Brzozowa Gać
wieś w województwie lubelskim
Brzozowa Gać – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie puławskim, w gminie Kurów[5][6]. Przez miejscowość przepływa rzeka Kurówka. Brzozowa Gać jest wytypowana do włączenia do Kurowa jako dzielnica.
| wieś | |
 Droga biegnąca przez Brzozową Gać | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
154 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) | |
| Strefa numeracyjna |
81 |
| Kod pocztowy |
24-170[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LPU |
| SIMC |
0384354[5] |
Położenie na mapie gminy Kurów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu puławskiego  | |
 51°23′36″N 22°10′45″E/51,393333 22,179167[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa lubelskiego.
Wieś stanowi sołectwo gminy Kurów[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 544 mieszkańców[8].
Historia edytuj
Brzozowa Gać – osada wczesnośredniowieczna z X-XIII wieku [9], w dokumentach występuje od 1380 roku [10]. Powiat lubelski; parafia Klementowice, następnie Kurów.
Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie lubelskim województwa lubelskiego[11]. Własność szlachecka rodziny Zbąskich, następnie Potockich.
Dziesięcina należy do klasztoru świętokrzyskiego i bpa krakowskiego od 1712 r. w części należy do plebana z Kurowa.
Kalendarium wydarzeń i własności wsi od XV do XIX wieku edytuj
Własność szlachecka w roku 1380 - Bochotnica zamek.
- 1408 Mikołaj z Kurowa arcybiskup gnieźnieński odstępuje Janowi [z Łąkoszyna] kasztelanowi łęczyckiemu 2 kmieci w Brzozowej Gaci[12]
- 1442 – sąd polubowny postanawia, że dziesięciną z 3 łanów starych w Brzozowej Gaci powinna należeć do klasztoru świętokrzyskiego, a z pozostałych łanów do biskupa krakowskiego [13];
- 1470-80 – z części łanów kmiecych dziesięciną snopową i konopną wartości do 8 grzywien dowożą biskupowi krakowskiemu, z 2 lub 4 łanów kmiecych dowożą ją klasztoru świętokrzyskiego (Długosz L.B.. II 571; III 254).
- 1529 – dziesięcina snopową wartości 4 grzywien należy do stołu konwentu świętokrzyskiego [14]
- 1551 – dziedzic Stanisław Zbąski kasztelan lubelski bezprawnie zabiera należące do klasztoru świętokrzyskiego dziesięciną z wsi Brzozowa Gać, Klementowice i Płonki, chcąc nimi uposażyć plebana Klementowic [15];
- 1554 – pleban Klementowic skarżony przez klasztoru świętokrzyskiego, oświadcza przed oficjałem lubelski, że nie przyjął dziesięciny z wyżej wymienionej wsi.
- 1610 – klasztor skarży Abrama Zbąskiego z Kurowa o przywłaszczanie sobie dziesięciną z wsi od 10 lat
- 1621 – Abram Zbąski zobowiązuje się płacić klasztorowi za dziesięciną z tych wsi corocznie na św. Michała [29 IX] 20 grz. za pokwitowaniem przeora, pod karą 20 grzywien.
- 1635 – Jan Zbąski ze Zbąszynia płaci klasztorowi za dziesięciną z ww. wsi 40 grzywien rocznie
- 1652 – Zbąska z Konar Borkowska płaci konwentowi świętokrzyskiemu, za dziesięciną ze wsi Brzozowa Gać, Klementowice i Płonki 64 zł [10];
- 1671 – Bogusław Jan Zbąski chorąży lubelski i jego żona Konstancja z Babina Zbąska wydzierżawili dożywotnio od klasztoru dziesięcinę z ww. wsi za 70 zł rocznie [15];
- 1685 – klasztor pozywa przed sąd oficjała lubelski Anną Konstancję Zbąska z Babina, wd. po Janie Bogusławie Zbąskim pkom. lubelski, o niepłacenie od 10 lat wyżej wwymienionej sumy[10].
- 1712 – początek procesu, toczonego przez klasztor o dziesięciną z Brzozowej Gaci i Płonek zagarnięte przez plebana z Kurowa oraz dziesięciną z Klementowic zagarnięte przez plebana Klementowic, przed sądami duchownymi w Kielcach i Krakowie (ib. 296).
- 1719 – Szymon Woliński, pleban Klementowic, odwołuje się do nuncjatury, a kolejni nuncjusze rozpatrują sprawę w Lublinie.
- 1725 – 1741 – poprzez delegatów papieskich spór ten rozstrzygnięty jest na korzyść klasztoru świętokrzyskiego.
- 1741 – Maria z Kątskich i jej mąż Eustachy Potocki, starosta tłumacki i dubieński. uznali wyrok nuncjusza, wypłacili klasztorowi odszkodowanie oraz zgodzili się, aby zakonnicy pobierali z ww. wsi dziesięciną snopową
- 1816 – pod naciskiem ministra Stanisława Potockiego klasztor rezygnuje na rzecz Wincentego Pieńkowskiego, plebana z Kurowa, z dziesięciną z 8 ról w Brzozowej Gaci, które przy nowym pomiarze zostały zamienione na wspólne pastwisko m. Kurowa.
- 1819 – dziesięcina z Brzozowej Gaci i Płonek należą do stołu konwentu, gromada kupuje je za 120 zł.[10].
Urodzeni w Brzozowej Gaci edytuj
W Brzozowej Gaci urodzili się: Stanisław Pękala - poseł na Sejm Ustawodawczy oraz Henryk Pękala - grafik.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 11649
- ↑ Wieś Brzozowa Gać w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-10-03] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-10-03].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 100 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Strona gminy, sołectwa
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ J.GURBA, Z problematyki osadnictwa wczesnośredniowiecznego na Wyżynie Lubelskiej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska", Sectio F., „Nauki filozoficzne i humanistyczne" 20, Lublin 1965, s. 51—54.
- ↑ a b c d Brzozowa Gać, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ Słownik historyczo-geograficzny lubelszczyzny - wydanie elektroniczne
- ↑ Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej, wyd. S. KURAŚ, t. I—II, Lublin 1965—1973.
- ↑ Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z roku 1529 (tzw. Liber retaxationum), wyd. Z. LESZCZYŃSKA-SKRĘTOWA, Wr. 1968.
- ↑ a b J. GACKI, Benedyktyński klasztor na Łysej Górze, W. 1873.
Linki zewnętrzne edytuj
- Brzozowa Gać, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 249.