Broumov

miasto w Czechach

Broumov (niem. Braunau) – miasto w Czechach, w kraju hradeckim. Miasto jest finalistą konkursu na tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2028[2].

Broumov
Ilustracja
Rynek Pokoju i kolumna maryjna
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Czechy

Kraj

 hradecki

Burmistrz

Arnold Vodochodský[1]

Powierzchnia

22,26 km²

Wysokość

395 m n.p.m.

Populacja (2012)
• liczba ludności
• gęstość


7783
350 os./km²

Nr kierunkowy

+420 491

Kod pocztowy

549 83 do 550 01

Tablice rejestracyjne

NA

Położenie na mapie kraju hradeckiego
Mapa konturowa kraju hradeckiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Broumov”
Położenie na mapie Czech
Mapa konturowa Czech, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Broumov”
Ziemia50°35′N 16°20′E/50,583333 16,333333
Strona internetowa
Rynek w Broumovie
Płycina z poziomem wody w 1570. Anno • 1570 • sonnabet nach Margrete • umb 3 uhr • des nachts • ist • ein groswasser so hochgwest

Położenie edytuj

Miasto położone jest w centrum Kotliny Broumovskiej, w Sudetach Środkowych, nad rzeką Ścinawką (cz. Stěnava) cyplu broumowskim[3].

Historia edytuj

Pierwsze wzmianki o Broumovie pojawiają się w 1213 r., kiedy król czeski Przemysł Ottokar I ofiarował ziemię opactwu benedyktynów, których hasłem przewodnim stało się zawołanie łac. Ordo et pax (ład i pokój). Od tego momentu rozpoczął się kilkusetletni, miejscami bardzo burzliwy, związek benedyktynów z miastem. Niebawem dzięki opatowi Martinowi I (1253–1278) wybudowano kościół parafialny oraz probostwo. W roku 1275 król Ottokar II nadał sukiennikom z Broumova przywilej na produkcję i handel suknami, co wpłynęło pozytywnie na rozwój tej branży w regionie[4]. W 1348 r. cesarz Karol IV nadał benedyktynom prawa równe miastom królewskim Hradcowi Králové i Kłodzku, a w 1459 r. opat Jan I (1449–1460) uznał nowego czeskiego króla Jerzego z Podiebradów i zaprosił go do klasztoru. W kolejnych latach pojawili się energiczni i wpływowi opaci jak Wolfgang Selender (1602–1619) z Prošovic. Dzięki rozwojowi gospodarczemu w pierwszej połowie XVIII w. nastąpił największy rozkwit miasta. Zostają wzniesione nowe barokowe obiekty klasztorne, kościoły oraz rezydencje[5] a na nich zazwyczaj kartusz z herbem opactwa, składający się z dwóch tarcz pod mitrą. Prawa (z punktu widzenia tarczownika) zawiera srebrną belkę (kłodę) z trzema kikutami po uciętych gałęziach, nawiązującą do historii powstania klasztoru. Lewa z niebieskim tłem ma trzy srebrne skosy, z których środkowy zdobią trzy czerwone róże. Pierwotnie na belce środkowej znajdowała się tylko jedna róża, wzorowana na herbie Poraj, którego nazwa wywodzi się od Poraja, syna księcia czeskiego Sławnika i brata św. Wojciecha[6]. Na niektórych herbach znajdują się monogramy ówczesnych opatów[7] a dwie kolejne litery AB to skrót od tytułu: opat w Broumowie (łac.  Abbas Braunensis)[8].

Kalendarium historii miasta edytuj

Ważniejsze zabytki edytuj

  • dawne gimnazjum klasztorne z 1711
  • domy mieszczańskie z XVI–XIX w. – pod numerami 154 i 155 dwie kamienice o sklepieniach gwiaździstych z lat 70. XVI w.
  • stary ratusz z 1419 (odnowiony po pożarach w latach 1452, 1565, przebudowany w 1838)
  • browar funkcjonujący do dzisiaj.
  • broumovska grupa kościołów – zespół barokowych kościołów zbudowanych w XVIII w.

