Wikipedia

Borysław

miasto na Ukrainie w obwodzie lwowskim

Borysław (ukr. Борислав) – miasto na Ukrainie, w obwodzie lwowskim miasto wydzielone z rejonu drohobyckiego, nad rzeką Tyśmienicą.

Borysław
Борислав
Ilustracja
Szyby naftowe w Borysławiu w okresie II Rzeczypospolitej (1920r.)
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 lwowski

Burmistrz

Ihor Jaworski

Powierzchnia

37 km²

Wysokość

308–641 m n.p.m.

Populacja (2019)
• liczba ludności


33 537[1]

Nr kierunkowy

+380 3248

Kod pocztowy

82300-82302

Tablice rejestracyjne

(UA) BC

Położenie na mapie obwodu lwowskiego
Mapa konturowa obwodu lwowskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Borysław”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, blisko lewej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Borysław”
Ziemia49°17′N 23°25′E/49,283333 23,416667
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Ośrodek wydobycia ropy, gazu ziemnego i ozokerytu; przemysł chemiczny, porcelanowy, spożywczy i wytwórnia sztucznych diamentów. Węzeł drogowy.

Historia edytuj

Wzmiankowany w 1387, od XIV wieku w granicach Królestwa Polskiego, następnie wraz z Koroną w Rzeczypospolitej. Po I rozbiorze Polski (1772) wcielone do monarchii Habsburgów, pozostawało w jej składzie na terytorium kraju koronnego Galicji do upadku Austro-Węgier (1918).

 
Szyby kopalni wydobywających „olej skalny”

W drugiej połowie XIX w. centrum przemysłu naftowego, potem także eksploatacji gazu ziemnego (Borysławskie Zagłębie Naftowe). Praktyczna Szkoła Wiercenia Kanadyjskiego, która istniała w Ropiance w latach 1885–1888, w 1888 r. przeniesiona została do Wietrzna, a w 1896 r. do Borysławia, gdzie od 1886 r. działała Szkoła Górnicza. W krótkim czasie w rejonie Borysławia wyrosło kilkanaście tysięcy szybów naftowych i powstało blisko tysiąc zajmujących się ich eksploatacją przedsiębiorstw zatrudniających ponad dziesięć tysięcy osób[2]. W 1898 w mieście odsłonięto pomnik poświęcony Adamowi Mickiewiczowi. Ośrodek polskiego ruchu socjalistycznego (PPSD).

Pod koniec XIX w. istniejąca w Borysławiu mała drewniana kapliczka była za mała dla wzrastającej liczy wiernych obrządku rzymskokatolickiego. Wzniesiono więc nowy kościół, który poświęcono w 1902 r. W tym samym roku powstała przy nim parafia św. Barbary, wyodrębniona z parafii św. Bartłomieja w Drohobyczu[3][4].

Od 1 listopada 1918 do maja 1919 Borysław był pod administracją ZURL, od maja 1919 do 14 marca 1923 pod administracją tymczasową Polski, zatwierdzoną przez paryską konferencję pokojową 25 czerwca 1919. Suwerenność Polski na terytorium Galicji Wschodniej Rada Ambasadorów uznała 15 marca 1923.

1930 r.

 
Herb Borysławia z okresu międzywojennego
 
5% obligacja na 500 franków, na okaziciela, serii B, rok 1920

Od 15 marca 1923 do 16 sierpnia 1945 w granicach Polski w woj. lwowskim. 14 czerwca 1930 roku do Borysławia włączono miasto Tustanowice oraz gminy podmiejskie: Mraźnica, Bania Kotowska, i Hubicze[5][6]. W 1931 Borysław zamieszkiwało 41 683 osób, czyniąc go szóstym (po Lwowie, Wilnie, Stanisławowie, Grodnie i Brześciu) najludniejszym spośród utraconych przez Polskę 14 lat później.

