Brygada Syndykalistyczna

oddział wojskowy z okresu powstania warszawskiego

Brygada Syndykalistycznaoddział wojskowy złożony z działaczy Związku Syndykalistów Polskich (ZSP) i Syndykalistycznej Organizacji „Wolność” (SOW; walczących wcześniej w szeregach Armii Krajowej i Polskiej Armii Ludowej) oraz część żołnierzy 104 Samodzielnej Kompanii Syndykalistów ZSP/AK rozformowanej 6 września 1944[a][1]. Oddział brał udział w powstaniu warszawskim na terenie dzielnicy Śródmieście.

Brygada Syndykalistyczna
Historia
Państwo

Polskie Państwo Podziemne

Sformowanie

2 września 1944[1]

Rozformowanie

po 3 października 1944

Dowódcy
Pierwszy

kpt. Edward „Czemier” Wołonciej[1]

Ostatni

kpt. Edward „Czemier” Wołonciej[1]

Działania zbrojne
II wojna światowa (powstanie warszawskie)[1]
Organizacja
Dyslokacja

Śródmieście (Warszawa)[1]

Rodzaj sił zbrojnych

wojska lądowe

Rodzaj wojsk

piechota

Podległość

Polska Armia Ludowa[1]

Brygada była operacyjnie podległa Polskiej Armii Ludowej, należała jednak do Syndykalistycznego Porozumienia Powstańczego[1]. Pod koniec powstania, 3 października, jej stan osobowy wynosił 250 osób[2].

Historia edytuj

 
Sztandarem oddziału była flaga anarchosyndykalistyczna[1].

Brygada Syndykalistyczna utworzona została 2 września 1944, a dowódcą został kapitan Edward „Czemier” Wołonciej[1]. Do Brygady wstąpili członkowie SOW, ZSP i uratowani z getta członkowie Anarchistycznej Federacji Polski (AFP), wcześniej walczący w oddziałach AK i Polskiej Armii Ludowej (PAL). Czarno-czerwoną flagę[3] uznano za oficjalną barwę oddziału. 2 września dołączyły do nich niedobitki Kompanii Syndykalistów ZSP i grupa węgierskich Żydów. Stan osobowy brygady wzrósł wówczas do 256 ludzi[4].

Siedziba brygady mieściła się w kamienicy przy ul. Marszałkowskiej 57 (dawne kino Imperial). Składała się ona z dwóch plutonów szturmowych, jednego plutonu zaopatrzenia, a także żandarmerii i łączności. Brygada wydawała biuletyn Syndykalista[b][1], której redaktorem był Paweł Lew Marek[4] oraz organizowała stołówkę dla cywili[c][7].

W czasie powstania utworzono kolegialne kierownictwo w ramach Syndykalistycznego Porozumienia Powstańczego (SPP), w którym przewagę uzyskali anarchosyndykaliści (Tomasz Pilarski, Edward Wołonciej, Paweł Lew Marek). Dowództwo AK powierzyło brygadzie jedną z barykad do obrony. W połowie września z inicjatywy SOW odbyła się konferencja z udziałem partii lewicowych oraz stalinowskiej Polskiej Partii Robotniczej (PPR). Anarchosyndykaliści próbowali przekonać pozostałych do swojej „Platformy ruchu zawodowego w Polsce” i zasad demokracji bezpośredniej. Aczkolwiek bezskutecznie[4].

Po upadku powstania nieliczna część oddziału przedostała się na prawą stronę Wisły, większa zaś opuściła miasto jako ludność cywilna, bądź oddała się do niewoli. Pozostali członkowie ukryli się 5 października w piwnicy domu przy ul. Śliskiej 7[2]. W grudniu 1945 kierownictwo cywilne ZSP wezwało swoich członków do ujawniania się przed organami władzy komunistycznej, co też większość z nich uczyniła, chociaż niektórzy przypłacili to wyrokami więzienia[4].

Uwagi edytuj

  1. Z czasem do oddziału dołączyli węgierscy i greccy Żydzi[1].
  2. Wcześniejszy organ Związku Syndykalistów Polskich[5] oraz 104 Kompanii Syndykalistów[6].
  3. Żywność i wódka zostały zdobyte z niemieckich magazynów[7].

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g h i j k l Marek 2006 ↓, s. 313.
  2. a b Marek 2006 ↓, s. 314.
  3. Brygada Syndykalistyczna w Powstaniu Warszawskim, Syndykalistyczne Podziemie, 25 października 2012 [dostęp 2021-12-14] (pol.).
  4. a b c d Rafał Górski, Z dziejów anarchosyndykalizmu w Polsce, OZZiP [dostęp 2019-09-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-12] (pol.).
  5. Marek 2006 ↓, s. 322.
  6. Marek 2006 ↓, s. 311.
  7. a b Marek 2006 ↓, s. 313-314.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj