Bronisław Huberman
Bronisław Huberman (ur. 19 grudnia 1882 w Częstochowie, zm. 16 czerwca 1947[1] w Corsier-sur-Vevey) – polski skrzypek i pedagog żydowskiego pochodzenia. Należy do grona najwybitniejszych polskich skrzypków XX wieku.
Data i miejsce urodzenia |
19 grudnia 1882 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
16 czerwca 1947 |
Instrumenty |
skrzypce |
Zawód |
skrzypek |
Odznaczenia | |
Strona internetowa |
Życiorys
edytujBył synem zasymilowanych Żydów Jankiela (Jakuba) i Etli (Aleksandry) z domu Goldman (ur. 1863 we Włodawie). Naukę gry na skrzypcach rozpoczął pod kierunkiem M. Michałowicza i J. Rozena. Szybko zyskał opinię „cudownego dziecka” i rozpoczął błyskotliwą karierę. W 1892 r. podjął naukę gry na skrzypcach w Berlinie, pod kierunkiem światowej sławy pedagoga i skrzypka, Józefa Joachima. Już wtedy koncertował m.in. w Wiedniu, a rok później w Niemczech, Holandii, Belgii i Francji. Od swojego protektora i opiekuna, Jana hr. Zamoyskiego otrzymał skrzypce Gibson wykonane przez Stradivariusa.
W 1896 r. Huberman wykonał w Wiedniu koncert Brahmsa w obecności kompozytora. Rok później, po zagraniu serii koncertów w Europie, wyjechał do USA. Wkrótce stał się jednym z najbardziej znanych wirtuozów skrzypiec. Podejmował współpracę artystyczną m.in. z wiolonczelistą Pablo Casalsem i pianistą Ignacym Friedmanem. Wspólnie wykonali w 1927 r. komplet triów L. van Beethovena w ramach obchodów 100-lecia śmierci tego kompozytora.
Huberman był inicjatorem powołania Israel Philharmonic Orchestra w Tel Awiwie. Był także propagatorem idei Zjednoczonej Europy. Wygłaszał na ten temat odczyty i publikował artykuły. Zajmował się także działalnością pedagogiczną. Jego uczennicą była m.in. Irena Dubiska. Prowadził klasę mistrzowską w Akademie für Musik w Wiedniu.
Hubermanowi skradziono w roku 1936 skrzypce Stradivariusa Gibson ex Huberman z roku 1713 z garderoby artystów nowojorskiej Carnegie Hall. Złodziej, z zawodu wędrowny muzyk, zachował skradzione skrzypce do końca życia i dopiero na łożu śmierci przyznał się żonie do kradzieży. Skrzypce nabył w roku 2001 amerykański skrzypek Joshua Bell.
Rodzina
edytujJego żoną od 1910 była aktorka Elza Małgorzata Galafres (1879–1977), z którą miał syna Jana Bronisława (ur. 1911 w Wiedniu), oboje wyznania ewangelicko-reformowanego[2].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (28 kwietnia 1926)[3][4]
- Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja)[5]
Upamiętnienie
edytujW Częstochowie odbywa się Międzynarodowy Festiwal Wiolinistyczny im. Bronisława Hubermana.
Jego imieniem jest również nazwana Filharmonia Częstochowska.
Przypisy
edytuj- ↑ Dziennik Łódzki, 18 czerwca 1947 r., rok III, nr 164 (714).
- ↑ http://zamosc.ap.gov.pl/images/pliki/archiwariusz/2002/6-K%C4%99d-wirtuoz.pdf
- ↑ M.P. z 1926 r. nr 99, poz. 294 „za zasługi, położone na polu sztuki”.
- ↑ Polonia Restituta. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 101 z 6 maja 1926.
- ↑ Kronika Muzyczna, „Śpiewak” (R. 12, Nr 2), 1931, s. 24 .
Bibliografia
edytuj- Jan Prosnak, Huberman Bronisław (hasło), [w:] Słownik Muzyków Polskich, tom 1, red. J. M. Chomiński, PWM, Kraków 1964, s. 187–188.
- Zofia Helman, Huberman Bronisław (hasło), [w:] Encyklopedia Muzyczna PWM, część biograficzna, tom 4. - hij, red. E. Dziębowska, PWM, Kraków 1993, s. 312–313.
- Piotr Szalsza, Bronisław Huberman czyli pasje i namiętności zapomnianego geniusza, Muzeum Częstochowskie, Częstochowa 2001.
- Marian Fuks, Księga sławnych muzyków pochodzenia żydowskiego, Wydawnictwo „Sorus”, Żydowski Instytut Historyczny, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań – Warszawa 2003, s. 152–154.
- Polski Słownik Judaistyczny. Dzieje. Kultura. Religia. Ludzie, tom 1, red. Z. Borzymińska i R. Żebrowski, wyd. Prószyński i Spółka, Warszawa 2003, s. 620.
Linki zewnętrzne
edytuj- Bronisław Huberman, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-22] .
- Artykuł w Dużym Formacie Gazety Wyborczej dotyczący historii skrzypiec Stradivariusa, niegdyś należących do B. Hubermana
- ISNI: 0000000109554323
- VIAF: 306179268
- LCCN: n81132077
- GND: 129680788
- LIBRIS: b8nqpx6v1kghhg1
- BnF: 138953763
- SUDOC: 200540734
- NKC: xx0051322
- NTA: 104819731
- BIBSYS: 12054371
- CiNii: DA1102426X
- PLWABN: 9810551271505606
- NUKAT: n2004071721
- J9U: 987007262960005171
- LNB: 000067015
- NSK: 000684305
- CONOR: 400557315
- LIH: LNB:CSbb;=Bq
- RISM: people/50041651