Brama Portowa w Szczecinie
Brama Portowa, hist. niem. Berliner Tor (Brama Berlińska) – jedna z bram miejskich Szczecina, zbudowana w stylu barokowym w latach 1725–1727 według projektu holenderskiego projektanta fortyfikacji Gerharda Corneliusa van Wallrawe (autora m.in. przebudowy twierdz kłodzkiej i magdeburskiej)[2].
 nr rej. A-790 z 11.06.1954[1] | |
 Brama Portowa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Architekt |
Gerhard Cornelius van Wallrawe |
| Ukończenie budowy | |
Położenie na mapie Szczecina  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
 53°25′30″N 14°33′00″E/53,425000 14,550000
| |
HistoriaEdytuj
Jest jedną z dwóch (obok Bramy Królewskiej) zachowanych do czasów współczesnych bram, będących pozostałością dawnych fortyfikacji pruskich. Zewnętrzna ściana bramy została ozdobiona przez francuskiego rzeźbiarza Bartholomé Damarta. Umieszczono tu tarczę z monogramem króla Fryderyka Wilhelma I, fundatora tego obiektu. W attyce tablica ze złoconym napisem w języku łacińskim, który informuje o prawach państwa brandenburskiego do Pomorza i Szczecina, ponieważ Fryderyk Wilhelm w 1719 kupił Szczecin od Szwedów za dwa miliony talarów:
|
Fridericvs Wilhelmvs•Rex Borrvssiæ•Dvcatum Stetinensem co oznacza: Fryderyk Wilhelm, Król Prus, zakupił Księstwo Szczecińskie, które przekazano elektorom brandenburskim i oddano w lenno książętom pomorskim, a które późniejszymi kolejami losu dostało się pod władzę Szwecji. W wyniku uczciwego układu i za uczciwą cenę pozyskał on je aż po Peene i ponownie włączył do swego państwa. W roku 1719 polecił wybudować tę Bramę Brandenburską. |
Nad inskrypcją znajduje się panorama miasta wraz z Viadrusem (bogiem rzeki Odry). Powyżej widnieje owalna tarcza z herbem Prus, zwieńczona królewską koroną. W latach 1976–2013 wewnątrz Bramy Portowej mieścił się sklep w z wyrobami artystycznymi Cepelia[3]. Obecnie (2015) wewnątrz Bramy mieści się teatr kameralny.
W latach 1902–1932 przed Bramą Portową stała fontanna z neobarokowym pomnikiem bogini Amfitryty dłuta berlińskiego rzeźbiarza Reinholda Felderhoffa. W czasie II wojny światowej w obawie przed zniszczeniem zdemontowano zdobione szczyty bramy i ukryto w Lesie Arkońskim, a samą bramę obsadzono bluszczem i tak przetrwała wojnę. Zdobione szczyty i ozdoby odnaleziono w roku 1957 i z powrotem zamontowano na bramę.
Przed II wojną światową brama nosiła nazwę Brama Berlińska (Berliner Tor), ponieważ przez tę bramę prowadziła droga ze Szczecina do Berlina.
Brama Portowa (Berlińska) znajduje się w rejestrze zabytków (nr rej. A-790 z 11.06.1954)[1].
ZdjęciaEdytuj
Zwieńczenie zachodniej fasady Bramy Portowej
Brama Portowa widziana od wschodu
Pomnik (z fontanną) Amfitryty stał przed Bramą Portową w latach 1902-1932
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 15 lutego 2023, s. 114 [dostęp 2015-09-18].
- ↑ Jan Iwańczuk: Brama Portowa. [w:] pomeranica.pl [on-line]. [dostęp 2016-10-12].
- ↑ Mariusz Rabenda: Cepelia zamyka sklep w Bramie Portowej. Co tam teraz będzie? [ZDJĘCIA]. Wyborcza.pl Szczecin. [dostęp 2015-04-17]. (pol.).