Borownica (województwo podkarpackie)
Borownica – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Bircza, na zachodnim skraju Pogórza Przemyskiego[5][6].
| wieś | |
.jpg) Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa z roku 1892 w Borownicy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
16 |
| Kod pocztowy |
37-751[4] |
| Tablice rejestracyjne |
RPR |
| SIMC |
0599050[5] |
Położenie na mapie gminy Bircza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu przemyskiego  | |
 49°42′23″N 22°18′55″E/49,706389 22,315278[1]
| |
Do 1914 miejscowość leżała w powiecie sanockim, w powiecie podatkowym Bircza, w austriackiej prowincji Galicja. Do II wojny światowej wieś byłą przysiółkiem Jawornika Ruskiego.
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie przemyskim.
Demografia edytuj
- 1926 – 14 grekokatolików
- 1938 – 30 grekokatolików
Historia edytuj
Wieś powstała w XVII wieku jako osada przy istniejącej tu hucie szkła, która działała jeszcze w drugiej połowie XIX wieku. Początkowo była własnością Romualda Tergonde. W XVIII i XIX wieku przybyło tu wielu osadników niemieckich, którzy ulegli stopniowej asymilacji i polonizacji. W połowie XIX wieku właścicielem posiadłości tabularnej Ulucz z Borownicą, Hłomczą i Chruszczówką był Teodor Ternonde[7]. Na początku XX wieku mieszkańcy zbudowali w dolnej części wsi murowany kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Parafia w Borownicy należy do dekanatu Bircza[8].
II wojna światowa edytuj
12 września 1939 17 Pułk Piechoty Ziemi Rzeszowskiej pod dowództwem płk. dypl. Beniamina Kotarby (bez I batalionu) zajął Borownicę wypierając z niej żołnierzy niemieckiej 2 Dywizji Górskiej. Niemcy po otrzymaniu posiłków otoczyli 17 pp. Próba przebicia do lasów na północ Borownicy nie powiodła się. Pułk został rozbity. Część żołnierzy rozproszyła się, a część dostała do niewoli. Pod przysiółkiem Czarny Potok poległ między innymi dowódca pułku. Tak zakończyła się historia pułku powstałego w 1918 roku. W walkach 17 pp wzięła udział także 2 Kompania „Sławsko” Pułku KOP „Karpaty I” pod dowództwem kpt. Tadeusza Gawdzika, tracąc w niej 60% swego stanu osobowego.
12 lipca 1944 roku został zamordowany przez bojówkę UPA administrator parafii w Borownicy, ks. Józef Kopeć.[9]
20 kwietnia 1945 oddziały Samoobronnych Kuszczowych Widdiłów dowodzone przez Mychajłę Dudę „Hromenkę” i Stepana Stebelskiego „Chrina” zabiły w Borownicy ponad 60 Polaków i spaliły większość zabudowy. Zbrodnia miała być odwetem za grabieże i morderstwa ukraińskiej ludności cywilnej dokonywane przez milicjantów z miejscowego posterunku Milicji Obywatelskiej, w którym zastępcą dowódcy był były partyzant AL Jan Kotwicki ps. „Ślepy”. Kilkudziesięciu Polakom, których sprawcy złapali w lesie, oświadczono, że był to odwet za ataki na Ukraińców, w tym za zbrodnię w Pawłokomie. Z rozkazu „Hromenki” mężczyzn oddzielono od kobiet i dzieci i rozstrzelano[10][11][12][13].
Ci, którzy przeżyli, przenieśli się m.in. do wsi Dobra, Witryłów, Końskie. Polacy powrócili do Borownicy w 1947 roku i odbudowali wieś[10].
W Borownicy znajduje się pomnik upamiętniający tę zbrodnię.
Znane osoby związane z wsią edytuj
- Julian Stańczak - malarz
- Adolf Milczanowski - rzeźbiarz ludowy
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 9098
- ↑ Wieś Borownica w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-04-07], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-04-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 82 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 230.
- ↑ Parafia na stronie diecezji. [dostęp 2017-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-25)].
- ↑ Ks. Józef Kopeć - ku pamięci. Ogrody Wspomnień. Cmentarz Internetowy [online], www.ogrodywspomnien.pl [dostęp 2022-10-01].
- ↑ a b Artur Brożyniak: Zagłada Borownicy 20 Kwietnia 1945 r.. horyzont-podkarpacki.pl, 2014-04-25. [dostęp 2015-03-14]. (pol.).
- ↑ Grzegorz Motyka, Od rzezi wołyńskiej do akcji „Wisła”, Kraków 2011, ISBN 978-83-08-04576-3, s. 365-366
- ↑ Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich na ludności cywilnej w południowo-wschodniej Polsce (1942–1947), Zdzisław Konieczny (red.), Maciej Dalecki, Przemyśl: „San Set”, 2001, s. 135-136, ISBN 83-88417-19-3, OCLC 830263344.
- ↑ Bogdan Huk (red.), Закерзоння. Спомини вояків УПА, t. IV s. 204-206, Warszawa 1998, ISBN 83-906203-6-7