Ze względu wzrost ludności rzymskokatolicka parafia zbudowała kościoły filialne w Mraźnicy[7] (1934) i w Hubiczach (1936)[8]. W latach 1932–1935 wikariuszem parafii był ks. Władysław Findysz, ogłoszony błogosławionym Kościoła katolickiego w 2005 r[9].

We wrześniu 1939 r. nacjonaliści ukraińscy zamordowali 5 żołnierzy z tutejszego batalionu Obrony Narodowej oraz 5 innych polskich żołnierzy. Do końca wojny z rąk banderowców na tym terenie zginęło łącznie ok. 70 Polaków[10].

Po agresji ZSRR na Polskę miasto znalazło się pod sowiecką okupacją. Nastąpiły aresztowania elit miasta przez NKWD i deportacje ludności, głównie polskiej, w głąb ZSRR. Po ataku III Rzeszy na ZSRR funkcjonariusze NKWD zamordowali w miejscowym areszcie co najmniej kilkadziesiąt osób (głównie Ukraińców, lecz również Polaków)[11][12].

Osobne artykuły: Represje ZSRR wobec Polaków i obywateli polskich 1939–1946 i Masakra w areszcie w Borysławiu.

1 lipca 1941 do miasta wkroczyły oddziały niemieckie. W dniach 2–3 lipca 1941 miejscowa ludność urządziła pogrom, w którym zginęło co najmniej 250 Żydów[13]. W okresie niemieckiej okupacji miasto zostało włączone administracyjnie do Dystryktu Galicja Generalnego Gubernatorstwa. W latach 1941–1943 okupacyjne władze niemieckie niemal całkowicie eksterminowały ludność żydowską Borysławia, która na początku okupacji liczyła ok. 13 tys. osób. Z tej liczby przeżyło ok. 400 osób, w tym m.in. rodzina Szewacha Weissa[14].

7 sierpnia 1944 miasto zostało ponownie okupowane przez Armię Czerwoną (oddziały 4 Frontu Ukraińskiego)[15].

Po konferencji jałtańskiej (4–11 lutego 1945), wyłoniony w konsekwencji jej ustaleń Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej podpisał 16 sierpnia 1945 umowę z ZSRR, uznając nieco zmodyfikowaną linię Curzona za wschodnią granicę Polski, w oparciu o porozumienie o granicy zawarte pomiędzy PKWN i rządem ZSRR 27 lipca 1944. W konsekwencji umowy Borysław i wschodnią część województwa lwowskiego włączono do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w ramach ZSRR.

W latach 1944–1946 władze sowieckie przeprowadziły wobec Polaków akcje wysiedleńczą, oraz pozbawiły wiernych obu rzymskokatolickich świątyń znajdujących się przed II wojną w Borysławiu.

Po rozpadzie ZSRR miasto administracyjnie weszło w skład Ukrainy. Kościoły rzymskokatolickie nie zostały zwrócone wiernym, a przekazane cerkwi greckokatolickiej i prawosławnej. W 2012 roku oddano do użytku nowo wybudowany – ze składek darczyńców polskich i polonijnych – kościół rzymskokatolicki św. Barbary.

28 lutego 2011 Rada Miejska Borysławia nadała honorowe obywatelstwo miasta Borysławia Stepanowi Banderze, Romanowi Szuchewyczowi i Jewhenowi Konowalcowi[16]. W mieście znajduje się także wybudowany w 1998 roku z inicjatywy samorządowych władz ukraińskich pomnik Stepana Bandery[17].

W Borysławiu działa oddział Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej[18]. W 1998 r. poświęcono przebudowaną z magazynu rzymskokatolicką kaplicę Matki Bożej Nieustającej Pomocy, która spłonęła w 2005 r. W następnym roku zaczęła się budowę nowego kościoła, który 22 września 2013 r. konsekrował arcybiskup lwowski Mieczysław Mokrzycki. Parafię obsługują księża redemptoryści z parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Truskawcu[19]. Przy kościele działa wspólnota sióstr służebniczek starowiejskich[20].

