Wikipedia

Bronisław Tustanowski

Bronisław Tustanowski (ur. 8 czerwca 1872 w Siedliskach, zm. 30 września 1939) – polski nauczyciel, urzędnik, działacz niepodległościowy.

Bronisław Tustanowski
Data i miejsce urodzenia

8 czerwca 1872
Siedliska

Data śmierci

30 września 1939

Zawód, zajęcie

nauczyciel

Narodowość

polska

Edukacja

C. K. Seminarium Nauczycielskie w Stanisławowie

Alma Mater

Akademia Handlowa we Lwowie

Stanowisko

urzędnik

Pracodawca

Powiatowa Kasa Oszczędności w Sanoku

Rodzice

Feliks, Teofila

Małżeństwo

Bronisława z domu Kawalerska

Dzieci

Irena, Zofia, Anatol, Stanisław, Zbigniew, Maria

Krewni i powinowaci

Mieczysław Puzdrakiewicz (zięć)

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości
Multimedia w Wikimedia Commons
Bronisław, Bronisława, Irena, Zofia i Zbigniew Tustanowscy
Chorągiew Sanocka Drużyn Bartoszowych 1 czerwca 1913. Na zdjęciu widoczni m.in. Bronisław, Bronisława i Irena Tustanowscy

Życiorys edytuj

Bronisław Tustanowski urodził się 8 czerwca 1872 w Siedliskach na obszarze Galicji[1][2][3]. Był synem Feliksa i Teofili z domu Uszyńskiej[1]. Jego rodzeństwem byli Marian (1856-1924; jego syn Stanisław, ur. 1892, był sędzią Sądu Grodzkiego w Lesku[4], adwokatem, oficerem Wojska Polskiego, ofiarą zbrodni katyńskiej w 1940[5][6]), Piotr (1865-1924), Helena (1868-1947), po mężu Hummel)[1][2].

Kształcił się w C. K. Wyższej Szkole Realnej w Stanisławowie, gdzie w 1886 ukończył II klasę[7][8]. Od 1887 do 1890 uczęszczał do C. K. Seminarium Nauczycielskiego w Stanisławowie, gdzie w 1890 zdał egzamin dojrzałości wraz z uprawnieniem do tymczasowego pełnienia obowiązków nauczycielskich w szkołach ludowych pospolitych z językiem wykładowym polskim i ruskim[1]. Od 1890 do 1893 pracował jako tymczasowy nauczyciel w Strzeliskach i Bóbrce, w 1893 zdał egzamin do samodzielnego sprawowania urzędu nauczycielskiego w szkołach ludowych pospolitych z językiem wykładowym polskim i ruskim[1]. Pod koniec XIX Bronisław Tustanowski i jego żona Bronisława Tustanowska pracowali jako nauczyciele na obszarze powiatu przemyślańskiego: w 1895 w 2-klasowej szkole w Kurowicach[9], w 1896 w 2-klasowej szkole typu niższego w Dunajowie[10]. Na przełomie XIX/XX wieku pracował w 5-klasowej szkole męskiej w Podhajcach[11][12][1][13], skąd w 1903 został przeniesiony na równorzędną posadę do 6-klasowej szkoły męskiej w Kutach[14], gdzie pracował w kolejnych latach[15][16] (wówczas w szkołach żeńskich w Podhajcach i w Kutach pracowała także jego żona[17]). W październiku 1906 był aktywny w działaniach ligi przemysłowej w Kutach i został wybrany do komitetu tejże[18]. Ze stanowiska nauczyciela w tym mieście latem 1907 został przeniesiony w stan spoczynku[19] (jesienią tego roku z pracy nauczycielki w tej samej szkole została przeniesiona w stan spoczynku jego żona Bronisława[20]).

Po dwóch latach nauki ukończył studia na Akademii Handlowej we Lwowie[1]. Był praktykantem Galicyjskiej Kasy Oszczędności we Lwowie, skąd od 1 listopada 1906 został mianowany prowizorycznym praktykantem Kasy Oszczędności Miasta Sanoka[21], pełniąc tę funkcję w kolejnym czasie[22], od około 1908 był tamże adiunktem[23], od około 1909 urzędnikiem-likwidatorem[24][25][26][27][28], później został dyrektorem kasy[1]. Został zastępcą przewodniczącego zawiązanego 1 czerwca 1919 koła powiatowego Związku Urzędników i Urzędniczek Prywatnych w Sanoku[29].

