Bronisław Szczyradłowski
Bronisław Mikołaj Szczyradłowski[1] (ur. 5 grudnia 1887 w Mikulińcach, zm. 1940 w ZSRR) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.
 Bronisław Szczyradłowski (<1934) | |
 podpułkownik piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia |
5 grudnia 1887 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
9 Okręgowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego |
| Stanowiska |
kierownik okręgowego urzędu |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys edytuj
Urodził się 5 grudnia 1887 w Mikulińcach, w ówczesnym powiecie tarnopolskim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Stanisława i Józefy z Szadorskich[2]. Ukończył szkołę w rodzinnych Mikulińcach. W 1908 zdał egzamin dojrzałości w C. K. VI Gimnazjum we Lwowie we Lwowie[3]. W 1913 ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie, po czym pracował w kancelarii adwokackiej.
Po wybuchu I wojny światowej został wcielony do C. K. Armii. Mianowany podporucznikiem w rezerwie piechoty z dniem 1 lipca 1915[4][5]. Był przydzielony do pułku piechoty nr 95[6][7][8]. Trafił do niewoli rosyjskiej i przebywał w obozach Samara i Chwałyńsk. Następnie wstąpił do 5 Dywizji Syberyjskiej. W tym czasie ukończył szkołę oficerską. Był dowódcą kompanii w 1 pułku strzelców polskich.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 wstąpił do Wojska Polskiego. Służył w 2 pułku piechoty Legionów. W stopniu majora był uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku. Za swoje czyny został wyróżniony Krzyżem Virtuti Militari oraz trzykrotnie Krzyżem Walecznych.
1 czerwca 1921 pełnił służbę w 2 Syberyjskim pułku piechoty, przemianowanym na 83 pułk piechoty[9]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 278. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był nadal 83 pułk piechoty[10]. 10 lipca 1922 został zatwierdzony na stanowisku dowódcy batalionu w 53 pułku piechoty Strzelców Kresowych w Stryju[11]. W 1923 pełnił obowiązki dowódcy batalionu sztabowego 53 pp[12]. W następnym roku został wyznaczony na stanowisko kwatermistrza pułku[13]. W 1925 dowodził III batalionem 53 pp[14]. Z dniem 21 września 1926 został przeniesiony służbowo do Centralnej Szkoły Strzelniczej w Toruniu, w charakterze słuchacza ósmego normalnego trzymiesięcznego kursu[15]. 12 kwietnia 1927 został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 i 10. lokatą w korpusie oficerów piechoty[16][17]. 5 maja 1927 został przesunięty w 53 pułku piechoty na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[18][19][20]. 28 czerwca 1933 został przeniesiony do 9 Okręgowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Brześciu na stanowisko kierownika[21]. Z dniem 31 grudnia 1935 został przeniesiony w stan spoczynku[22]. W 1936 wrócił do Lwowa i zamieszkał przy ul. Grunwaldzkiej 13 m. 9.
Po wybuchu II wojny światowej w czasie kampanii wrześniowej 1939 w Dowództwie Obrony Lwowa gen. Władysława Langnera. W listopadzie 1939 odmówił współpracy z NKWD w związku z czym został aresztowany 9 lub 10 grudnia i osadzony w więzieniu na Brygidkach we Lwowie[23]. Został zamordowany w nieznanych okolicznościach[24]. Żona podpułkownika Józefa i córka Krystyna zostały deportowane w 1940 na Sybir. Jego nazwisko znalazło się na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej opublikowanej w 1994. Został wymieniony na liście wywózkowej 55/5-3 pod numerem 3293 jako „Bronisław Szyradłowski”[25].
W 2007 archeolodzy prowadzący wykopaliska w Bykowni, potencjalnym miejscem pochówku polskich oficerów pomordowanych na wschodzie, odnaleźli nieśmiertelnik należący do sierżanta Józefa Naglika, będący według historyków pierwszym niepodważalnym dowodem na to, iż część z pomordowanych Polaków, została zabita w Kijowie, a następnie pogrzebana w zbiorowych mogiłach w Bykowni. We wrześniu tego samego roku w jednym ze zbiorowych grobów archeolodzy odnaleźli 7-centymetrowy grzebyk do wyczesywania wszy austriackiej firmy Matador Garantie, z wydrapanymi prawdopodobnie szpilką nazwiskami czterech polskich żołnierzy, w tym ppłk. Bronisława Szczyradłowskiego („Szczyrad”)[26]. Ofiary tej części zbrodni katyńskiej zostały pochowane na otwartym w 2012 Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni.
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 7410 – 1922[27][28][29]
- Krzyż Niepodległości – 28 grudnia 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[30] zamiast uprzednio nadanego Medalu Niepodległości[31]
- Krzyż Walecznych trzykrotnie (po raz drugi w 1921[32])
- Złoty Krzyż Zasługi – 19 marca 1931 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”[33]
- Medal Zwycięstwa – 16 stycznia 1925[34]
- Srebrne Medale Waleczności 1 i 2 klasy – przed 1916[6]
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ W ewidencji wojskowych C. K. Armii był określany w języku niemieckim jako „Bronislaus Szczyradlowski”.
- ↑ Bronisław Szczyradłowski. wbh.wp.mil.pl. [dostęp 2020-12-25].
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum VI. we Lwowie za rok szkolny 1907/8. Lwów: 1908, s. 110.
- ↑ Mianowania w armii. „Głos Narodu”. Nr 355, s. 3, 16 lipca 1915.
- ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 201.
- ↑ a b Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 461.
- ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917, s. 617.
- ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 783.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 216, 904.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 31.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 22 lipca 1922 roku, s. 550.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 275, 401.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 252, 346.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 55 z 22 maja 1925 roku, s. 273.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 46 z 25 października 1926 roku, s. 380.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 20 kwietnia 1927 roku, s. 117.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 166.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 maja 1927 roku, s. 135.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 67.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 581.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 130.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 86.
- ↑ Kalbarczyk 2010 ↓, s. 55.
- ↑ Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 284.
- ↑ Ukraińska Lista Katyńska. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 1994. s. 96. [dostęp 2014-10-27].
- ↑ Kalbarczyk 2010 ↓, s. 58-59.
- ↑ Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz nadaje: order wojsk. „Virtuti Militari” V klasy z 5 Dywizji Syberyj. W. P. na Wschodzie. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 27, s. 615, 19 września 1922.
- ↑ Scholze-Srokowski i Daniszewski 1930 ↓, s. 43.
- ↑ Dindorf-Ankowicz 1929 ↓, s. 47.
- ↑ M.P. z 1934 r. nr 23, poz. 35.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 179, poz. 260.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 43 z 27 grudnia 1921, s. 1749.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 101.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 16 stycznia 1925, s. 21.
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Kazimierz Banaszek, Krystyna Wanda Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
- Franciszek Dindorf-Ankowicz: Zarys historii wojennej 82-go Syberyjskiego Pułku Piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Sławomir Kalbarczyk. Ukraińska Lista Katyńska. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 4, 2010. Instytut Pamięci Narodowej.
- Wacław Radziwinowicz, Dominika Uhlig, Katyński dowód, „Gazeta Wyborcza” 22–23 września 2007.
- Artykuł Katarzyny Zuchowicz ”Bykownia Poszukiwania grobów Polaków-Bezcenny skarb” z dziennika ”Rzeczpospolita” 22.09.07 Nr 222
- Włodzimierz Scholze-Srokowski, Michał Daniszewski: Zarys historii wojennej 83-go Syberyjskiego Pułku Piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.