Brzozówka (powiat krakowski)
Brzozówka – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zielonki.
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
ok. 294–400 m n.p.m. |
| Liczba ludności (31.12.2023) |
690[2] |
| Strefa numeracyjna |
12 |
| Kod pocztowy |
32-088[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KRA |
| SIMC |
0344136 |
Położenie na mapie gminy Zielonki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°10′36″N 19°53′29″E/50,176667 19,891389[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa krakowskiego.
Integralne części miejscowości: Brzozówka Owczarska, Zielona Droga[4].
W Brzozówce mieści się ośrodek zdrowia, do którego należą miejscowości takie jak Przybysławice, Owczary, Korzkiew, Grębynice. W 2007 r. zostało wybudowane boisko.
Etymologia edytuj
Nazwa wsi ma charakter topograficzny lub zdrobniały[5]. Pierwsza wzmianka o Brzozówce (pierwotnie Wola Brzozowska) datowana jest na rok 1400 - Wola dicta Brzoszowca. Opis zdarzenia z roku 1454 wskazuje z kolei, iż nazwa wsi pochodzi od karczmy zwanej Brzozówka oraz że wieś mogła powstać poprzez wytyczenie jej ze starszej, sąsiedniej wsi, zaś jej pierwsi mieszkańcy byli czasowo zwolnieni z ponoszenia danin[6]. Inne nazwy wsi występujące w źródłach to: Vola Brzoszowka, Volicza Brzosowca, Wola Brzoszowa, Wolicza Brzowka, Volycza Brzowca, Brzozowca alias Wolya, Brzoszowca, Brzorzowka, Vola Brozowka, Brzezowka, Brzozoska, Brzowka, Brzozowka.
Położenie edytuj
Brzozówka położona jest przy drodze wojewódzkiej nr 794 (Kraków – Skała)[7], w południowo-wschodniej części Wyżyny Olkuskiej (341.32) należącej do makroregionu Wyżyna Krakowsko-Częstochowska (341.3), w podprowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska (341)[8].
Zachodnia i środkowa część miejscowości[a], położona w dolinie potoku Korzkiewka, lewego dopływu Prądnika[7], znajduje się w otulinie Ojcowskiego Parku Narodowego. Część wschodnia położona jest w otulinie dwóch parków krajobrazowych – Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego[b] oraz Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie[c][9].
Pod względem administracyjnym wieś zlokalizowana jest w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w północnej części gminy Zielonki, około 13 km w linii prostej na północ od centrum Krakowa. Graniczy z następującymi miejscowościami[7][10]:
- Świńczów, Cianowice i Niebyła (gmina Skała) od północy[d],
- Owczary (gmina Zielonki) od wschodu,
- Przybysławice i Korzkiew (gmina Zielonki) od południa,
- Grębynice (gmina Zielonki) od zachodu.
Biorąc pod uwagę powierzchnię wynoszącą 214,73 ha[11] Brzozówka jest średnią co do wielkości miejscowością gminy Zielonki, zajmującą 4,42% jej obszaru[7][12][e].
Najwyżej położony punkt wsi znajduje się w jej północnej części, w miejscu w którym ul. Krakowska (droga wojewódzka nr 794) przecina granicę miejscowości, na wysokości około 400 m n.p.m., podczas gdy położony najniżej na jej krańcu zachodnim, w Dolinie Korzkiewki (w miejscu trójstyku granic Brzozówki, Korzkwi i Grębynic), na wysokości około 294 m n.p.m.[7][10]
Demografia edytuj
Liczba mieszkańców Brzozówki w okresie ostatnich dwudziestu lat zwiększyła się o ponad 50%, osiągając poziom 690 osób w roku 2023.
Źródła danych oraz rodzaje (nazwy) i terminy spisów, jeśli dostępne:
- 1787[13];
- 1789[13] – Lustracja dymów i podanie ludności;
- 1808[14] – Spis wojskowy ludności Galicji (dane niepewne ze względu na obecność w spisie 3 wsi o tej nazwie);
- 1921[15] – Pierwszy Powszechny Spis Ludności – dane na 30. września, łącznie dla Brzozówki Korzkiewskiej i Owczarskiej;
- 1988[16] – Narodowy Spis Powszechny 1988 – dane na 6. grudnia;
- 2002[16] – Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2002 – dane na 20. maja;
- 2004 i 2006[17] oraz 2009–2023[2] – dane własne Urzędu gminy Zielonki na 31. grudnia danego roku.
Komunikacja edytuj
Brzozówka leży przy drodze wojewódzkiej 794 na odcinku między Krakowem a Skałą. Linia autobusowa MPK nr 337 i 937 zapewnia połączenie z Krakowem.
Zobacz też edytuj
Uwagi edytuj
- ↑ Obszar położony na zachód od drogi wojewódzkiej nr 794.
- ↑ Obszar położony na wschód od drogi wojewódzkiej nr 794 i na północ od ul. Topolowej.
- ↑ Obszar położony na wschód od drogi wojewódzkiej nr 794 i na południe od ul. Topolowej.
- ↑ Według rejestru TERYT Świńczów i Niebyła to dwie odrębne wsie w gminie Skała. Świńczów jest odrębną miejscowością od 1 stycznia 2015 rok zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 4 grudnia 2014 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz ustalenia nazw obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1832)
- ↑ Granice miejscowości pokrywają się z granicami sołectwa.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 11814
- ↑ a b Strona gminy Zielonki - Ludność. [dostęp 2024-01-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 101 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Wyżga 2009 ↓, s. 34.
- ↑ Wyżga 2009 ↓, s. 45.
- ↑ a b c d e Wydawnictwo COMPASS: Mapa turystyczna gminy Zielonki. [dostęp 2021-11-29].
- ↑ Brzozówka na mapie Geoserwisu GDOŚ >> Warstwa: Mezoregiony fizycznogeograficzne. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2021-11-29].
- ↑ Brzozówka na mapie Geoserwisu GDOŚ >> Warstwa: Formy ochrony przyrody. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2021-11-29].
- ↑ a b Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-11-29].
- ↑ Strona gminy Zielonki: struktura powierzchni wg sołectw. [dostęp 2021-11-29].
- ↑ Geoportal krajowy >> Warstwa: Państwowy Rejestr Granic. geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-11-21].
- ↑ a b Wyżga 2009 ↓, s. 79.
- ↑ Wyżga 2009 ↓, s. 107.
- ↑ Wyżga 2009 ↓, s. 135.
- ↑ a b GUS Bank Danych Lokalnych - dane dla jednostek terytorialnych. [dostęp 2021-07-08].
- ↑ BIP gminy Zielonki - informacje o jednostkach pomocniczych. [dostęp 2021-07-07].
Bibliografia edytuj
- Mateusz Wyżga: W tej pięknej ziemi. Gmina Zielonki od średniowiecza do czasów współczesnych. Zielonki: Urząd Gminy Zielonki, Wydawnictwo Attyka, 2009. ISBN 978-83-926248-7-5.
- Jurek, Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu. Edycja elektroniczna pod red. Tomasza Jurka, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2016.