim luteranizmu jako religii panującej na Pomorzu i drugim, po kaplicy na Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie w drugiej połowie XIX w. najważniejszym ośrodkiem życia religijnego katolików w Prusach, a następnie w Niemczech. Klasztor istniał do wkroczenia Armii Czerwonej w 1945, a cały zespół klasztorny wraz z kościołem został rozebrany w 1954.

Afera w Specjalnym Ośrodku Wychowawczym w Zabrzu

Przy okazji skazania dwóch wychowanków Ośrodka prowadzonego przez boromeuszki trzebnickie za gwałt i morderstwo Mateusza Domaradzkiego przez innego wychowanka ośrodka, wyszły na jaw nieprawidłowości w Ośrodku. Zgromadzenie Sióstr nie zapewniło odpowiedniej kontroli ośrodka, gdzie od lat 70. XX wieku, dzieci były terroryzowane poprzez zastraszenie, system kar cielesnych i przyzwolenie dokonywania gwałtów na młodszych. Powstała w ten sposób „pętla przemocy” gdzie starsze dzieci, same molestowane w dzieciństwie, przy przyzwoleniu zakonnic napastowały seksualnie młodsze. Ośrodek nie był kontrolowany przez kuratorium aż do roku 2007. W tymże roku w ośrodku mieszkało około 60 dzieci, dziewczynek i chłopców w wieku od 2 do 18 lat, a także osoby zdrowe i niepełnosprawne umysłowo do 34 roku życia.

W 2011 roku dyrektorka Ośrodka za przemoc fizyczną, psychiczną i pomoc w gwałtach, siostra Agnieszka F. (imię zakonne Bernadetta), została prawomocnie skazana na dwa lata pozbawienia wolności i odbyła karę w więzieniu. Ośrodek nie został zamknięty. Zgromadzenie Sióstr nie przedstawiło publicznie programu naprawczego i nie wiadomo, w jaki sposób ośrodek miał być kontrolowany bowiem zapisy konkordatu wykluczały kontrolę instytutów zakonnych przez instytucje świeckie.

Decyzją Zarządu Kongregacji Sióstr Boromeuszek w Trzebnicy Specjalny Ośrodek Wychowawczy w Zabrzu został ostatecznie zamknięty dopiero z końcem sierpnia 2015 r.. Przeprosiny za cierpienie podopiecznych ośrodka złożyły siostry boromeuszki i wystosowała Przełożona Generalna Zgromadzenia Sióstr Boromeuszek siostra Claret Król.

Film

Na kanwie wydarzeń, które przez ponad 30 lat miały miejsce w ośrodku w Zabrzu planowano nakręcenie filmu fabularnego. Podstawą do napisania scenariusza miała być książka Justyny Kopińskiej z 2015 roku „Czy Bóg wybaczy siostrze Bernadetcie?” Rolę przełożonej Bernadetty miała zagrać Agata Buzek, a reżyserem miał być Borys Lankosz.

W październiku 2020 ukończono dwuczęściowy film dokumentalny „Dzieci siostry Bernadetty”. Pierwsza część opowiada o gwałcie i morderstwie ośmioletniego Mateusza z Rybnika. Zbrodni dokonali byli wychowankowie ośrodka prowadzonego przez zakonnice. Druga część to głównie zbiór wstrząsających relacji innych podopiecznych placówki z Zabrza.

Linki zewnętrzne

• Strona siedziby Federacji Sióstr Boromeuszek w Nancy (fr.)
• Boromeuszki trzebnickie
• Boromeuszki mikołowskie