Brudziec zwyczajny

Brudziec zwyczajny
	Rhyparochromus vulgaris
	(Schilling, 1829)
	; Osobnik dorosły
	; Larwa (nimfa)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	pluskwiaki
Podrząd	pluskwiaki różnoskrzydłe
Infrarząd	Pentatomomorpha
Nadrodzina	Lygaeoidea
Rodzina	brudźcowate
Podrodzina	Rhyparochrominae
Plemię	Rhyparochromini
Rodzaj	Rhyparochromus
Gatunek	brudziec zwyczajny
Synonimy
	Pachymerus vulgaris Schilling, 1829;
	Pachymerus vulgaris Schilling, 1829;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Brudziec zwyczajny^[1], brudziec pospolity^[2] (Rhyparochromus vulgaris) – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny brudźcowatych. Eurybiont, pierwotnie o zasięgu palearktycznym, w XXI wieku zawleczony do nearktycznej Ameryki Północnej.

Taksonomia edytuj

Gatunek ten został opisany po raz pierwszy w 1829 roku przez Samuela Petera Schillinga pod nazwą Pachymerus vulgaris^[2].

Morfologia edytuj

Pluskwiak o owalnym, wydłużonym ciele^[2] długości od 6,9 do 8,1 mm^[3]. Czarna, trójkątna w zarysie głowa zaopatrzona jest w kuliste oczy złożone i stosunkowo długie, czarne, czasem z brązowymi nasadami dosiebnych członów czułki^[2]. Przedplecze w przedniej części jest czarne, natomiast w tyle jasne z czarnym punktowaniem i parą białych, trójkątnych plam, co odróżnia ten gatunek od brudźca sosnowego i R. phoenicus, u których przedplecze jest całe ciemne^[2]^[4]. Ubarwienie tarczki jest czarne. Półpokrywy mają kolor szarobrązowy z czarnym punktowaniem; w przedniej ich części wzdłuż krawędzi wewnętrznej biegnie czarna linia, zaś w tylnej części leży czarna plamka, za którą powierzchnia jest zazwyczaj białawo rozjaśniona i niepunktowana. Na wierzchołku czarnej zakrywki widnieje jasna plamka, co również odróżnia brudźca zwyczajnego od sosnowego i R. phoenicus^[2]. Odnóża są wydłużone, czarne z żółtobrązowymi goleniami przedniej i środkowej pary, podczas gdy u b. sosnowego i R. phoenicus wszystkie golenie pozostają czarne^[2]^[4].

Biologia i ekologia edytuj

Gatunek eurytopowy^[2], zamieszkujący różne tereny otwarte i półcieniste^[3], m.in. skraje lasów, wrzosowiska, obszary uprawne, stanowiska ruderalne, a nawet ludzkie zabudowania^[2]^[4]. Spotykany jest przez cały rok, przy czym do rozrodu przystępuje wiosną^[2]. Osobniki dorosłe późnym latem lub jesienią zapadają w hibernację. W warunkach naturalnych wybierają szczeliny w martwym drewnie i pod odstającą korą drzew, często tworząc na ten okres duże skupiska. Nierzadko zdarza im się zimować w zabudowaniach, zwłaszcza gospodarczych czy altanach działkowych, a wówczas mogą pozostawać aktywne przez całą zimę^[3]^[1]^[2].

Pożywieniem tego pluskwiaka są soki wysysane z nasion różnych roślin, w tym: truskawki, pokrzyw, bylicy pospolitej, wiązów i topól^[3]. Uzupełniać może dietę małymi, zwłaszcza martwymi bezkręgowcami^[2] i nektarem^[1].

Rozprzestrzenienie edytuj

Owad pierwotnie palearktyczny, znany z niemal całej Europy, na południe sięgający Maroka i Algierii, a na wschód przez Azję Mniejszą, region Morza Kaspijskiego i Mongolię po Koreę^[5]. Na początku XXI wieku zawleczony został do nearktycznej Ameryki Północnej (północno-zachodnie Stany Zjednoczone)^[6], jak również rozszerzył zasięg europejski o północne rejony Skandynawii i Wielką Brytanię^[2].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c Rhyparochromus vulgaris – Brudziec zwyczajny. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2020-04-11].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Brudziec pospolity. Rhyparochromus vulgaris (Schilling, 1829). [w:] Przyroda Świętokrzyska [on-line]. [dostęp 2020-04-11].
↑ ^a ^b ^c ^d Ekkehard Wachmann, Albert Melber, Jürgen Deckert: Wanzen. Band 3: Pentatomomorpha I: Aradoidea (Rindenwanzen), Lygaeoidea (Bodenwanzen u. a.), Pyrrhocoroidea (Feuerwanzen) und Coreoidea (Randwanzen u. a.). Keltern: Goecke & Evers, 2007, seria: Die Tierwelt Deutschlands und der angrenzenden Meeresteile nach ihren Merkmalen und nach ihrer Lebensweise. ISBN 978-3-937783-29-1.
↑ ^a ^b ^c Tristan Bantock, Joseph Botting: Rhyparochromus vulgaris. [w:] British Bugs. An online identification guide to UK Hemiptera [on-line]. 2018. [dostęp 2020-04-11].
↑ Jean Pericart: Faune de France. France et régions limitrophes. Vol. 84C: Hémiptères Lygaeidae euroméditerranéens. Systématique: Troisième Partie. Rhyparochrominae (2). París: Fédération Française des Sociétés de Sciences Naturelles, 1998.
↑ Thomas J. Henry. Raglius alboacuminatus (Goeze) and Rhyparochromus vulgaris (Schilling) (Lygaeoidea: Rhyparochromidae): Two palearctic bugs newly discovered in North America. „Proceedings of the Entomological Society of Washington”. 106, s. 513-522, 2004.

[insektarium-1] Rhyparochromus vulgaris – Brudziec zwyczajny. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2020-04-11].

[ps-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Brudziec pospolity. Rhyparochromus vulgaris (Schilling, 1829). [w:] Przyroda Świętokrzyska [on-line]. [dostęp 2020-04-11].

[wmd-3] Ekkehard Wachmann, Albert Melber, Jürgen Deckert: Wanzen. Band 3: Pentatomomorpha I: Aradoidea (Rindenwanzen), Lygaeoidea (Bodenwanzen u. a.), Pyrrhocoroidea (Feuerwanzen) und Coreoidea (Randwanzen u. a.). Keltern: Goecke & Evers, 2007, seria: Die Tierwelt Deutschlands und der angrenzenden Meeresteile nach ihren Merkmalen und nach ihrer Lebensweise. ISBN 978-3-937783-29-1.

[bb-4] Tristan Bantock, Joseph Botting: Rhyparochromus vulgaris. [w:] British Bugs. An online identification guide to UK Hemiptera [on-line]. 2018. [dostęp 2020-04-11].

[Pericart-5] Jean Pericart: Faune de France. France et régions limitrophes. Vol. 84C: Hémiptères Lygaeidae euroméditerranéens. Systématique: Troisième Partie. Rhyparochrominae (2). París: Fédération Française des Sociétés de Sciences Naturelles, 1998.

[Henry-6] Thomas J. Henry. Raglius alboacuminatus (Goeze) and Rhyparochromus vulgaris (Schilling) (Lygaeoidea: Rhyparochromidae): Two palearctic bugs newly discovered in North America. „Proceedings of the Entomological Society of Washington”. 106, s. 513-522, 2004.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]