Bronisława Dłuska
Bronisława Dłuska (ur. 28 marca 1865 w Warszawie, zm. 15 kwietnia 1939 tamże) – polska lekarka, pierwsza polska ginekolog, działaczka społeczna, niepodległościowa i kobieca.
Bronisława Dłuska (przed 1901) | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Zawód, zajęcie | |
Narodowość | |
Małżeństwo | |
Odznaczenia | |
Życie i działalność
edytujUrodziła się w nauczycielskiej rodzinie Skłodowskich h. Dołęga, zaliczanej do drobnej szlachty. Dziadek Józef Skłodowski był szanowanym lubelskim pedagogiem. Ojciec Władysław Skłodowski był nauczycielem matematyki i fizyki oraz dyrektorem kolejno dwóch warszawskich gimnazjów męskich, prowadził również w domu stancję dla chłopców. Matka zaś, Bronisława z Boguskich, była przełożoną warszawskiej pensji dla dziewcząt z dobrych domów. Chorowała na gruźlicę i zmarła w 1878 roku. Ojciec był ateistą, matka zaś religijną katoliczką[1]. Jej młodszymi siostrami były Helena Skłodowska-Szalay i Maria Skłodowska-Curie. Miała starszego brata Józefa Skłodowskiego.
Po wstępnej edukacji w Polsce[2] wyjechała z Marią Rakowską[3] w 1885 roku do Paryża studiować medycynę, zaś jej siostra Maria została w kraju i starała się wspomagać finansowo siostrę dorabiając korepetycjami. Około 1890 roku Bronisława wyszła za mąż za działacza Polskiej Partii Socjalistycznej Kazimierza Dłuskiego i zaprosiła Marię do siebie[2]. Dłuski ukończył w Paryżu nauki polityczne i medycynę[4]. Paryskie mieszkanie Dłuskich było otwarte dla emigrantów politycznych z Polski, ich gośćmi był m.in. Edward Abramowski, Stanisław Mendelson, Feliks Perl, Jan Lorentowicz, Bolesław Antoni Jędrzejowski, Stanisław Wojciechowski, Witold Jodko-Narkiewicz i Ignacy Mościcki[5]. W 1892 roku urodziła im się córka Helena, później znana taterniczka.
Po powrocie do kraju w 1902 roku Dłuscy stworzyli w Zakopanem sanatorium dla ludzi z chorobami płuc m.in. gruźlicą (od 1928 roku Sanatorium Wojskowe w Zakopanem, obecnie ośrodek wypoczynkowy Rewita w Kościelisku). Wykończenie sanatorium wspomogła finansowo siostra Dłuskiej Maria Skłodowska-Curie po otrzymaniu Nagrody Nobla[6]. Sanatorium prowadzone przez Dłuskich przyjmowało podczas rewolucji 1905–1907 nieodpłatnie chorych i rannych bojowców PPS, a podczas I wojny światowej żołnierzy Legionów Polskich. W latach 1914–1918 Bronisława Dłuska była aktywistką zakopiańskiego koła Ligi Kobiet Galicji i Śląska. Dopomogła m.in. w założeniu i prowadzeniu ochronek dla dzieci legionistów w Zakopanem i Rabce.
W niepodległej Polsce działała w latach 1918–1928 w Lidze Kobiet Polskich. Dłuscy w drugiej połowie lat 20. XX wieku otworzyli w podwarszawskim Aninie, przy obecnej ul. Michała Kajki, prewentorium przeciwgruźlicze. Nabyli także majątek na przedłużeniu obecnej Al. Wilanowskiej, który w 1922 roku przekazali robotniczemu Wydziałowi Wychowania Dziecka i Opieki nad Nim działającemu przy PPS. Po przewrocie majowym opowiedziała się po stronie sanacji i została w 1927 członkinią prezydium Demokratycznego Komitetu Wyborczego Kobiet Polskich (DKWKP), na czele z Zofią Moraczewską[7]. W latach 1928–1935 działaczka Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet. Była także członkinią i skarbniczką Zarządu Głównego ZPOK (1928–1934)[8]. Po śmierci męża i zamknięciu w 1930 roku prewentorium w Aninie zaangażowała się na prośbę siostry Marii w budowę Instytutu Radowego, gdzie zamieszkała, aby nadzorować budowę[9]. Podczas budowy do 1932 kierowała Instytutem Radowym przy ul. Wawelskiej w Warszawie. Po zainaugurowaniu w 1932 działalności Instytutu pierwszym jego dyrektorem został dr Franciszek Łukaszczyk[10], zaś Bronisława weszła w skład Towarzystwa Instytutu Radowego im. Marii Skłodowskiej-Curie pod przewodnictwem prof. Romana Nitscha, mającego wspomagać finansowo działalność Instytutu Radowego. W Towarzystwie pełniła do śmierci funkcję skarbnika[11].
Została pochowana w rodzinnym grobowcu Skłodowskich na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 164-3-20,21)[12].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)[13]
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 6 marca 1930[14], 10 listopada 1933[15])
- Medal Niepodległości (27 czerwca 1938)[16][17]
Przypisy
edytuj- ↑ Ewa Curie: Maria Curie. s. 5–30.
- ↑ a b Bronisława Dłuska – Unlearned Lessons. unless-women.eu. [dostęp 2015-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-01)]. (pol. • ang.).
- ↑ Ida Jahnke , Podróżniczki wobec Innego. Rasa w rozumieniu Marii Rakowskiej i Heleny Pajzderskiej (na przykładzie Podróży Polki do Persji i nowel z tomu Z dalekich lądów), „Przegląd Humanistyczny”, 62(3 (462)), 2018, s. 98, DOI: 10.5604/01.3001.0012.7689, ISSN 0033-2194 (pol.).
- ↑ Irena Koberdowa: Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat. Warszawa: Książka i Wiedza, 1981.
- ↑ Ève Curie: Maria Curie. Warszawa: PWN, 1997. ISBN 83-01-12302-8.
- ↑ Władysław Pobóg-Malinowski, Adam Wrzosek, Dłuski Kazimierz (1855–1930), Polski Słownik Biograficzny, t. 5, Kraków 1939–1946, s. 192.
- ↑ Joanna Dufrat, W służbie obozu marszałka Józefa Piłsudskiego. Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet (1928–1939), Kraków 2013, s. 147, ISBN 978-83-7730-952-0
- ↑ Joanna Dufrat, W służbie obozu marszałka Józefa Piłsudskiego..., s. 413.
- ↑ Maria Chodorek, Wołoszka Jadwiga. O siostrach Skłodowskich w Aninie. „Wiadomości Sąsiedzkie”. Nr 14. s. 6. ISSN 2082-3266.
- ↑ Biogramy uczonych polskich, Część VI: Nauki medyczne zeszyt 1: A– Ł (pod redakcją Andrzeja Śródki), Ossolineum, Wrocław 1990, s. 58.
- ↑ Odezwa warszawskiego Instytutu Radowego. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 8 z 12 stycznia 1939.
- ↑ Warszawa śladami Marii Skłodowskiej-Curie. Oficjalny portal turystyczny m.st. Warszawy. [dostęp 2012-01-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-09)].
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi na polu pracy naukowej”.
- ↑ M.P. z 1930 r. nr 60, poz. 89 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 278 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 177, poz. 323 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Śp. dr Bronisława Dłuska, siostra Marii Skłodowskiej-Curie. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 87 z 18 kwietnia 1939.
Linki zewnętrzne
edytuj- List dr Bronisławy Dłuskiej do wójta Gminy Kościelisko Andrzeja Fatli (1935). koscieliska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-02)].