Był wieloletnim członkiem i działaczem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1906, 1912, 1924)[30][31][32], wybierany członkiem wydziału w 1908, zastępcą sekretarza wydziału w 1909[33], 1911[34], następnie sekretarzem od 1913[35], później był naczelnikiem na przełomie lat 1914/1918[36][37], po 1918 członkiem komisji rewizyjnej[38]. Zaangażował się w organizację Drużyn Bartoszowych, w 1911 został mianowany przez Radę Naczelną DB członkiem Komitetu Mężów Zaufania (w zamierzeniu gremium powołanego do pracy organizacyjnej na rzecz DB na ziemi sanockiej, w tym zakładania nowych drużyn), następnie jej przewodniczącym, a po zniesieniu rady mężów zaufania 7 lipca 1912 został powołany na funkcję komisarza Sanockiej Chorągwi Drużyn Bartoszowych, zastępując na tym stanowisku pierwszego naczelnika sanockiej DB, Tadeusza Wolfenburga, po czym pełnił funkcję komisarza Chorągwi Sanockiej DB, w tym kierownika i organizatora okolicznych drużyn, do 31 lipca 1914, tj. rozpoczęcia I wojny światowej[39][40][41][42][43][44][45][46] (w tym czasie powstała także żeńska chorągiew DB w Sanoku, skupiająca żony i córki sanockich działaczy niepodległościowych oraz uczennice szkolne, na czele której stała jego żona, nauczycielka, Bronisława Tustanowska, a członkinią była ich córka Irena Tustanowska[47][48][49]). Dzięki jego aktywnej działalności w 1912 powstał szereg Drużyn Bartoszowych na ziemi sanockiej, w tym (Besko i Zarszyn 3 marca, Raczkowa 9 maja, Załuż 16 czerwca, Posada Górna 15 grudnia)[50], ponadto kierował upowszechnianiem ruchu DB w powiecie liskim[51]. Za wzorową działalność rozkazem z 6 lipca 1913 otrzymał uznanie od Rady Naczelnej Drużyn Bartoszowych[52]. W 1913 Chorągiew Sanocka DB liczyła 561 członków ćwiczących oraz czterech instruktorów w randze oficera[53]

Po wybuchu I wojny światowej od 19 września 1914 wraz z bliskimi przebywał w Wiedniu[54]. Następnie, po utworzeniu Naczelnego Komitetu Narodowego wszedł w skład Powiatowego Komitetu Narodowego (PKN) w Sanoku[55], w którym pełnił funkcję sekretarza[56]. Jako komendant DB wszedł w skład Komitetu Ziemi Sanockiej, powołanego celem koordynacji organizowania oddziałów zbrojnych, a w połowie sierpnia 1914 skierował z Sanoka do Lwowa grupę ok. 30 uzbrojonych i umundurowanych ochotników, pochodzących z miejscowej Drużyny Bartoszowej oraz z PTG „Sokoła”; we wrześniu 1914 ci ochotnicy przybyli do Sanoka w szeregach Legionu Wschodniego[57]. Następnie Tustanowski dokonał organizacji i skupienia ok. 400 ochotników z Sanoka i ziemi sanockiej[58]. Pozostając delegatem NKLN przemawiał 12 listopada 1916 w gmachu sanockiego „Sokoła” podczas uroczystości z okazji ogłoszenia Aktu 5 listopada[59].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości współtworzył powołany 7 sierpnia 1921 sanocki oddział Związku Strzeleckiego „Strzelec”[60]. W latach 20. był dyrektorem banku przemysłowego w Sanoku[61].

Zarządzeniem prezydenta RP Ignacego Mościckiego z 16 marca 1937 został odznaczony Krzyżem Niepodległości za pracę w dziele odzyskania niepodległości[62].

Bronisław Tustanowski do końca istnienia II Rzeczypospolitej w 1939 przebywał ponownie w Kutach jako emerytowany dyrektor banku[44]. Zmarł po wybuchu II wojny światowej 30 września 1939[1][2].

