Bronowice (województwo lubelskie)
Bronowice – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie puławskim, w gminie Puławy[5][6]. Leży przy drodze wojewódzkiej nr 738 i jej odgałęzieniu - drodze wojewódzkiej nr 741 .
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
81 |
| Kod pocztowy |
24-100[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LPU |
| SIMC |
0389908[5] |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Puławy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu puławskiego  | |
 51°25′56″N 21°54′46″E/51,432222 21,912778[1]
| |
Prywatna wieś szlachecka, położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie radomskim województwa sandomierskiego[7].
W latach 1954–1957 wieś należała i była siedzibą władz gromady Bronowice, po jej zniesieniu w gromadzie Góra Puławska. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa lubelskiego.
Wieś stanowi sołectwo gminy Puławy[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 550 mieszkańców[9].
Przez Bronowice płynie rzeczka Klikawka, która jest dopływem Wisły. W miejscowości istniał kiedyś zamek wybudowany przez Krzysztofa Firleja, a po jego zburzeniu powstał pałac Herniczków. Do naszych czasów zachowały się tylko schody, na miejscu pałacu zbudowano szkołę, w której w 2010 r. zrobiono boiska. Znajduje się tu też zabytkowy park, w którym pracował ojciec Ewy Szelburg-Zarębiny. Na skrzyżowaniu dróg stoi, postawiony w 1917 roku, pomnik upamiętniający przegląd wojsk Tadeusza Kościuszki podczas wojny[10].
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Wojciecha w Górze Puławskiej[11].
Historia edytuj
Od czasów średniowiecza Bronowice należały do grodów systemu grodów, które strzegły przeprawy przez Wisłę. W XV wieku właścicielem Bronowic, był Warsz Michałowski. W XVI wieku, tereny miejscowości przeszły pod władanie Firlejów. W drugiej połowie XVI wieku, Krzysztof Firlej herbu Lewart – ówczesny właściciel zbudował w tym miejscu siedzibę rodową o charakterze obronnym i założył malowniczy ogród z widokiem na przeciwległy brzeg Wisły.
Od II połowy XVII wieku dobra bronowickie poprzez częstą zmianę właścicieli podupadały i w I połowie XIX wieku z pałacu wybudowanego 200 lat wcześniej pozostała jedynie dwukondygnacyjna wieża mieszkalna określana mianem pałacyku mieszkalnego.
W 1876 r. dobra bronowickie (Bronowice wraz z folwarkami Kajetanów, Łęki i Sarnów) nabył Kazimierz Franciszek Herniczek herbu Kotwicz, syn Stanisława Herniczka z Potoczka i Heleny z Prądzyńskich (córki gen. Ignacego Prądzyńskiego). Około 1880 roku na piwnicach dawnego zamku wzniesiono nowy pałac[12]. Założony w owym czasie park wraz z aleją grabową zachował się do czasów dzisiejszych.
10 kwietnia 1899 r. w domku dworskiego ogrodnika urodziła się Ewa Szelburg-Zarembina, powieściopisarka, poetka, dramaturg, eseistka[13].
Herniczkowie byli ostatnimi właścicielami majątku. Pałac w Bronowicach spłonął w 1945 r. wraz z biblioteką i pamiątkami rodzinnymi[12]. Ostatecznie w 1958 r. ruiny pałacu rozebrano i wybudowano szkołę[14].
Jak głosi legenda, w Bronowicach przeglądu swoich wojsk dokonał Tadeusz Kościuszko. W 1917 roku w setną rocznicę śmierci przywódcy insurekcji kościuszkowskiej społeczeństwo wybudowało pomnik upamiętniający to wydarzenie. Istnieje do dnia dzisiejszego. Obecnie w Bronowicach działa szkoła podstawowa, dwa sklepy spożywczo-przemysłowe i jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 10364
- ↑ Wieś Bronowice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-10-07], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-10-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 91 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ BIP gminy, jednostki pomocnicze [dostęp 2023-10-07]
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Paweł Nocek, Bronowice - pomnik ku czci Tadeusza Kościuszki [online], Gmina Puławy, 23 września 2013 [dostęp 2020-11-24] (pol.).
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ a b Kazimierz Franciszek Herniczek [w:] Ziemianie polscy XX wieku. Słownik Biograficzny, część 2, Warszawa 1994, s. 75
- ↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 718.
- ↑ Historia szkoły, Szkoła Podstawowa w Bronowicach
Linki zewnętrzne edytuj
- Bronowice (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 381.