Gospodarka edytuj

W mieście rozwinął się przemysł chemiczny, porcelanowy, obuwniczy, spożywczy oraz drzewny[21].

Sport edytuj

Do 1939 roku w mieście działał klub piłkarski Strzelec Borysław.

Ludzie związani z Borysławiem edytuj

Zobacz też kategorie: Ludzie związani z Borysławiem, Ludzie urodzeni w Borysławiu.

Urodzeni w Borysławiu edytuj

Związani z Borysławiem edytuj

Galeria edytuj

  •  

    Cerkiew greckokatolicka św. Anny (do 1945 kościół św. Barbary)

  •  

    Dzwonnica przy greckokatolickiej cerkwi św. Anny

  •  

    Pomnik Adama Mickiewicza

  •  

    Pałac Kultury

  •  

    Muzeum

  •  

    Tablica w Starej Kopalni – Centrum Nauki i Sztuki w Wałbrzychu

Pobliskie miejscowości edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року. Державна служба статистики України. Київ, 2019. стор.49.
  2. ↑ Andrzej Wielocha, Przedwojenne Bieszczady, Gorgany i Czarnohora. Najpiękniejsze fotografie, Wydawnictwo RM, Warszawa 2013, s. 40.
  3. ↑ Pomóżmy w budowie nowej kaplicy w Borysławiu na Ukrainie, niedziela.pl [dostęp 2022-11-09] (pol.).
  4. ↑ Borysław, rkc.lviv.ua [dostęp 2022-11-09].
  5. ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 44, poz. 375.
  6. ↑ Rozszerzenie granic miasta Borysławia w powiecie drohobyckim, województwie lwowskiem. – Prawo.pl, prawo.pl [dostęp 2022-11-09].
  7. ↑ BORYSŁAW – Mrażnica. Dawny kościół pw. Chrystusa Króla (192? – 1934). Lwowski obw., Drohobycki r-n (miasta) | Kościoły i kaplice Ukrainy, rkc.in.ua [dostęp 2022-11-09].
  8. ↑ Kościół filialny, Borysław (Борислав) – 1941 rok, stare zdjęcia, fotopolska.eu [dostęp 2022-11-09].
  9. ↑ a b Instytut Pamięci Narodowej, Błogosławiony ks. Władysław Findysz Kapłan – męczennik 1907 – 1964, Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2022-11-09] (pol.).
  10. ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Wydawnictwo Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 175-176, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
  11. ↑ Bogdan Musiał: Rozstrzelać elementy kontrrewolucyjne. Brutalizacja wojny niemiecko-sowieckiej latem 1941 roku. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2001, s. 146–147. ISBN 83-88747-40-1.
  12. ↑ Jerzy Węgierski: Lwów pod okupacją sowiecką 1939–1941. Warszawa: Editions Spotkania, 1991, s. 277–278. ISBN 83-85195-15-7.
  13. ↑ Bogdan Musiał: op.cit. s. 168–169.
  14. ↑ Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Red. I.A. Altman, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6, s. 98–99.
  15. ↑ ВОВ-60 – Сводки. victory.mil.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-15)].
  16. ↑ Borysław honoruje liderów OUN.
  17. ↑ Pomniki Bandery (ukr.).
  18. ↑ Towarzystwo Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej.
  19. ↑ Poświęcenie kościoła parafialnego w Borysławiu, Prowincja Warszawska Redemptorystów, 24 września 2013 [dostęp 2022-11-09] (pol.).
  20. ↑ W Borysławiu otwarto wspólnotę Sióstr Służebniczek, Prowincja Warszawska Redemptorystów, 26 sierpnia 2013 [dostęp 2022-11-09] (pol.).
  21. ↑ Borysław, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-06-06].

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Borysław&oldid=71904737”