Jego żoną została Bronisława z domu Kawalerska (1870–1948)[2][3][63][1], działaczka Towarzystwa św. Wincentego à Paulo w Sanoku[64], przebywająca z nim w Kutach do 1939[44]. Ich dziećmi byli: Irena (1897–1916, samarytanka Czerwonego Krzyża, zarażona gruźlicą zmarła w Sanoku[65]), Zofia (1899–1992, po mężu Puzdrakiewicz, żona rtm. Mieczysława Puzdrakiewicza[66]), Anatol (1900–[67]), Stanisław (zm. 1909 w wieku 6 lat[68][69]), Zbigniew Kazimierz (1904–1959, doktor medycyny[70][71][72]), Maria Bronisława (1910–1987[73], po mężu Baranowska, nauczycielka[74])[2][75][3][76].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j Bronisława Tustanowska. tustanowski.lubuskie.info.pl. [dostęp 2017-05-03].
  2. ↑ a b c d e Bronisław Tustanowski. myheritage.com. [dostęp 2017-05-03].
  3. ↑ a b c Zofia Puzdrakiewicz. myheritage.com. [dostęp 2017-05-03].
  4. ↑ Z Rad Adwokackich. „Gazeta Sądowa Warszawska”. 48, s. 770, 1933. 
  5. ↑ Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej. Stanisław Tustanowski. Muzeum Katyńskie. [dostęp 2017-10-01].
  6. ↑ Stanisław Tustanowski. Zdjęcie. Muzeum Katyńskie. [dostęp 2017-10-01].
  7. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższej Szkoły Realnej w Stanisławowie za rok szkolny 1885. Stanisławów: 1885, s. 43.
  8. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższej Szkoły Realnej w Stanisławowie za rok szkolny 1886. Stanisławów: 1886, s. 20, 31.
  9. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1895. Lwów: 1895, s. 472.
  10. ↑ Kalendarz „Szkolnictwa”: organu nauczycieli ludowych na rok 1896. Nowy Sącz: 1896, s. 103.
  11. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1899. Lwów: 1899.
  12. ↑ Wykaz składek na „Dar Narodowy 3 Maja” nadesłanych do Kasy Zarządu Głównego Tow. S. L.. „Miesięcznik Towarzystwa Szkoły Ludowej”. 10, s. 122, 1902. 
  13. ↑ W 1898 Bronisława Tustanowska została mianowana starszą nauczycielką w 5-klasowej szkole żeńskiej w Podhajcach. Por. Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi w Zakresie Szkół Ludowych. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 4, Nr 10 z 23 marca 1898. 
  14. ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 102, Nr 8 z 11 marca 1903. 
  15. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1905. Lwów: 1905, s. 577.
  16. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1907. Lwów: 1907, s. 604.
  17. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1908. Lwów: 1908, s. 605, 650.
  18. ↑ Dział ekonomiczny. Wiece ligi przemysłowej. „Słowo Polskie”, s. 9, Nr 457 z 9 października 1906. 
  19. ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 364, Nr 21 z 30 sierpnia 1907. 
  20. ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 439, Nr 25 z 23 października 1907. 
  21. ↑ Kronika. Z Kasy Oszczędności. „Gazeta Sanocka”, s. 3, Nr 146 z 14 października 1906. 
  22. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1908. Lwów: 1908, s. 843.
  23. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1909. Lwów: 1909, s. 897.
  24. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1910. Lwów: 1910, s. 897.
  25. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: 1911, s. 979.
  26. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 969.
  27. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1913. Lwów: 1913, s. 998.
  28. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 1013.
  29. ↑ Kronika. Wiec urzędników i urzędniczek prywatnych. „Ziemia Sanocka”. 16, s. 3, 15 czerwca 1919. 
  30. ↑ Sprawozdanie Wydziału Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Sanoku za rok administracyjny 1909. Sanok: 1910, s. 15.
  31. ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 146, 149, 155. ISBN 978-83-939031-1-5.
  32. ↑ Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 2009-11-29. [dostęp 2016-02-16].
  33. ↑ Sprawozdanie Wydziału Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Sanoku za rok administracyjny 1909. Sanok: 1910, s. 3.
  34. ↑ Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 14, s. 3, 2 kwietnia 1911. 
  35. ↑ 1863–1913. Rodacy!. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1, Nr 4 z 22 stycznia 1913. 
  36. ↑ Tadeusz Miękisz: Zarys historii Tow. Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w 50-tą rocznicę jego istnienia. Sanok: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, 1939, s. 16.
  37. ↑ Zarząd. sokolsanok.pl, 2009-05-31. [dostęp 2017-03-03].
  38. ↑ Sprawozdanie Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za lata 1914., 1915., 1916., 1917., 1918. i 1919.. Sanok: 1920, s. 17.
  39. ↑ Kronika. Drużyny Bartoszowe. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 3, Nr 28 z 14 lipca 1912. 
  40. ↑ Poświęcenie sztandaru Drużyn Bartoszowych chorągwi sanockiej. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 2, Nr 24 z 8 czerwca 1913. 
