Brzesko (województwo zachodniopomorskie)
Brzesko (niem. Brietzig, nazwa przejściowa – Pawłowo[1]) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie pyrzyckim, w gminie Pyrzyce.
| ||||
| ||||
 Kościół w Brzesku | ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  zachodniopomorskie
| |||
| Powiat | pyrzycki | |||
| Gmina | Pyrzyce | |||
| Wysokość | 50 m n.p.m. | |||
| Liczba ludności (2007) | 762 | |||
| Strefa numeracyjna | 91 | |||
| Tablice rejestracyjne | ZPY | |||
| SIMC | 0781813 | |||
Położenie na mapie gminy Pyrzyce   Brzesko | ||||
Położenie na mapie Polski  Brzesko | ||||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  Brzesko | ||||
Położenie na mapie powiatu pyrzyckiego  Brzesko | ||||
 53°07′30″N 15°00′40″E/53,125000 15,011111
| ||||
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa szczecińskiego.
Miejscowość leży u stóp Brzeskiej Góry (88 m n.p.m.).
HistoriaEdytuj
Osada z wczesnego średniowiecza (Brezko, Breszko). Wykopaliska potwierdzają istnienie osady już w IX w. Wieś sięga rodowodem do XII w. W 1124 r. przebiegała tędy, ze Stargardu do Pyrzyc misja chrystianizacyjna biskupa Ottona z Bambergu. Przed 1180 r. książę Kazimierz I dymiński nadał połowę posiadłości wsi kościołowi św. Mikołaja w Lubinie[2]. W 1227 r. drugą połowę wsi księżna Anastazja przekazał żeńskiemu klasztorowi norbertanek w Wyszkowie[3] (obecnie w granicach administracyjnych Trzebiatowa). Rozkwit katolicyzmu zahamowało wprowadzenie po 1534 r. reformacji. Protestantyzm trwał tu ponad czterysta lat, do 1945 r. 1 lutego 1945 r. do wsi wjechały czołgi 9 korpusu 2 Armii Pancernej Gwardii generała Bogdanowa. W marcu i kwietniu 1945 r. przybywają pierwsi osadnicy z powiatu Gostynińskiego, dalszymi osadnikami byli mieszkańcy z powiatu Stołpce ze wsi Naliboki i Rudnia[4], osiedlali się tu też byli żołnierze 1 i 2 Armii Wojska Polskiego. Z dniem 1 lipca 1945 r. powstała gmina z siedzibą w Brzesku. Ze wzrostem mieszkańców narodowości Polskiej powstała polska szkoła, 2 września 1945 r. została odprawiona pierwsza msza przez Stanisława Koszarka. Jesienią 1946 r. została zapoczątkowana Gminna Biblioteka Publiczna z księgozbioru przywiezionego z biblioteki powiatowej z Lipian. W 1947 r. uruchomiono Ośrodek Zdrowia, której pierwszym lekarzem został felczer Zenon Zwierełło żołnierz 1 Samodzielnej Brygady Moździerzy Wojska Polskiego. 2 czerwca 1963 r. odbyły się wojewódzkie Obchody Święta Ludowego. Nowy Ośrodek Zdrowia powstał w 1967 r. W 1984 r. powstał zespół śpiewaczy "Brzezinka", który istnieł do lat 90. W 2006 r. Brzesko liczyło 773 mieszkańców.[5]
Zabudowa wsiEdytuj
Chaty z przełomu XVII i XVIII w., z charakterystyczną wąską frontową ścianą, z wejściem od strony szczytowej. Wewnątrz tzw. czarne kuchnie, typowe dla XVIII i XIX-wiecznego budownictwa wiejskiego na terenach Pomorza Zachodniego, obecnie rzadkość[6]. We wsi znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Brzeskiej.
TurystykaEdytuj
Przez wieś przebiega znakowany 
"Szlak Ziemi Pyrzyckiej im. Stanisława Jansona" (dł. 58,0 km) z Morzyczyna koło Stargardu do Pyrzyc. Na pewnym odcinku, 900 m na płd. od Brzeska, pokrywa się z historyczną "Drogą Polską" ("Ścieżką Polską"), którą według tradycji, w 1124 r., św. Otton przemierzał, właśnie ze Stargardu do Pyrzyc.
SportEdytuj
W Brzesku od 1949 roku działa klub sportowy LZS Sęp Brzesko, którego prezesem jest Joanna Kołatkiewicz-Olszówka.
Szkoła PodstawowaEdytuj
Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Rymar 1968 ↓, s. 193.
- ↑ Klempin 1868 ↓, s. 78 nr. 102.
- ↑ Klempin 1868 ↓, s. 191 nr. 242.
- ↑ "Brzesko" Lucyna Medyńska s. 11
- ↑ "Pyrzyce i okolice poprzez wieki" Edward Rymar s. 355
- ↑ Czesław Piskorski "Pomorze Zachodnie, mały przewodnik" Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1980 s. 111 ISBN 83-217-2292-X
BibliografiaEdytuj
- Jerzy M. Kosacki, "Ziemia Szczecińska, przewodnik turystyczny, część III, Ziemia Chojeńska i Pyrzycka", Wydawnictwo SAT, Szczecin 1995, ISBN 83-86507-15-2
- Robert Klempin: Pommersches Urkundenbuch. T. I. Stettin: In Commission bei Th. von der Rahmer, 1868. [dostęp 2017-07-09]. (niem. • łac.)
- ks. January Żelawski, "Sanktuarium Maryjne w Brzesku Szczecińskim", Szczecińskie Wydawnictwo Archidiecezjalne "Ottonianum", Szczecin 1995, ISBN 83-7041-025-1
- Edward Rymar. Przywrócenie i nadanie nazw miejscowościom powiatu pyrzyckiego w latach 1945–1947. „Zeszyty Pyrzyckie”. 1, 1968. Szczecin: Instytut Zachodniopomorski. Towarzystwo Miłośników Ziemi Pyrzyckiej.
- "Pyrzyce i okolice poprzez wieki" Edward Rymar s. 355, Pyrzyce 2009 r. ISBN 978-83-928772-0-2
- "Brzesko" Lucyna Medyńska, Pyrzyce 1996 r.