Bryczesy

Bryczesy – specjalne spodnie do jazdy konnej zapewniające swobodę ruchów, nieposiadające ciasnych szwów po wewnętrznej stronie nogawek (tam, gdzie nogi przylegają do siodła lub konia). Chronią przed obtarciami, pozwalają na wygodny i prawidłowy dosiad. Mogą być obcisłe i dokładnie opinać nogi jeźdźca, zwane rajtuzami (niem.) – "Reithose", lub bufiaste w części udowej jak np. bryczesy kawaleryjskie. Obecnie najpopularniejsze są wąskie modele bryczesów, choć w użytku są także podobne do bryczesów kawaleryjskich salonki oraz jodhpury, z prostą lub lekko rozszerzaną ku dołowi nogawką, które swoją nazwę zawdzięczają miastu w Indiach. Spopularyzował je w Wielkiej Brytanii pod koniec wieku XIX syn maharadży Jodhpuru podczas Diamentowego Jubileuszu królowej Wiktorii, na którym wystąpił ze swoją drużyną polo. Do spodni typu jodhpur używa się krótkich butów jeździeckich, a wzmocnienia po wewnętrznej stronie biegną przez całą długość nogawki. Bryczesy posiadają tzw. lej, czyli wzmocnienie. Lej chroni przed obtarciami, a także zapewnia lepszą przyczepność w siodle. Wyróżnia się leje kolanowe i pełne leje. Te pierwsze to wzmocnienia tylko po wewnętrznej stronie kolan. Pełne leje to wzmocnienia na łydkach oraz wewnętrznej stronie ud i siedzeniu. Wybór typu leja zależy od uprawianej dyscypliny jeździeckiej oraz preferencji jeźdźca, leje pełne zapewniają lepszą przyczepność do siodła, leje kolanowe z kolei ułatwiają jazdę w półsiadzie. Leje tradycyjnie wykonywano ze skóry, później ze sztucznej skóry i materiałów skóropodobnych, obecnie najpopularniejsze są leje silikonowe, zarówno kolanowe, jak i pełne. Lej silikonowy w formie rozmaitych wzorów nadrukowuje się na spodnie. Współczesne bryczesy różnią się od historycznych także tkaninami. Spodnie wykonywane są z myślą o różnych warunkach pogodowych, od cienkich, tzw. leginsów jeździeckich, po wykonane z tkanin technicznych, wodoodporne i ocieplane.

Ułan w bryczesach kawaleryjskich bufiastych

Typ bryczesów huzarskich zwany rajtuzami

Bibliografia

• Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie. T. IV: Od 1815 do 1831 roku. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1966.
• Zdzisław Żygulski jun., Henryk Wielecki: Polski mundur wojskowy. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988. ISBN 83-03-01483-8.
• Imperial Guard. W: John R. Elting: Napoleonic uniforms. Herbert Knötel (ilustr.). T. II. New York: Macmillan Publishing Co., 1993. ISBN 0-02-897115-9.
• Bryczesy – historia spodni jeździeckich. https://www.equishop.com/pl/blog/bryczesy-kompendium-wiedzy-n179