Życie kulturalne edytuj

Pogranicze czesko-śląskie wydało wybitnych twórców słowa pisanego. Josef Čapek urodził się w Hronovie, jego młodszy brat Karel natomiast w Małych Svatoňovicach. Do szkoły w Českiej Skalicy uczęszczała Božena Němcová. Natomiast w latach 1863–67 w gimnazjum u ojców benedyktynów nauki pobierał Alois Jirásek. Pisarz w latach 1918, 1919, 1921 i 1930 był nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Jego imię nosi czerwony szlak turystyczny (j. cz.  Jiráskova horská cesta) w Górach Orlickich, na Pogórzu Orlickim i na Broumovskiej vrchovinie. Pod koniec lat 40. XX w. jako nauczyciel w szkołach średnich pracował Josef Škvorecký. Tradycje literackie w mieście nad Stěnavą są dalej kontynuowane. Od 1997 odbywają się czesko-polskie Dni Poezji (Dny poezie). W 2023 r. odbyła się już 24. edycja tej imprezy, wymyślonej i prowadzonej przez Věrę Kopecką. Innymi współczesnymi poetami z Broumova są: Miloš Hromádka, Eva Kučerová (1946-2007) i Jana Wienerová[10]. W pobliskich Martínkovicach mieszkają Iwona i Antoni Matuszkiewiczowie. Od 2018 Wrocławski Dom Literatury wraz z czeskimi i niemieckimi partnerami prowadzi program rezydencyjny w broumovskim klasztorze. Udział w nim biorą pisarze uprawiających różne gatunki literackie, ilustratorzy, autorzy komiksów i książek artystycznych[11]. W siedmiotysięcznym Broumovie funkcjonuje teatr (Městské divadlo Broumov) a innymi instytucjami kultury są biblioteka (Městská knihovna) i muzeum (Muzeum Broumovska)[12].

Dzielnice edytuj

Związani z Broumovem edytuj

 
Kolumna Maryjna

Demografia edytuj

Rok 1970 1980 1991 2001 2003 2006
Liczba ludności 7814 7834 8076 8361 8654 8254

Miasta partnerskie edytuj

Przypisy edytuj

  1. Broumovská vlna vynesla do starostenského křesla Arnolda Vodochodského, nachodsky.denik.czv [dostęp 2023-05-30] (cz.).
  2. Broumov 2028. broumov2028.cz. [dostęp 2023-06-03]. (cz.).
  3. Klasztor Broumov. kudowa-info.pl. [dostęp 2023-06-04]. (pol.).
  4. Tomasz Merwiński, Broumov, czyli benedyktyński ład i pokój | Tomasz Merwiński, 29 sierpnia 2023 [dostęp 2023-09-19] (pol.).
  5. Tomasz Groszek: Gmina Radków. Broumovsko Policko. Nowa Ruda, Radków: UE, 2013, s. 100-101.
  6. Znak břevnovského kláštera. [dostęp 2023-06-02]. (cz.).
  7. Ruprechtice.JPG. commons.wikimedia.org, 2015-10-17. [dostęp 2023-06-02]. (pol.).
  8. Trójpański Kamień w Górach Suchych. gorytajemnic.pl. [dostęp 2023-06-02]. (pol.).
  9. Andrzej Behan: Nowa Ruda: przewodnik historyczno-turystyczny. Nowa Ruda: Wydawnictwo Maria, 2007, s. 67-68. ISBN 83-60478-08-2.
  10. Tomasz Groszek: Gmina Radków. Broumovsko Policko. Nowa Ruda, Radków: UE, 2013, s. 182-184.
  11. Rezydencje literackie w Broumovie. literatura.wroclaw.pl. [dostęp 2023-06-03]. (pol.).
  12. Muzeum Broumovska. m.broumov-mesto.cz. [dostęp 2023-06-03]. (cz.).

Linki zewnętrzne edytuj