  41. ↑ Z życia Drużyn Bartoszowych. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 2, Nr 29 z 21 lipca 1912. 
  42. ↑ Alojzy Zielecki, Rozwój ruchu niepodległościowego, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 476-477.
  43. ↑ Jan Bach: Praca w chorągwiach. W: Drużyny Bartoszowe 1908–1914. Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1939, s. 147.
  44. ↑ a b c Jan Bach: Wykaz imienny członków Drużyn Bartoszowych. W: Drużyny Bartoszowe 1908–1914. Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1939, s. 398.
  45. ↑ Alojzy Zielecki. Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX wieku. „Rocznik Sanocki”. Tom IX, s. 206, 2006. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  46. ↑ Edward Zając: Jak Sanok wybił się na niepodległość. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1995, s. 30. ISBN 83-901466-3-0.
  47. ↑ Edward Zając: Jak Sanok wybił się na niepodległość. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1995, s. 3. ISBN 83-901466-3-0.
  48. ↑ Alojzy Zielecki, Rozwój ruchu niepodległościowego, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 478.
  49. ↑ Alojzy Zielecki. Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX wieku. „Rocznik Sanocki”. Tom IX, s. 205, 206, 211, 214, 2006. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  50. ↑ Jan Bach: Praca w chorągwiach. W: Drużyny Bartoszowe 1908–1914. Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1939, s. 147-148.
  51. ↑ Alojzy Zielecki. Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX wieku. „Rocznik Sanocki”. Tom IX, s. 209, 210, 2006. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  52. ↑ Rozkaz Rady Naczelnej Drużyn Bartoszowych nr 30 z 6 lipca 1913. Por. „Dzwon” nr 27 z 6 lipca 1913. Por. Jan Bach: Praca w chorągwiach. W: Drużyny Bartoszowe 1908–1914. Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1939, s. 150.
  53. ↑ Jan Bach: Praca w chorągwiach. W: Drużyny Bartoszowe 1908–1914. Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1939, s. 151.
  54. ↑ Księga pamiątkowa i adresowa wygnańców wojennych z Galicyi i Bukowiny 1914-1915 oraz Album pamiątkowe. Cz. 3. Prowincya i Bukowina. Wiedeń: 1915, s. 144.
  55. ↑ Alojzy Zielecki. Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX wieku. „Rocznik Sanocki”. Tom IX, s. 220, 2006. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096. 
  56. ↑ Potwierdzenie wpłaty 66 koron zebranych z puszki przy wypłatach zasiłków wojennych, dokonanej przez Michała Guzika z okazji wbicia gwoździa do Tarczy Legionów, na fundusz dla legionistów - inwalidów oraz wdów i sierot po legionistach. Sumę przyjął Powiatowy Komitet Narodowy w Sanoku. zbrojownia.cbw.wp.mil.pl. [dostęp 2018-02-24].
  57. ↑ Alojzy Zielecki, W epoce autonomii Galicyjskiej. Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku. Miasto w latach Wielkiej Wojny 1914–1918, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 491.
  58. ↑ Alojzy Zielecki, W epoce autonomii Galicyjskiej. Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku. Miasto w latach Wielkiej Wojny 1914–1918, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 492.
  59. ↑ Obchody 5 listopada. „Nowa Reforma”. 592, s. 2, 23 listopada 1916. 
  60. ↑ Jan Rajchel: Powojenny oddział Z. S. w Sanoku. W: Jednodniówka wydana z racji jubileuszu 25-lecia istnienia i działalności Związku Strzeleckiego na terenie Sanoka i ziemi sanockiej 1908–1933. Sanok: 21 maja 1933, s. 13.
  61. ↑ Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku. Katalog główny, rok 1921/22 (zespół 7, sygn. 82). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 607.
  62. ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94.
  63. ↑ Bronisława Tustanowska. myheritage.com. [dostęp 2017-05-03].
  64. ↑ Doroczne zebrania Tow. Wincentego à Paulo. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 3, Nr 32 z 4 grudnia 1910. 
  65. ↑ Irena Tustanowska. tustanowski.lubuskie.info.pl. [dostęp 2017-05-03].
  66. ↑ Zofia Puzdrakiewicz. tustanowski.lubuskie.info.pl. [dostęp 2017-05-03].
  67. ↑ Anatol Tustanowski. tustanowski.lubuskie.info.pl. [dostęp 2017-05-03].
  68. ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 74 (poz. 25).
  69. ↑ Według tego źródła żył w latach 1902-1911. Stanisław Tustanowski. myheritage.com. [dostęp 2017-05-03].
  70. ↑ XXXVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1921/1922. Sanok: 1922, s. 15.
  71. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 524 (poz. 141).
  72. ↑ Stanisław Tustanowski. myheritage.com. [dostęp 2017-05-03].
  73. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 527 (poz. 178).
  74. ↑ Marianna Baranowska. tustanowski.lubuskie.info.pl. [dostęp 2017-05-03].
  75. ↑ Irena Tustanowska. myheritage.com. [dostęp 2017-05-03].
  76. ↑ Irena i Stanisław Tustanowscy zostali pochowani na obecnym Cmentarzu Centralnym w Sanoku.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bronisław_Tustanowski&oldid=72420780”