Brzeźno Szlacheckie
Brzeźno Szlacheckie (kaszub. Brzézno Szlachecczé; niem. Adlig Briesen) – wieś kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie bytowskim, w gminie Lipnica.
| wieś | |
.jpg) Kościół pw. św. Katarzyny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
200 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2008) |
505 |
| Strefa numeracyjna |
59 |
| Kod pocztowy |
77-139[2] |
| Tablice rejestracyjne |
GBY |
| SIMC |
0746797 |
Położenie na mapie gminy Lipnica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bytowskiego  | |
 54°01′08″N 17°14′42″E/54,018889 17,245000[1]
| |
Leży na Pojezierzu Bytowskim, w regionie Kaszub zwanym Gochami, wśród jezior, lasów i wzniesień morenowych – do 200 m n.p.m. Na wschód od miejscowości znajduje się Jezioro Wiejskie.
Wieś jest siedzibą sołectwa Brzeźno Szlacheckie, w którego skład wchodzą również miejscowości Bukowo, Janowo, Kocieł, Nowe Brzeźno i Stare Brzeźno. Brzeźno Szlacheckie jest również placówką ochotniczej straży pożarnej.
Nazwa edytuj
- 1374 – Bryse
- 1492 – Bresen
- 1570 – Brziszno
- 1664 – Brzeźno Polskie
- 1807 – Brzezno
- 1818 – Adlig Briesen
- 1920 – Brzeźno Szlacheckie
Inne miejscowości o nazwie Brzeźno: Brzeźno
Historia edytuj
Brzeźno Szlacheckie jest starym siedliskiem kaszubskiej szlachty zagrodowej (Spiczak-Brzezińscy i inne odłamy Brzezińskich). Prywatna wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w województwie pomorskim[3]. Do 1919 roku miejscowość znajdowała się pod administracją zaboru pruskiego; nazywała się wówczas Briesen, a później Adelig Briesen. Z tym okresem związany jest epizod walki o granice. Traktat wersalski pozostawiał okolice Brzeźna Szlacheckiego po stronie Niemiec. Sprzeciwiła się temu jednak zdecydowanie miejscowa ludność, przesuwając ustaloną już granicę niemiecko-polską o kilka kilometrów dalej na zachód.
W okresie 20-lecia międzywojennego wieś należała do ówczesnego powiatu chojnickiego. W okresie II Rzeczypospolitej stacjonowała tu placówka II linii Straży Granicznej Inspektoratu Granicznego nr 7 „Chojnice”[4] i komisariat Straży Granicznej[5].
Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Brzeźno Szlacheckie. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Brzeźno Szlacheckie. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.
Zabytki edytuj
.jpg)
.jpg)
Według rejestru zabytków NID[6] na listę zabytków wpisany jest drewniany kościół parafialny pw. św. Katarzyny z 1716, nr rej.: A-237 z 12.03.1987. Świątynia zrębowa z wieżą i długim prezbiterium poszerzonym dwoma dobudówkami. Wewnątrz barokowy ołtarz[7].
Kultura edytuj
Odbywają się tu widowiska plenerowe upamiętniające udział Kaszubów w odsieczy wiedeńskiej w 1683 r., organizowane przez Starostwo Powiatowe w Bytowie, Urząd Marszałkowski, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie i Bractwo Rycerzy Zamku Bytowskiego.
W 1983 roku w rocznicę udziału miejscowej szlachty (w ramach chorągwi pomorskich) w odsieczy wiedeńskiej ustawiono pamiątkowy obelisk z napisem Kaszubi pod Wiedniem.
Zespół Szkół w Brzeźnie organizuje międzyszkolny Przegląd Twórczości Kaszubskiej.[8]
Edukacja edytuj
W 1964 roku otwarto w Brzeźnie jedną ze szkół-pomników Tysiąclecia Państwa Polskiego. Obecnie jest to Zespół Szkół im. Jana III Sobieskiego, obejmujący szkołę podstawową i przedszkole. Liczebność uczniów w ciągu kilkudziesięciu lat istnienia placówki oscylowała w przedziale 133-190.[9]
Wśród przedmiotów nauczanych w szkole znalazły się także dwa związane z regionem kaszubskim: język kaszubski oraz historia i kultura Kaszub.[8]
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 11532
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 100 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w.: rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 83.
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 19. ISBN 83-87424-77-3.
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 74. ISBN 83-87424-77-3.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 3 [dostęp 2016-08-15].
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 240, ISBN 978-83-7495-133-3.
- ↑ a b Regionalizm. Zespół Szkół im. Jana III Sobieskiego w Brzeźnie Szlacheckim. [dostęp 2020-05-12].
- ↑ Historia szkoły. Zespół Szkół im. Jana III Sobieskiego w Brzeźnie Szlacheckim. [dostęp 2020-05-12].
Linki zewnętrzne edytuj
Bibliografia edytuj
- Ks. Henryk Cyrzan: Brzeźno Szlacheckie Dzieje wsi – parafii – kościoła. BiT Beata Żmuda-Trzebiatowska, Gdańsk 2007